پنجمین دوسالانه ملی معماری و شهرسازی ایران، 1401

The Fifth Iranian National Biennial of Architecture & Urbanism, 2022

بیانیه هیئت داوران

همانطور که در دوره‌های پیشین دوسالانه‌ی ملی معماری و شهرسازی ایران عنوان گردید، با توجه به فاصله‌ی زمانی بین برگزاری دوسالانه که زمان کافی برای تولید معماری را مهیا می‌کند، هدف این رویداد، تشخیص پتانسیل‌های جریان‌سازی در پروژه‌هایی است که در صورت رسانه‌ای شدن، امکان تاثیرگذاری در نسل جدیدی از پروژه‌های معماری که تا دوره‌ی بعدی تعریف، طراحی و ساخته خواهند شد را دارند، دبیرخانه‌ و هیئت داوران پنجمین جایزه‌ی دوسالانه‌ی ملی معماری و شهرسازی در ابتدا قدردان تمام شرکت‌کنندگان رویداد هستند که با اعتماد به ما، با ارسال حدود 290 پروژه‌‌ی اجرا شده، آثار نقد و عکاسی، ما را در این راه همراهی نمودند. امید است با توجه به حجم آثار رسیده و کیفیت طراحی و اجرایی پروژه‌ها، پنجمین دوسالانه همچون گذشته بتواند نقش خود را به عنوان رویدادی اثربخش در جریان‌سازی، ارتقای معماری کشور و معرفی معماران صاحب‌سبک و جوان به جامعه‌ی معماری و همچنین کارفرمایان ایفا کند. لازم به ذکر است طبق درخواست بسیاری از شرکت‌کنندگان رویداد، برای بخش کانسپت رویداد زمان بیشتری در نظر گرفته شد تا معماران و طراحان گرامی وقت بیشتری جهت طراحی و ایده‌پردازی داشته باشند بنابراین در این دوره از جایزه‌ی دوسالانه بخش کانسپت به صورت جداگانه و با موضوعیت پاویون ایران در اکسپو 2025 ژاپن داوری خواهد شد. دبیرخانه‌ی رویداد از هیئت محترم داوران نهایت تشکر را دارد که با وجود تعداد بالای آثار از استانداردهای خود دست نکشیده و آنها را با موشکافی بسیار مورد ارزیابی قرار دادند. در بخش آثار اجرا شده‌ی معماری و شهرسازی حدود 100 اثر به دبیرخانه‌ی رویداد ارسال گردیده بود که در اولین مرحله پس از بررسی توسط دبیرخانه، آثاری که مرمت و بازسازی، کانسپت و طراحی داخلی بودند از داوری کنار گذاشته شدند و حدود 80 اثر در چهار بخش مسکونی (آپارتمانی)، مسکونی (ویلایی و تک واحدی)، عمومی و شهرسازی برای داوران ارسال گردید. جدول امتیازات داوران قبل از برگزاری حضوری جمع‌آوری گردید و در جلسه‌ی حضوری، روی پروژه‌هایی که امتیازات بالا داشتند با توجه به  معیارهای رویداد بحث و گفتگو انجام شد و آثار برتر مشخص گردیدند. در ادامه به بررسی معیارها و چرایی انتخاب آثار خواهیم پرداخت.

معیارهــــا:

  • مقیاس تاثیرگذاری و جریان‌سازی
  • ساده‌ترین، کاربردی‌ترین و زیباترین پاسخ (استراتژی ایجاد بهترین سوال‌ها و بهترین پاسخ‌ها)
  • توجه به مفهوم اصالت در معماری-زیبایی ناب و بدون حشو و زوائد
  • تکنیک‌ها و کیفیت فضایی
  • حداکثر تعامل پروژه با سایت پلان و بستر پروژه
  • توجه به طبیعت و حداکثر تلاش در حفظ آن
  • افزایش سرانه‌ی فضای سبز توسط پروژه
  • نو‌آوری در استفاده از تجارب بین‌المللی در تکنولوژی‌های نوین ساختمانی
  • توجه به معماری انسان‌دوستانه (توجه به حقوق شهروندی، ایجاد آرامش در محیط و برای انسان، طراحی پیاده‌روها، بام و نماهای عمومی مناسب با محیط)
  • توجه به اصول پایداری و استفاده از سیستم‌های هوشمند ساختمانی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی
  • نگاه ویژه به ارتباط و تعامل معماری، معماری داخلی و فضای سبز پروژه (داخلی، خارجی، فضاهای بسته، باز و نیمه باز)
  • اقتصادمندی طرح

حامیان

با توجه به عدم وجود ویژگی و معماری خاص در بافت شهر (قره ضیاالدین، آذربایجان غربی) این اثر قابلیت و پتانسیل ایجاد جریانی درست در معماری بناهای زمینه را دارد. همچنین معمار با تعامل با کارفرما توانسته قسمتی از فضای پروژه را به شهر اختصاص دهد. این فضا در روزهای کرونا به دلیل دسترسی به هوای آزاد به عنوان فضای انتظار نیز عمل می‌نمود. طراح نه تنها به انسان‌ها بلکه به دیگر ساکنان منطقه، لک‌لک‌ها نیز توجه داشته است و طراحی سقف به گونه‌ای انجام شده تا لک‌لک‌ها بتوانند به خانه‌سازی بپردازند. طراح در طراحی داخلی و جزئیات نیز به‌خوبی عمل نموده است. اما بهتر بود تا به مواردی مانند جان‌پناه برای فضای جمعی و یا در نما به کارگیری رنگی نزدیک‌تر به فضای شهری توجه بیشتری می‌شد.

اثر به قدری با زمینه هماهنگ بوده که در نگاه اول تشخیص آن از دیگر بناهای بومی روستا سخت است. بهره‌گیری از معماری بومی و استفاده از مصالح منطقه از ویژگی‌های مثبت طرح است.

طبق نظر هیئت داوران و با توجه به حجم ساخت و سازی که صورت گرفته این پروژه اثری در حوزه‌ی معماری شناخته شد. اجرای دقیق فضاهای مختلف به خصوص راه‌پله‌ی داخلی و خلق فضاهایی جذاب با توجه به متراژ کم بنا از ویژگی‌های مثبت طرح عنوان شدند.

توجه به تمامی کاربران فضا و طراحی اصولی تمام بخش‌های بنا از جمله اداری، اقامتی، استراحت و کارگران و… از ویژگی‌های مثبت طرح بود. اما بهتر می‌بود تا کمی از جزئیات حجم بنا کاسته می‌شد و سادگی بخش کارگران در بخش اداری و اقامتی نیز ادامه می‌یافت.

بخش ویلایی

در بخش‌های ویلایی، عمومی و شهرسازی پروژه‌هایی به صورت مشترک رتبه‌های اول و دوم را کسب نمودند، طبق نظر هیئت داوران این آثار هر یک در جایگاه، مقیاس، کاربری، زمینه و خط فکری طراح خود مناسب عمل کرده است و از آنجایی که این عوامل باعث می‌شود که به گونه‌ای قیاس این دو اثر درست نباشد، رتبه به هر دوی آنها تعلق یافت.

این اثر با وجود متراژ کم و مقیاس کوچک به دلیل توجه به تکنیک‌ها و تیپولوژی‌های بومی منطقه پتانسیل جریا‌ن‌سازی در منطقه را دارد.

اثر، پروژه‌ای آوانگارد، شجاعانه و مینیمال است؛ معمار توانسته کارفرما را برای اجرای این طرح متقاعد سازد و در کنار آن سختی‌های اجرای این بنا را به جان بخرد. اما در طراحی منظر ضعیف عمل شده است.

حل درست مسئله و چالش پروژه -نور بیشتر- با توجه به شمالی بودن زمین و بسته بودن سه طرف زمین بسیار مورد توجه داوران قرار گرفت. همچنین ایجاد یک حیاط مرکزی در ارتفاع که تا سه طبقه نفوذ کرده نیز از ویژگی‌های مثبت طرح بوده به خصوص اینکه حتی در صورت ساختن بنایی بلند مرتبه در همسایگی این اثر، حریم خصوصی حیاط مختل نخواهد شد. اما  بهتر می‌بود تا در انتخاب مصالح نما تجدید نظر می‌گردید.

نگاه متفاوت و خلاقانه‌ی معمار، اتمسفر فضایی خوب و بنایی با اصالت را خلق نموده است اما طبق نظر هیئت داوران، بهتر بود تا دسترسی‌ها در پلان بیشتر بررسی شود تا کاربر مجبور نباشد در روزهای سرد برای رفتن از اتاق به دیگر فضای خانه از حیاط عبور نماید. همچنین در بخش‌هایی مانند جداره‌های استخر نباید از آجر استفاده می‌گردید.

طراح اثر توانسته در عین طراحی بنایی درونگرا، با خلق یک حیاط مرکزی، فضاهایی پرنور و دلپذیر خلق نماید. بدین ترتیب نیاز به درونگرایی و فضاهای پر نور را که به احتمال قوی خواست کارفرما بوده است را توامان امکان‌پذیر نموده است؛ کاری که در زمین‌های محدود شهری امروز مشکل است.

طراح به طور کلی عملکرد خوبی داشته است اما به نظر می‌آید کانسپت پنجره‌های نواری که درختان را به نمایش می‌گذارند به‌درستی اجرا نشده و درختان در قاب پنجره‌ها دیده نمی‌شوند.

یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی این اثر طراحی نمایی خلاقانه برای پروژه است، صفحات فلزی که همراه باد به حرکت درمی‌آیند، باعث تلالو نور خواهند شد که بازی نور و سایه‌ی جذابی را به  ارمغان خواهد آورد.

دیگر ویژگی بنا، توجه به نمای پنجم همانند دیگر نماها است؛ ایجاد فضای سبز، استفاده از سلول‌های خورشیدی و در پی تفکری آینده‌نگر در نظر گرفتن فضایی برای منابع آبی در سقف این فضا را بهینه ساخته است. توجه به طراحی فضای داخلی و جزئیات و مشاعات بنا نیز از دیگر نقاط قوت پروژه هستند. اما از نظر هیئت داوران، بنا کمی از گونه‌شناسی مسکن فاصله گرفته است، همچنین بهتر بود تا امکان باز بودن نما به طور کامل برای کاربر مهیا می‌شد و دید به صورت اجباری محدود نمی‌شد.

طرح در ساختار نما و حجم درست عمل می‌کند، بافت و الگوی فکرشده‌ی نما و ارتباط درست نمای پروژه و فضای داخلی، از ویژگی‌های مثبت طرح هستند. در پلان اما با وجود پذیرندگی خوب در بخش ورودی و تقسیم‌بندی منطقی پلان ضغف‌هایی از جمله عدم نورگیری آشپزخانه و دید به سرویس از نشیمن وجود دارد.

با ایجاد سه زون متفاوت، کاربری‌های مختلف از یکدیگر مجزا گردیده است که تمام این بخش‌ها با جزئیات خوبی اجرا شده‌اند.

با وجود متراژ کم، طرحی مناسب ارائه گردیده که دارای وحدت خط فکری است. همچنن به عناصر طرح همانند لبه‌ها، نیمکت‌ها و باغچه‌ها درست اندیشیده شده است.

جزئیات طرح به‌خوبی کار شده‌اند اما تعدد آنها باعث شده است تا طرح شلوغ به نظر برسد.

بخش شهرسازی

رتبه نخست مشترک

رتبه نخست مشترک

هیئت داوران معماری و شهرسازی، پنجمین دوسالانه ملی معماری و شهرسازی ایران، 1401، براساس حروف الفبا

شهاب‌الدین ارفعی

رضا اسدزاده

علی خادم‌زاده

افشین خسرویان

ساسان سوادکوهی

مرتضی صدیق

فرشاد کازرونی

محمود گلابچی

هیئت داوران نقد و مقالات، پنجمین دوسالانه ملی معماری و شهرسازی ایران، 1401، براساس حروف الفبا

علی اکبری

محسن اکبر‌ زاده

امیر فرج‌الهی‌راد

حامد کاملنیا

بخش عکاسی، بناهای تاریخی

رتبه‌ی اول، پژواک / عکاس: هستی رضی، اصفهان- عالی‌قاپو

رتبه‌ی دوم، تَریخانه / عکاس: مژده مهربانی، خدایخانه‌ی دامغان

رتبه‌ی سوم، گوشه‌ی آسودگی / عکاس: محمد‌ امین دباغیان، مسجد جامع قزوین

بخش عکاسی، بناهای معاصر

رتبه‌ی اول، زمرد / عکاس: شیدا بنی هاشمی / تهران، پاسدارن

رتبه‌ی دوم، تاریخ بخش حذف نشدنی معماری معاصر / عکاس: محمد خدادادی، مازندران، فرح‌آباد

رتبه‌ی سوم، ویلای حصار / عکاس: استودیو نیمکت (فرزاد باقرزاده) غزاله یزدانپرست طهرانی، ویلای حصار، مشهد، گلستان

بخش عکاسی، سایت تاریخی

رتبه‌ی اول، ارگ راین / عکاس: محمدحسین نیکوپور، استان کرمان- راین

رتبه‌ی دوم، گذر عرفان / عکاس: پوریا رضایی‌وند، محوطه‌ی کتابخانه‌ی ملی

رتبه‌ی سوم، آسمان‌طاق / عکاس: شیدا بنی هاشمی، بازار کهن کاشان، سرای بخشی

بخش عکاسی، فضای داخلی

رتبه‌ی اول، کاخجر / عکاس: مصطفی دلبریان، مشهد- محله سجاد

رتبه‌ی دوم، اتاق رویش / عکاس: امیرحسین پاشایی، تهران، ستاری شمالی

رتبه‌ی سوم، آوانگارد / عکاس: فرشاد برومند، تهران، شهرک غرب

بخش عکاسی، فضای شهری

رتبه‌ی اول، کارخانه‌ی نوآوری / عکاس: استودیو نیمکت (فرزاد باقرزاده)، مشهد- میدان کوکا (محل سابق کارخانه‌ی کوکاکولا)

رتبه‌ی دوم، آخرین نفس‌های شهر من / عکاس: هستی رضی، همدان، بلوار ارم، تالار قرآن

رتبه‌ی سوم، احتیاط / عکاس: آرمین شاه‌واری، تهران، تپه‌ی الهیه به سمت پل صدر

هیئت داوران عکاسی براساس حروف الفبا

سیمون آیوازیان

فرید خدارحمی

دبیران علمی، اجرایی و مدیریت پنجمین دوسالانه ملی معماری و شهرسازی ایران، 1401

علی خادم‌زاده (دبیر علمی)

آرین خانی‌زاد (دبیر اجرایی)

رکسانا خانی‌زاد (دبیر اجرایی)

مدیر رویداد، موسس و بنیان‌گذار: شهریار خانی‌زاد

حامیان

بنیان گذار