پیاده راه سلامت اثر زهرا دالوند، مریم محمدیان، شقایق روشن
رتبه‌ی نخست بخش شهرســـازی، پنجمین دو سالانه‌ی ملی معماری و شهرسازی ایران، 1401

پیاده‌راه سلامت در مسیری سه کیلومتری به ‌موازات رودخانه‌ی خشک ساخته شد. جایی در دل باغ‌های قصرالدشت شیراز که بعد از احداث خط مترو کنار رودخانه‌ی خشک، تبدیل شده بود به محل دپوی ضایعات ساختمانی و کارگاه پروژه‌های عمرانی. در نتیجه‌ با محدوده‌ای متروکه مواجه بودیم که درخت‌هایش را هم از دست داده بود. پروژه‌ی پیاده‌راه از همان آغاز قرار بود مسئولیتی را ادا کند: پرکردن خلاء فضای شهری تفریحی با محوریت سلامت و استفاده از ظرفیت‌های ارتباط زندگی روزمره با طبیعت و شهر. در سال‌های گذشته که کشور با فشارهای اقتصادی مواجه بوده است، چندان مستور نیست که وجود فضایی شهری با محوریت ورزش و سلامت چه‌ اندازه ضروری است؛ فضایی همه‌شمول در مقیاس شهری، و با طرحی خلاقانه.
مسیر سلامت کامل‌ترین و متنوع‌ترین پارک ورزشی ایران است که همه‌ی خدمات را رایگان فراهم آورده است. در روزگاری که مطابق گزارش‌های رسمی عمده‌ی جمعیت کشور زیر خط فقرند، بسیاری از شهروندان تمکن دسترسی به امکانات ورزشی باشگاه‌های خصوصی را ندارند. همچنین در این دوران سخت زندگی‌های روزمره به سمتی می‌رود که زمان و انگیزه‌ای برای این فعالیت‌ها باقی نمی‌مانَد. دغدغه‌ی‌ طراحان مسیر سلامت هم، زاده‌ی همین شرایط بود: چه‌طور می‌شود به‌ مدد ایجاد جذابیت‌های فضایی، این بخش مهم زندگی روزمره را به آن بازگرداند و چه‌طور می‌توان یک پارک ورزشی را به فضایی شهری برای تجربه‌‌های متنوع برای همه‌ی قشرها بدل کرد؟ مسیر سه‌کیلومتری در سه زون طراحی شده است. زون اول ۱.۲ کیلومتر آغازین مسیر است. آغازگاه این بخش پیش‌تر پارکینگی بود که در روزهای بارانی، شهروندان با خودروهایشان برای تماشای آب خروشان به آن می‌آمدند. این خود گواهی بود از کیفیت هدررفته‌ی فضا و توان بالقوه‌اش برای اینکه فضایی زیبا و مطلوب باشد. پس طراحان پارکینگ را به سوی دیگر طرح منتقل کردند و مسیر پیاده‌روی را در مجاورت بلافصل رودخانه گذاشتند. برای سنت تماشاگری کوه، رود و درخت هم سکویی مدور با کنسولی ۳ متری بر روی رودخانه طراحی کردند که هم دیدی پانارومیک به شهر مهیا می‌کند، هم جاذبه‌ای دعوت‌کننده است برای آغاز مسیر.
زون دوم مسیری یک کیلومتری در مجاورت منطقه‌ی مسکونی است. ورودی این بخش هم از خیابان معالی‌آباد که در گذشته به عنوان پارکینگ استفاده می‌گشت، بدل شد به یک پلازای شهری؛ مکانی برای برگزاری رویدادهای اجتماعی و آیینی که در شهر به ندرت یافت می‌شود. پله‌های سیال، پوشاندن جداره‌ی نامطلوب غربی با کاشت خطی و نوار قرمزی که از ورودی آغاز می‌شود، تاب می‌خورد و در مسیر می‌رقصد، همگی تلاش‌هایی برای جذاب‌سازی این بخش از مسیرند.
زون سوم، زون هشتصد متری پروژه، مطلوب‌ترین بخش پروژه از نظر گیاهی است و در کنار درختان کهنسالی قرار دارد که در گذشته فضایی تعریف‌نشده و بی‌استفاده بود. طراحان، مسیر پیاده‌روی را در کنار درختان ادامه دادند و گونه‌های سایه‌انداز جدیدی کاشتند که دالان‌هایی سبز برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری فراهم می‌کرد. عرض مناسب این زون، باعث شد فعالیت‌های متنوع ورزشی را در خود جای دهد: میزهای پینگ‌پونگ، موانع پارکور که جای نشستن هم هستند، داژبال، دوچرخه، بوکس، آمادگی جسمانی، فوتبال و… با سکوهای تماشا. بخشی از زون که دپوی ضایعات ساختمانی و کاشت درخت در آن ناممکن بود، تبدیل شد به پیست اسکیت. مجموعه از حیث تنوع ورزش‌هایی که در خود جا داده است بی‌نظیر است. فضایی یگانه و پویا که به ‌سبب دسترسی خوب و توجه به بانوان، کودکان، معلولان و گروه‌های اجتماعی، فضایی همه‌شمول هم هست.

معماری معاصر ایران: شهرسازی

_______________________________________

نام پروژه: پیاده راه سلامت
عملکرد: پروژه منظر شهری
دفتر طراحی: گروه معماری تا
معماران: مریم محمدیان، زهرا دالوند، شقایق روشن
مدیر پروژه: حمیدرضا اسماعیلی
مهندسین عمران: محمد ساسانی، احسان پرهیزگار، روح‌اله فارسی‌مدان، شهاب مهدوی
مهندسین تاسیسات: مهدی جوانمردی، محمد فخرزاد، محمد‌مهدی قنبریان
همکاری کوتاه: نیلوفر فرخ
مجری: شرکت اطمینان ساز، شرکت ناک پی تاش، شرکت گیشای نگار، شرکت مینوسا
کارفرما: شهرداری شیراز / مساحت زمین : 3 کیلومتر پیاده راه، 75000 مترمربع
تاریخ شروع و پایان ساخت: 1400 – 1397
عکاس پروژه: نوید عطروش، مهدی قریشی، علی احمدپور، مازیار فتحی
وبسایت: taa-design.com
ایمیل: mobina.dalvand@gmail.com
اینستاگرام: taa.design.group – mobinadalvand – m.a.r.y.a.m_mohamadian – h.r.esmaeli – shay.roshan