بازسازی عطاری زمانــــی، اثر احسان فیروزمندان محسن عزیزیان
تقدیر ویژه

فضای پیشنهاد‌شده برای طراحی در بازار قیصریه، در بافت قدیم شهر لارستان قرار داشت؛ بنایی برجسته، ماندگار و قابل‌احترام در یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران که جلوه‌ای از شگردهای معماری ایران است. بازار قیصریه‌ی لار، سرمشقی برای ساختن سایر بازارهای قدیمی ایران بوده و از روی طرح این بازار، بازارچه‌ی بلند اصفهان و سپس بازار وکیل شیراز در دوره‌ی زندیه بنا شد. چهار دالان طولانی «شمالی»، «جنوبی»، «شرقی» و «غربی»، استخوان‌بندی اصلی بازار را می‌سازند. این دالان‌ها در محل یک چهارسوق، یکدیگر را قطع می‌کنند. در طرفین دالان جنوبی و شرقی و غربی ۱۳ زوج مغازه و در طرفین دالان شمالی ۱۴ جفت مغازه احداث شده ‌است. بنای اصلی بازار بسیار قدیمی است.
طاق‌های ضربی با این ارتفاع در سایر بازارهای قدیمی ایران دیده نمی‌شود. جالب‌ترین بخش بازار قیصریه‌ی لار، طرح چهارسوق آن است که در نوع خود از نظر معماری منحصربه‌فرد است. گنبد سنگی چهارسوق طرح بسیار جالبی دارد و ارتفاع آن بیش از 18 متر است.
در روند طراحی بازسازی «عطاری زمانی»، مهم‌ترین مسئله، احترام و تبعیت از فضایی بود که با آن روبه‌رو بودیم. خواسته‌ی اصلی و اولیه‌‌ی کارفرما انسجام محصولات درون حجره و فضایی به دور از آشفتگی موجود بود.
فضای شکل‌گرفته و طراحی‌شده با الگوبرداری از طاق ورودی حجره و گنبدهای بازار شکل گرفت. در ابتدا به‌دلیل قرار‌داشتن در محدوده‌ی تاریخی و میراث فرهنگی با محدودیت‌هایی جهت طراحی روبه‌رو بودیم، به همین دلیل تنها با گچ‌کاری در این حجره درزها، ترک‌ها و کثیفی‌ها برطرف گردید. طرح اصلی با انتقال طاق دوبعدی ورودی به‌عنوان مدول به انتهای حجره و چرخش 30 درجه‌ای آن و تشکیل فضایی گنبدی و سه‌بعدی شکل گرفت که تبعیتی از گنبد سنگی موجود چهارسوق بازار بود. همچنین جهت ارائه و انسجام محصولات و نیز به‌منظور القای حس دعوت‌کنندگی بیشتر، طبقات در تقاطع با نیم‌گنبد که تا ورودی امتداد یافت، ایجاد گردید. آشفتگی اولیه‌ی مغازه به‌صورتی بود که صرفا نیمی از مغازه برای مشتریان قابل‌دید بوده و نیمی دیگر به گونه‌ای تبدیل به انبار شده بود و کارفرما (فروشنده) قادر به ایجاد نظمی خاص و ارائه‌ی محصولات در آن نبود. با ایجاد فضایی برای گردش دور‌تا‌دور درون حجره به محوریت میز، حرکت فروشنده به جهت ارائه‌ی محصولات به مشتریان فراهم گردید و همچنین ایجاد باکس‌ها و قفسه‌ها به تبعیت از نیم‌گنبد انتهایی، چیدمان و نمایش محصولات را توانست در خود حل کند و همچنین میز مرکزی علاوه بر ایجاد مرکزیت، با محفظه‌های درون خود، انبارهای کوچکی برای فروشنده فراهم ساخت تا محصولات اضافی در آن جای گیرد و طی‌کردن هرروزه‌ی مسیر انبار اصلی در بیرون از بازار تا حجره به گونه‌ای برطرف شد.
در نورپردازی حجره تصمیم به استفاده از نورهای ریلی شد تا علاوه بر انعطاف در زاویه‌ی تابش و نورپردازی هر چه بهتر محصولات، آسیب کمتری به سقف موجود وارد شود، چرا که به تبعیت‌از ضوابط میراث فرهنگی اجازه‌ی هرگونه حفاری و صدمه به سازه‌ی بازار و دیوارهای آن غیرممکن و به عبارتی غیرمجاز بود. در نهایت ویترین‌های شیشه‌ای کوچک در جلو و نمای حجره، به‌منظور نمایش ادویه‌ها با رنگ‌های گوناگون و زیبایی که در این ویترین‌های شیشه‌ای نمایان می‌گردد، ایجاد گردید.

نام پروژه: بازسازی عطاری زمانی
معماران: احسان فیروزمندان، محسن عزیزیان
کارفرما: امیر زمانی
مجری بخش چوب: صنایع چوب احمد
حسن زمانی حقیقی، محمد کهنسال
تاسیسات برقی: محمد‌رضا رضایی
عکس: امیر دلشاد
گرافیست: عبدالحمید عالی‌حسینی
سال طراحی و ساخت: تابستان ۱۴۰۰
ایمیل: ehsan.firoozmandan@gamail.com , azizian.moh3n@gmail.com
اینستاگرام: Firoozmandan.architects , aziziann.mohsenn