خانه شماره صد، زند حریرچی، محمدرضا نورمحمدی
توضیحات پروژه:
بازسازی و باززنده سازی بناهای قدیمی (این پروژه مربوط به دوره پهلوی دوم است) در شهری مثل تهران، که از جایگزینی بناهای کم تراکم با آپارتمان‌هایی با چندین برابر تراکم بیشتر آسیب فراوان دیده و می‌بیند، به خودیِ خود اقدامی ارزشمند است.
در این پروژه، ما علاوه بر این، هدف دیگری نیز داشتیم که آن، حفظ هرچه بیشتر اصالت بنا در کلیات و جزئیات با حداقل مداخلات بود. از این رو کوشیدیم حتی الامکان ترکیب کلی فضاها تغییر نکند. تزئینات و گچبری‌هایی را که به دلیل مقاوم‌سازی ناچار به تخریبشان شدیم، با دعوت از استادکاران و مرمت‌گران، مشابه یا بسیار نزدیک به قبل دوباره اجرا کردیم. اگر در مواردی مثل نصب نرده و حفاظ و درب‌های فلزی مجبور به افزودن عناصری به بنا بودیم، کوشیدیم این عناصر با الهام گرفتن از جزئیات قدیمی، علاوه بر عملکرد، خود به بخشی از معماری بنا تبدیل شوند. هرجا که توانستیم مثل کف سرسرا و پلکان و نمای ساختمان، مصالح موجود را حفظ و بازپیرایی کردیم و هرجا که ناچار به جایگزینی شدیم، از درب‌های چوبی گرفته تا جزئیاتی مثل دستگیره‌ها، کلیدهای برق و …، سعی کردیم با هماهنگی هرچه بیشتر با روحیه معماری بنا، طراحی یا انتخاب شوند.
برای زیرزمین نیز ایده ای جهت الگو‌سازی برای زنده کردن فضاهای مدفون در زمین ارائه کردیم که به تفصیل توضیح خواهیم داد.
مقاوم سازی و تاسیسات:
با توجه به آسیب پذیری لرزه ای ساختمان و ضعف های موجود، راهکار انتخاب شده جهت تامین سطح عملکرد لازم شامل موارد زیر است :
– انتخاب تعدادی از دیوارهای موجود با توجه به محدودیت های معماری و سازه ای به عنوان اعضای باربر جانبی.
– اجرای شناژ جدید در مجاورت شناژ موجود دیوارهای منتخب و اتصال به شناژ موجود به وسیله کاشت آرماتور.
– اجرای مش فولادی یک طرفه یا دو طرفه بر روی دیوارهای سازه ای و اتصال مش به دیوار به وسیله کاشت آرماتور.
– نبشی کشی سراسری در طول دیوارها و در محل اتصال دیوارها به سقف.
– اجرای تسمه های فولادی به صورت افقی و مورب در زیر سقف طاق ضربی و اتصال تسمه ها به نبشی های پیرامونی و تیرچه‌های موجود سقف به منظور انسجام بخشی و عملکرد یکپارچه سقف‌های طاق ضربی.
– اجرای پوشش بتنی بر روی مش‌های متصل به دیوارها به روش شاتکریت.
تزئینات داخلی
پارکت، رنگ و تزئینات گچبری و الگوی تکرار شونده (میَندِر/Meander) عناصر اصلی فضاهای داخلی بودند که در روند طراحی و اجرا، این عناصر با زبانی نو حفظ شدند. علاوه بر تزئینات و الگوی (میَندِر / Meander) گچبری، رنگ قرمز سنگ فضای تقسیم طبقه اول بنا مهمترین شاخصه معماری داخلی این بنا بود که از همان ابتدا به وضوح خودنمایی می‌کرد. ما این الگو را به عنوان عنصر اصلی تزئینات این بنا حفظ و در تزئینات و الحاقات جدید، با تغییراتی در ابعاد و تناسبات، تکرار کردیم.
طبقه دوم:
مداخلات سال‌های اخیر در جهت تبدیل این طبقه به یک واحد مستقل بوده که علاوه بر ضعف عملکرد، تضاد بسیاری در بنا پدید آورده بود. تلاش کردیم با تمرکز بر نشانه‌های باقیمانده از بنای اولیه و مشخص کردن الحاقات ثانویه این طبقه را به شکل اصلی خود برگردانیم.
از این رو، اتاق خواب که به آشپزخانه تبدیل شده بود را به حالت اولیه بازگرداندیم و جداره جداکننده این طبقه از طبقات زیرین را که به راه پله اضافه شده بود، حذف کردیم.
باززندهسازی زیرزمین:
بافت اصیل تهران، مهمترین سند هویتی این شهر است و احیای آن اصلی ترین راه برای حفظ این هویت. هرخانه‌ی بافت اصیل تهران در خود داستان ها و خاطراتی از گذشته را دارد و باز‌زنده‌سازی‌اش به منزله بازگویی این داستان ها و خاطرات برای مردمان امروز و فرداست. خانه های این بافت به مثابه کالبدهایی هستند که علاوه بر ساکنین، هر یک بخشی از تاریخ و فرهنگ شهر را هم در خود جای داده‌اند و زیرزمین این خانهها نیز به عنوان بخشی از این کالبد، واجد ارزش و نیازمند توجه‌اند.
ما می‌توانیم در باززندهسازی این خانه ها، ضمن احترام به میراث گذشتگان، با نوآوری، انعطاف و بهره‌گیری از امکانات و فن‌آوری های نو، این طبقات فرورفته در زمین را به فضاهای زنده‌ای تبدیل کنیم که با جاری شدن دوباره زندگی در آنها، محرکی در جهت احیای هویت تاریخی شهرمان باشند.
در این پروژه، مساله اصلی ما نه تنها بازسازی و احیای یک فضا و حتی نه تنها ایجاد یک اثر معماری واجد ارزش، بلکه رسیدن به یک الگوی ساختاری منعطف، چند وجهی و قابل گسترش و به روز شدن برای ترسیم سکونت در سطح زیرین شهر(زیر زمین ها) است. این الگو به ما این امکان را می‌دهد که در آینده نیز با تغییر نیازها و شرایط، ساختار را به روز کرده و ضمن حفظ هویت فرهنگی و تاریخی با اعمال تغییرات لازم به نیازهای جدید فضایی پاسخ دهیم و بنا را زنده نگه داریم.
به طور خلاصه، طبقات فرو رفته در زمین عنصری مشترک در خانه های بافت قدیمی تهران محسوب می‌شوند که ما با دور کردن حیاط از جداره های بنا توانستیم واحد را از دفن شدن در زمین نجات دهیم.
در مرحله اول بخشی از حیاط که متصل به جداره جنوبی واحد بود، تخریب شد تا امکان ایجاد پنجره های سراسری فراهم شود، برای بالا بردن کیفیت بصری اتاق و سالن همچنین پرهیز از نصب هندریل در دیواره صلبی که از عقب راندن حیاط ایجاد شده بود، جداره سبزی به عرض حیاط طراحی و اجرا نمودیم ما با عقب بردن امتداد جداره شفاف جنوبی در بخش سالن، یک تراس نیمه باز در مجاورت دیواره سبز حیاط برای ساکنین ایجاد کردیم. دقیقا در امتداد همین نشیمن و در بخش شمالی سالن با تخریب کمد ها و سقف موجود، محوری شمالی جنوبی جهت تهویه بهتر پدید آوردیم. این محور علاوه بر انتقال طبیعی جریان هوا بر شفافیت دیواره شمالی بنا نیز بسیار تاثیرگذار بود، به نحوی که پس از پایان کار، قسمت شمالی سالن اصلی به جذاب ترین قسمت برای ساکنین تبدیل شده است. در بخش تاسیسات مکانیکی نیز پاسخ ما به الوگی صوتی و بوی نامطبوع موتورخانه انتقال آن از داخل واحد به زیر سطح حیاط بود.
عملکرد گودالباغچه شمالی:
جریان هوایی که به دلیل اختلاف فشار و دما درون و بیرون به سمت داخل در حرکت است با عبور از جداره سبز طراحی شده، وارد سالن اصلی میشود. این فضا تاثیر مستقیمی بر روی تجربه حسی مثبت کاربر از محیط زیرزمینی دارد، زیرا نور و هوا دو عامل اساسی در ایجاد تجربه مطلوب خانه به شمار می‌آیند.
نام پروژه: خانه شماره صد
تیم طراحی معماری: دفتر معماری زند حریرچی
معماران اصلی: زند حریرچی، محمدرضا نورمحمدی
تیم طراحی: مهران کربلایی – آمنه ارشد – کسری خدائی
طراح داخلی: بهاره یوسف شاهی
طراح دیتیل: زیبا گلمولا
ارائه: مریم انارکی
عکاسی: استودیو دید
- طراح سازه: سهیل مهراد
- طراح تاسیسات: مجتبی دائمی
- مجری: دفتر معماری زند حریرچی (سعید سلیمی)
- کارفرما: بخش خصوصی
- کاربری: مسکونی
- مساحت زیربنا: 178 متر مربع
- مساحت زمین: 354 متر مربع
- شروع طراحی: بهار 1400
- خاتمه اجرا: بهار 1401
- نشانی: میدان هفت تیر، خیابان قائم مقام فراهانی، ضلع جنوبی میدان طومانیان(شعاع)، خیابان خردمند شمالی، نبش کوچه جوادزاده شرقی(هشتم)، پلاک 100
- سازه: سازه بنایی تقویت شده به روش شاتکریت دیوارهای بنایی و تقویت سقف طاق ضربی
- تاسیسات: موتورخانه مرکزی، فن‌کویل‌های سقفی و زمینی، سیستم گرمایش خورشیدی
- کاربری قبلی: واحد مسکونی
- کاربری فعلی: واحد مسکونی
- وضعیت بنا قبل از بازسازی: غیرقابل سکونت
- سازه اولیه: ساختمان بنایی غیر مسلح
- تاسیسات اولیه: کولر آبی، بخاری
- محدوده مداخلات: تقویت سازه‌ای- اصلاح پلان – نوسازی کامل تاسیسات مکانیکی و الکتریکی – بازسازی کامل نما
- مهمترین ارزش‌های بنای موجود: بنا یک واحد همسایگی مستقل با قدمت تقریبی 60 سال و طراحی و اجرای آن مربوط به دوره پهلوی دوم است که مهمترین شاخصه آن سن بنا و تاثیر آن بر جداره شهری است.
مدارک فنی
مطالب مرتبط
