خانه‌ای در رجیو امیلیا اثر لئوناردو پرسا، ترجمه‌ی لادن مصطفی‌زاده
ساختمان اداری آترینا، امیرحسین تبریزیکاروانســـرای وکیـــل، اثر فرامرز پارسی
کاروانسرای وکیل کرمان بزرگترین کاروانسرای کرمان و از بزرگترین کاروانسرا‌های درون شهری ایران است این بنا از چند جهت در معماری شهر کرمان واجد ارزش است. محل قرارگیری آن در کنار بازار اصلی شهر در امتداد میدان ارگ و گنجعلی‌خان و همجواری با حمام گنجعلی‌خان و حمام وکیل و دانه‌های ارزشمند دیگر بافت شهر تاریخی از یک سو و از سوی دیگر معماری بی‌نقص آن با عناصری مانند ورودی‌های تعریف شده در راسته بازار، نشانه‌های شهری همچون برج ساعت و بادگیر، تزیینات متنوع از کاشی‌کاری معقلی، مقرنس، تزیینات چوبی (ارسی‌ها) یزدی‌بندی، کاربندی، سنگ‌تراشی، آجر‌تراشی و همچنین ساختار معماری سلسله‌مند و کامل شامل ورودی، هشتی‌ها، حیاط اصلی و حیاط‌های فرعی، حجره‌ها در دو طبقه و ارتباط مابین آنها ایوان‌ها و گنبد خانه‌ها می‌باشد.
این کاروانسرا بخش اصلی مجموعه‌ی تاریخی وکیل کرمان شامل راسته بازار، حمام و مدرسه وکیل است که در سال ۱۲۴۴ هجری شمسی وکیل‌الملک حاکم کرمان شروع به احداث آن در ادامه مسیر اصلی بازار شهر نموده است و در زمان حکومت پسرش وکیل‌الملک دوم در سال 12۴۹ هجری شمسی به پایان رسیده است.
در ابتدای حیات خود با عنایت به مرکزیت کرمان در مسیر جاده ادویه که از هند به سمت مرزهای شمال و غرب کشور ادامه داشته به مرکز خرید و فروش ادویه تبدیل می‌شود و تا مدت‌ها به عنوان اصلی‌ترین و بزرگترین مرکز ادویه شناخته شده است. در دوره‌های بعدی به تناسب تقاضا ابتدا محل فروش منسوجات سپس در دوره‌های اخیر لوازم خانگی بوده است. با رونق گرفتن خیابان‌های تازه احداث اطراف بازار و میدان‌های جدید کم‌کم بعد از انقلاب به انبار‌های بازار تغییر عملکرد پیدا کرده و پس از آن در سال 1375 به تملک سازمان میراث فرهنگی کشور در می‌آید ولی با وجود تلاش‌های متعدد صورت گرفته متاسفانه تا سال ۱۳۹۶ که از طریق صندوق احیا به سرمایه‌گذار خصوصی (شرکت سمگا) داده می‌شود، عملا اقدام اساسی برای مرمت آن انجام نمی‌شوند و بنا روز‌به‌روز در حال تخریب بیشتر قرار می‌گیرد. طرح مرمت این بنا با رویکرد تبدیل به هتل اقامتی از طرف سرمایه‌گذار به شرکت مهندسان مشاور عمارت خورشید محول شد و مرمت جامع مجموعه در دستور کار قرار گرفت.
این پروژه که قرارداد آن از طریق پروژه‌های صندوق احیاء میراث فرهنگی با شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران (سمگا) منعقد شده بود، در تاریخ 1396 به مهندسان مشاور عمارت خورشید ارجاع شد. کاروانسرای وکیل به جرات جزو معدود بناهایی در کشور است که در مسیر مرمت اصولی با گذر از مراحل طراحی، به ترتیب برداشت‌های وضع موجود به صورت سه‌بعدی و فتوگرامتری برد کوتاه که پس از آسیب شناسی و طراحی مرمت با رویکرد جدی به مرمت سازه‌ای که برای تبدیل شدن به اقامتگاه لازم بود و سپس موضوع تاسیسات مکانیکی و الکتریکی که با توجه به سطح هتلی مجموعه به صورت کاملا مدرن و با بهره‌گیری از سیستم‌های بی‌ام‌اس طراحی و اجرا گردید.
طرح مرمت مجموعه در نهایت منجر به ایجاد ۵۷ واحد اقامتی با ظرفیت ۱۴۴ تخت و رستورانی با امکان ورودی مستقل از بازار، صبحانه‌خوری اختصاصی، کافی‌شاپ و حدود 2000 متر‌مربع فضای باز تفرجی گردید. در این مسیر استحکام‌بخشی سازه‌ی بنا از مرحله‌ی تزریق خاک زیر پی بنا با گروت جهت رساندن ظرفیت باربری خاک زیر بستر به حد مطلوب شروع و با مرمت کالبدی دیوارها، تزریق ملات پایه‌ی گچی طراحی شده در دیوارها برای بالا بردن مقاومت ملات‌های فرسوده و سپس اجرای مش‌های ژئوگرید روی عناصر باربر عمودی و افقی (دیوارها و سقف‌های گنبدی) به صورت دو طرفه و شات کردن گچ طراحی شده مقاوم در برابر آب و دیر‌گیر با مقاومت بسیار بالا به نهایت رسید.
در ادامه تزیینات منحصربه‌فرد بنا که آسیب شناسی جدی در مورد آنها انجام گرفته بود شروع به مرمت گردید و در حین آن تاسیسات مکانیکی با ایجاد موتورخانه‌ی مرکزی در بخش تخریب شده حیاط سمت شمال‌شرقی که با پایبندی به فرم تاریخی در این بخش با توجه به مستندات به دست آمده طراحی شده بود احداث شد و کانال‌های انرژی با عملکرد دوگانه‌ی کاهش رطوبت در بنا و مسیر عبور کل تاسیسات مکانیکی و الکتریکی بنا و ارتباطات شبکه با بهره‌گیری از فیبر‌نوری و در حد آخرین دستاورد‌های موجود صورت گرفت و نهایتا برج بادگیر و برج ساعت بنا مورد مرمت قرار گرفت و ساعت مخصوص برج طراحی، ساخته و نصب شد.
هم اکنون با تکمیل کل عملیات مرمت این بنا مسیر بهره‌برداری از آن فراهم شده و در شهریور‌ماه ۱۴۰۱ شروع به مسافرگیری کرده است و یکی دیگر ازرویا‌های ما در مسیرحفظ و نگهداری از میراث ارزشمند ایران به حقیقت پیوسته است.
کتاب سال معماری معاصر ایران، 1401
نویسنده متن: سید وحید افصحی
نام پروژه: کاروانسرای وکیل
عملکرد: هتل
سرمایه‌گذار: شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران (سمگا)
طراح: مهندسان مشاور عمارت خورشید
معمار و مدیر طراحی: فرامرز پارسی
مدیر نظارت: سید وحید افصحی (مدیر‌عامل شرکت صاحب‌آباد)
عکاس: فرشید رحیمی
مدیر پروژه: یونس قهرمانی با همکاری مهری مداح
همکاران نظارت: کمال عزیزپور، شفق توکلی، علی عقابی، محسن محمدپور
طراح سازه: صابر اسدی
طراح تاسیسات مکانیکی: نیما طالبی
بهره بردار: گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان
طراح تاسیسات الکتریکی: حامد پرهام
تاریخ انجام پروژه: 1401- 1396
وبسایت: www.emaratkhorshid.com
ایمیل: emarate_khorshid@yahoo.com
اینستاگرام: ak.arc
Vakil Caravanserai, Faramarz Parsi
Writer: S.Vahid Afsahi
Project Name: Vakil Caravanserai
Function: Hotel
Architect: Faramarz Parsi (Khurshid Mansion Consulting Engineers & Design Manager)
Investor: Iran Cultural Heritage and Tourism Investment Group (semega)
Project manager: S.Vahid Afsahi (architect / member of board in Emarate Khorshid consulting engineers)
CEO of Sahebabad Parto Construction Company)
Design Manager: Younes Ghahremani
Restoration experts: Mehri Maddah, Kamal Azizpour, Shafagh Tavakoli, Ali Oghabi, Mohsen Mohammadpour
Structural Design: Saber Asadi
Mechanical Design: Nima Talebi
Electrical Design: Hamed Parham
Beneficiary: Rexan International Hotels Group
Date of Project: 2017-2022
Website: www.emaratkhorshid.com
Email: emarate_khorshid@yahoo.com
Instagram: ak.arc
Vakil Caravanserai is one of the biggest caravanserais in the city of Kerman and one of the largest in town caravanserais of Iran. This building is significant in the architecture of Kerman in many ways, from its location next to the main Bazaar and along Arg (citadel) and Ganjalikhan historical squares, as well as its adjacency with Ganjali Khan historical Bathhouse and Vakil Historical Bath and other valuable structures of the city from one side and to its flawless architecture from the other side. The architecture of this building consists of remarkable entrances along the main pathway of the bazaar, urban landmarks such as the clock tower and Baadgir (windcatcher), various decorations of Muaqali tiling (Bannai script tiling), Muqarnas, wooden decorations of the Orsis (sash windows), Yazdibandi, Kaarbandi, stone carving and brick carving; its complete and hierarchical architectural structure also includes the entrance, Hashtis (Vestibules), main courtyard, subsidiary yards and chambers, in two floors that are connected through Ivans (porches) and Gonbadkhanehs (domes).
Construction of this caravanserai that is considered as the main part of the historic Vakil complex in Kerman, began in 1865 by Vakil al-Mulk the ruler of Kerman, along the main pathway of the Bazaar and continued during the governance of his son, Vakil al-Mulk II, and ended in 1870.
At the beginning of its life, this building became a center for buying and selling spices, due to the centrality of Kerman along the spice road from India to the northern and western borders of the country, and it has long been known as the main and largest spice center. Afterwards, it first turned into a center for selling textiles, then in the recent periods, a place for selling household appliances. After construction and development of new streets and squares around the bazaar after the revolution, it was transformed into a storage for the bazaar. In 1996, it was possessed by the Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism. Unfortunately, despite many efforts, until 2017 that it was given to a private investor (Semega company), practically, no fundamental demarches were taken for its restoration and it faced more serious destructions. Finally, to turn this building into a hotel complex, its restoration design was assigned to Emarate Khorshid consulting engineers by the investor and then its comprehensive restoration began.
This project is definitely among a few projects in Iran that has been advanced based on a fundamental approach in all its steps, from surveying the current situation of the building by using the unmanned aerial photogrammetry, to its pathology and then, restoration design with a special regard to structural restoration for transforming this building into a residential complex. The mechanical and electrical installations have been designed and executed according to the level and position of this modern residential complex, applying the BMS systems. The restoration design led to the creation of 57 residential units with the capacity of 144 beds, as well as a restaurant with an independent entrance from the Bazaar, a private breakfast area and about 2000 m2 open recreational spaces.
مدارک فنی
مطالب مرتبط
