باغ تاریخی
باغ سلطنت‌آباد از جمله باغات ییلاقی ناصرالدین شاه قاجار بود که طی 30 سال در حدود سال‌های 1267- 1237ه.ش/ 1305- 1274ه.ق (برابر با 1888- 1858م) در منطقه‌ی شمیران و در محدوده‌ی حصار رضابیک ساخته شد. (تصویر 5) ناصرالدین‌شاه در حالی تصمیم به برپایی این باغ و عمارات عالی آن گرفت که چند سالی بیشتر از ساخت کاخ جهان‌نما در نیاوران (صاحبقرانیه‌ی بعدی) نمی‌گذشت. به نوشته‌ی اعتمادالسلطنه، با وجود آنکه کاخ جهان‌نما (کوشک سه طبقه‌ی اصلی باغ) چشم‌اندازی باز، زیبا و رو به جنوب و شمال تهران داشت، اما چون در دامنه‌ی البرز جای داشت، چشم‌انداز شمالی آن به سبب بلندی کوه‌های البرز بسته بود. از این‌رو، ناصرالدین شاه دستور داد تا عمارتی دیگر بنیاد نهند که از 4 سو دارای چشم‌اندازی باز و دلگشا باشد. (تصویر 6) برای این کار، زمین‌هایی نزدیک روستای رستم‌آباد در نظر گرفته شد. نخستین و قدیمی‌ترین ارجاع به موقعیت باغ تاریخی را می‌توان در نقشه دارالخلافه طهران و اطراف آن (1269ه.ق/ 1208ه.ش) که توسط سرهنگ کاظم آقا؛ مهندس روسیه ترسیم شده است، مشاهده کرد. سلطنت‌آباد از طریق اولین راه شوسه (1279ه.ق) که در بیرون از حصار شهر (حصار ناصری) ساخته شده بود، به دارالخلافه راه یافت. این راه در شمال خندق تهران در محل «پیچ شمیران» آغاز می‌شد و به سوی شمال در راستای جاده قدیم شمیران تا سه راه ضرابخانه پیش می‌رفت و در آنجا دو شاخه می‌شد، یک شاخه در جهت شمال‌شرقی به سلطنت آباد و شاخه دیگر در جهت شمال‌غربی که با عبور از قلهک و زرگنده، به تجریش می‌رسید.
سلطنت‌آباد، استخری پهناور داشت که در آن چند قایق برای گردش روی آب و تمرین پاروزنی فراهم بود. در این باغ گذشته از عمارت سه طبقه‌ی اصلی -که در طبقه‌ی فوقانی آن، ایوانی سراسری وجود داشت- حوضخانه، عمارت بیرونی، عمارت‌های اندرونی، آبدارخانه، برج هشت ضلعی پنج طبقه و… نیز بر پا شده بود. درون عمارت اصلی، حوضخانه‌ای زیبا با طاق مقرنس کاری وجود داشت و دیوارهایش با گچ‌بری‌های زیبا آذین یافته بود. اتاق‌های هر سه طبقه‌ی این عمارت که مشرف به حوضخانه بود، با گچ‌بری، کاشی‌کاری و آینه‌کاری از بناهای باشکوه و زیبای روزگار خود به‌ شمار می‌رفت. معماری، سبک ساختمان کاخ و تزیینات گچبری آن آشکارا معرف هنر التقاطی دوران قاجار بوده و گوی زرینی که نشانه‌ی کاخ سلطنتی بود، برفراز بلندترین نقطه شیروانی بام جای داده شده بود. در دور تا دور باغ، شش قراولخانه وجود داشت که به هنگام حضور شاه در سلطنت‌آباد در هر یک از آنها 12 سرباز به نگهبانی می‌پرداختند. پس از گذشتن از ورودی باغ و گذر از خیابانی پر درخت، عمارتی دو طبقه وجود داشت که محل آبدارخانه و آشپزخانه و محل اقامت کارکنان آنها به شمار می‌رفت. در کنار این عمارت و متصل به آن یک برج با تهرنگ وجود داشت. در جلو این عمارت، استخری بزرگ واقع بود که در آن معمولا چند کَرَجی برای گردش و تفریح آماده بود. پس از این عمارت و در وسط باغ، عمارت بیرونی قرار داشت.
از دیگر سازه‌های سلطنت‌آباد برج ساعت بود. این برج مدور و بلند مشتمل بر چند طبقه بود که همه دور یک محور مرکزی می‌گشتند، با این تفاوت که هر طبقه از طبقه‌ی پایین‌تر کوچک‌تر می‌شد و گرداگرد برج را پلکانی مارپیچی در برگرفته بود که به یک مهتابی راه می‌یافت که ساعتی بزرگ در آن نصب شده بود.
همانند کاخ نیاوران، سلطنت‌آباد نیز هم از داشتن تکیه بی‌نصیب نماند. پس از متروکه شدن تکیه نیاوران، محل جدید تکیه دولت در جوار کاخ ییلاقی شاه در سلطنت‌آباد احداث شد. در شماره‌ی مورخ محرم ۱۲۷۸ قمری روزنامه دولت علیه‌ی ایران به اطلاع خوانندگان رسانده می‌شود: «چون در دهه‌ی عاشورا به طوریکه مقصود و منظور نظر همایون بود شرایط تعزیه‌داری که عامه‌ی مردم نیز مستفیض شوند، به واسطه‌ی ضیق وقت و مکان، به عمل نیامد، منظور نظر مبارک آن است که در اوایل ماه صفر که سورت و حرارت تموز شکسته است از شهرستانک تشریف‌فرمایی شمیرانات شده و در عشر ثانی ماه صفر تکیه‌ی سلطنت‌آباد را که بسیار خوب و مرغوب و تازه ساخته شده و مشتمل است بر حجرات تحتانی و فوقانی و کمال وسعت دارد ببندند و چنانکه منظور نظر مبارک است به تعزیه‌داری اشتغال ورزند.» مراسمات محرم دربار تا سال 1284ه.ق در تکیه‌ی سلطنت‌آباد برگزار شد. در روز دوم محرم این سال، سیل بسیار عظیمی به تهران سرازیر شد. گزارش‌های موجود حاکی از خرابی بسیاری از ابنیه در تهران هستند. چند ماه بعد از این سیل، در تیرماه همان سال (1246ه.ش)، طوفان بسیار شدیدی در تهران وزیدن گرفت و خرابی‌های زیادی به جای گذاشت که از آن جمله می‌توان به تخریب سقف پارچه‌ای تکیه‌ی سلطنت‌آباد اشاره کرد. پس از تخریب این تکیه بود که ناصرالدین‌ شاه قصد کرد تا تکیه‌ی جدید سلطنتی خود (تکیه‌ی دولت) را در جنوب کاخ گلستان احداث کند.
با ترور ناصرالدین شاه در سال 1275ه.ش (1313ه.ق) به دست میرزا رضا کرمانی و مرگ او، از اعتبار باغ و عمارات شاهانه سلطنت‌آباد کاسته نشد و این مجموعه به عنوان بزرگ‌ترین کاخ ییلاقی پایتخت تا زمان احمدشاه قاجار مورد استفاده بود. اهمیت این مجموع در این دوره به حدی بود که جشن تاجگذاری احمد شاه قاجار در شعبان 1332ه.ق در تالار آینه‌ی این کاخ برگزار شد.

تصویر 5: موقعیت باغ سلطنت‌آباد در نقشه حدود تهران ترسیم شده در سال 1269ه.ش/ 1308ه.ق

تصویر 6: دید به برج، عمارات و استخر بزرگ باغ تاریخی سلطنت‌آباد در دوره ناصری

تصویر 7: کارت دعوت جشن تاجگذاری احمدشاه قاجار در کاخ سلطنت‌آباد

(تصویر 7) عبدالله مستوفی در این باره می‌نویسد: “بیست و هشتم شعبان سال ۱۳۳۲ قمری (۳۰ تیر ۱۲۹۳ شمسی) مطابق روز ولادت سلطان احمدشاه و سال هیجدهم ولادت او، روز تاج‌گذاری رسمی بود. باغ و عمارت سلطنت‌آباد که جزو اموال دولتی بود، در چند هفته‌ی پایانی سلطنت قاجار به مالکیت محمدحسن میرزا آخرین ولیعهد قاجار درآمد. او از دولت ۸۸۹۹۶ تومان طلب داشت که برای تسویه‌ی این بدهی، دولت در دوازدهم اردیبهشت ۱۳۰۴ لایحه‌ای به مجلس داد که باغ و عمارت سلطنت‌آباد همراه با اراضی و باغات اقدسیه به مالکیت محمد‌حسن میرزا درآید. بهای اقدسیه و باغ و عمارت سلطنت‌آباد ۶۸ هزارتومان تعیین و قرار شد با این واگذاری، طلب محمدحسن میرزا از دولت به بیست هزار تومان کاهش یابد. عمارت سلطنت‌آباد نیز به حال مخروبه درآمده و هزینه‌ی نوسازی آن یکصد هزار تومان برآورد می‌شد.
این لایحه در ۲۲ شهریور ۱۳۰۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید اما کمتر از دو ماه بعد، با رای مجلس به انقراض سلطنت قاجار، محمدحسن میرزا در نهم آبان ۱۳۰۴ از ایران اخراج شد. پس از آنکه در سال ۱۳۰۸ پس از درگذشت احمد‌شاه، محمد‌حسن میرزا اعلامیه‌ای صادر و خود را پادشاه قانونی اعلام کرد، از او در ایران سلب مالکیت و اراضی و باغات اقدسیه و کاخ و باغ سلطنت‌آباد مصادره شد. در نقشه‌ای که با عنوان بلوک تهران (1346ه.ق/ 1306ه.ش) توسط سازمان خدمات جغرافیایی ارتش تهیه شده است، این مجموعه با نام سلطان‌آباد ثبت شده است.
پادگان نظامی
باغ سلطنت‌آباد در دوره‌ی پهلوی اول و در حدود سال‌های 1310-1308 ه.ش تبدیل به کارخانه‌ی مهمات‌سازی ارتش شد و پیرامون آن، به محل زندگی عده‌ای از افسران و کارمندان مهمات‌سازی اختصاص یافت. در نقشه‌‌ی گردشگری اطراف تهران که (1331ه.ش) توسط عباس سحاب تهیه شده است، مجموعه‌ی جدید با نشانه‌ی سوله‌های دوره‌ی پهلوی که یادآور کارکرد نظامی مجموعه است، مشخص شده است. شاید دقیق‌ترین نقشه‌ی تاریخی باغ سلطنت‌آباد مربوط به سال 1332 ه.ش است که همزمان با کودتای 28 مرداد 1332 ه.ش علیه دولت ملی دکتر محمد مصدق و برگزاری دادگاه وی در تالار آینه‌ی این کاخ، توسط سرهنگ محمدرضا غفاری تهیه و ترسیم شده است. (تصویر 8 و 9) چندان که در این نقشه دیده می‌شود، موجودیت مجموعه، هنوز یکپارچه بوده و بخش‌های شمالی (سازمان صنایع دفاع فعلی) و پادگان (06) از یکدیگر تفکیک نشده‌اند.
در طی سال‌های 1320-1300 (پهلوی اول) یعنی زمانی که تهران در حدود 500 هزار نفر جمعیت داشت، بخش عمده‌ای از اراضی باغ سلطنت‌آباد تحت تصرف مراکز نظامی و کارخانجات وابسته به آن قرار گرفت و ابتدا به عنوان حریم امنیتی پادگان و زاغه‌های مهمات تعریف شد اما همراه با گسترش تهران، به‌تدریح ساخت و سازهای بسیار در آن صورت گرفت؛ از جمله کارخانجات و صنایع نظامی، ستادهای ارتش و مجموعه‌های مسکونی. در اواسط دهه‌ی 1340.ش و همزمان با شکل‌گیری بافت مسکونی محله‌ی پاسداران و به واسطه‌ی احداث خیابان غربی-شرقی مغان، بخشی از زمین‌های جنوبی باغ سلطنت‌آباد از اراضی شمالی کارخانه (مهمات‌سازی ارتش) جدا شد و به مرکز آموزش سربازان و نگهداری اسب سواره نظام مبدل شد. این بخش، به جهت کاربری خود، شامل تعداد گسترده‌ای از ساختمان‌ها، با اشکال متنوع در اراضی جنوبی بود که در سایت جانمایی شده‌ و اغلب آنها تا به امروز موجود است. این ساختمان‌ها که عموما شکلی مستطیلی دارند؛ شامل اصطبل‌ها (که بعدا به آسایشگاه سربازان مبدل شد)، ساختمان گروه موزیک، آشپزخانه، غذاخوری، آموزشگاه تیراندازی، باشگاه افسران، ساختمان‌های فرماندهی، میدان مشق (رژه) و… است که تا دوره‌ی معاصر مورد استفاده‌ی ارتش بود. (تصویر 10)
نقشه‌ی عمومی شهر تهران 1342 ه.ش و راهنمای کامل تهران و حومه (1347ه.ش) وضعیت سلطنت‌آباد و دوپارچه شدن محدوده‌ی باغ تاریخی و تفکیک عملکردی آن را به‌دقت نشان می‌دهد. (تصویر 11)

تصویر 8: موقعیت باغ سلطنت‌آباد در نقشه تهران در سال 1332

تصویر 9: برگزاری دادگاه دکتر مصدق در تالار آینه کاخ سلطنت‌آباد پس از کودتای 28 مرداد

تصویر 10: وضعیت پادگان سلطنت‌آباد در تصویر هوایی سال 1335ه.ش که نشان دهنده بخش تاریخی (غربی) مجموعه است.

تصویر 11: وضعیت باغ تاریخی سلطنت‌آباد پس از دو پاره شدن آن با احداث خیابان مغان در سال 1342ه.ش

همچنین در نقشه‌ی توسعه تدریجی طهران (1348ه.ش) از این منطقه با نام پادگان سلطنت‌آباد و منطقه‌ی نظامی یاد شده است. در اوایل دهه‌ی 50 شمسی، اراضی جنوبی سلطنت‌آباد به مرکز تیپ 3 لشکر1 گارد اختصاص یافت و کارخانه‌های مهمات‌سازی در بخش‌های شمالی تکمیل و مورد بهره‌برداری واقع شد. در نقشه‌ی عمومی تهران (1351ه.ش) این تفکیک کارکردی و فضایی به‌دقت مشخص شده و محدوده‌ی فضاهای باز پادگان ترسیم گردیده است. با وقوع انقلاب اسلامی و تغییر حکومت، در تاریخ 12 شهریور 1359ه.ش، مرکز (06) در لشگرک تهران تاسیس گردید و در سال 1362ه.ش به این پادگان منتقل شد و به عنوان مرکز آموزش درجه‌داری نامگذاری شد. در سال 1367 ه.ش نیز با اجرای قانون جدید ارتش جمهوری اسلامی ایران این مرکز به آموزشگاه نظامی و در تاریخ یکم آذر 1387 ه.ش به آموزشگاه نظامی جوادالائمه (ع) تغییر نام داد. (تصویر 12) سایت پادگان 06، از لحاظ عملکردی، محل شکل‌گیری یکی از نخستین سایت‌های نظامی شهر تهران در دوره‌ی پهلوی است که تداوم این عملکرد از ابتدای دوره‌ی پهلوی تا امروز، سبب شکل‌گیری انواع بناهایی شده که از لحاظ معماری و سبکی، منحصربه‌فرد و نمایانگر ارزش‌‌های معماری زمان ساخت‌شان هستند. همچنین تداوم تاریخی عملکرد نظامی باعث شکل‌گیری خاطره‌ی مشترک میان چندنسل از مردمانی شده است که به دلایل مختلف با این مجموعه در ارتباط بوده‌اند. این تاریخ شفاهی، نقشی مهم در خاطره‌ی مشترک شهروندان ایفا کرده و بر نقش هویتی سایت می‌افزاید. از این رو، تاکید بر نقش نمادین پادگان و بازیابی خطوط باغ تاریخی در آن و حفاظت از جمیع ارزش‌های کالبدی و فراکالبدی سایت، می‌بایست از مهم‌ترین الزامات مواجهه با سایت نظامی پادگان (06) قلمداد گردد.
مورفولوژی و شکل کلی سایت بر اساس کارکرد نظامی پادگان شکل گرفته و در طول زمان به‌تدریج تحت تاثیر این عملکرد تکامل یافته است. یکی از این ویژگی‌ها، نظم و انسجام فضایی در چیدمان عناصر و ترکیب و پراکنش متوازن و متعادل توده و فضا در کل مجموعه است. تقارن محور در مقیاس‌های مختلف در ارکان و اجزای مجموعه به‌کرات قابل تشخیص است. این ساختار که آشکارا تحت تاثیر روحیات نظامی حاکم بر معماری دوران پهلوی اول -که از بالاترین رده تا رده‌های پایین نظامی را در برمی‌گرفت- سبب شکل‌گیری بناهایی با الگوهای یکسان و پلان تیپ در تمام پادگان‌های نظامی -به‌ طور عام- و پادگان (06) به طور خاص شده است که با نظمی هندسی و ساده در ارتباط با یکدیگر در سایت جانمایی شده و مجموعه‌ای منسجم و یکپارچه را به وجود آورده‌اند. (تصویر 13)
ساختار کالبدی پادگان، به دو بخش غربی و شرقی قابل تفکیک است. نیمه‌ی غربی که اجزای تاریخی‌تر مجموعه را در برگرفته است، شامل میدان صبحگاه اصلی و ساختمان‌های پیرامونی آن است. این میدان به شکل مستطیلی و با ابعاد 205 * 90 متر، مهم‌ترین رکن مجموعه بوده و کلیه‌ی مستحدثات تاریخی مجموعه شامل شش ساختمان در بخش شمالی، چهار بنای جنوبی (آسایشگاه‌های سربازان، فضاهای آموزشی، انبارهای سررشته داری) و ساختمان آشپزخانه، هنگ (دسته) موزیک و ساختمان‌های فرماندهی (اولیه) در بخش غربی پیرامون حیاط میانی استقرار یافته است. (تصویر 14) این بناها عموما، سوله‌های کشیده با امتداد غربی-شرقی بوده و ساختار معماری نسبتا مشابهی دارند. (تصویر 15 و 16) آثار این دوره، ابنیه یک طبقه با دیوارهای آجری است که خرپایی چوبی، آسمانه‌ی بناها را فراهم ساخته است. تهرنگ ساده و فقدان تیغه‌کشی در این بناها، سبب انعطاف‌پذیری بنا از نظر عملکردی شده است، به طوریکه می‌توان تغییر عملکرد بناها از اصطبل به انبار‌های سررشته‌داری، آسایشگاه‌های سربازان و فضاهای آموزشی را مشاهده کرد. (تصویر 17-21)
بخش شرقی مجموعه که در قیاس با بخش غربی، متاخر است در دوره‌ی پهلوی دوم و بر اساس نیازهای ارتش به فضاهای بیشتر، توسعه یافته است. (تصویر 22) این بخش دارای میدان صبحگاهی بزرگ (325 * 177 متر) با کشیدگی شرقی-غربی است که در جبهه‌های شرقی و غربی آن، چهار سوله‌ی آجری با سقف شیروانی و خرپای چوبی قرار دارد. این میدان، بزرگترین فضای باز موجود در سایت است. به‌‎تدریج با توسعه‌ی پادگان، آثار متاخرتر شامل ساختمان‌های ستادی، حفاظت اطلاعات، خوابگاه‌ها، ساختمان‌ها و سایت‌های ورزشی، آشپزخانه و غذاخوری عمومی سربازان، انبارهای سررشته‌داری، بهداری، بانک، بوفه‌ها، مسجد، دفاتر یگان‌های نظامی، سایت تیراندازی، ابنیه‌ی تاسیساتی، حمام‌های عمومی، سرویس‌های بهداشتی احداث شد. بر اساس برآوردهای موجود، مجموع مساحت زیربنای مستحدثات موجود در سایت پادگان (06) برابر با 106 هزار مترمربع است که در 117 بنای موجود در سایت توزیع شده است. نگاهی به ساختارهای معماری مجموعه نشان‌دهنده‌ی تاثیرپذیری سایت از دوره‌های مختلف معماری بوده و از این رو می‌توان سیر تحول معماری‌ پادگان را از اواخر قاجار تا دوره‌ی پهلوی دوم را مشاهده کرد. توزیع این ابنیه در سایتی به مساحت حدود 50 هکتار و وجود فضاهای سبز و گونه‌های گیاهی نادر در مجموعه، پادگان (06) را به سایتی تاریخی-طبیعی مبدل کرده و از گستره‌ی ارزش‌های تاریخی، کالبدی، فرهنگی، اجتماعی، نظامی، اکولوژیک و… آن حکایت دارد. (تصویر 23)
بررسی تاریخ توسعه‌ی مجموعه و نقش آن به عنوان پهنه‌ای ویژه در شهر تهران در طول یکصد سال اخیر نشان می‌دهد؛ با گسترش سایت‌های مسکونی مجاور پادگان و محدوده‌ی نظامی بالادست آن، سایت پادگان 06 ارتش و سایر اراضی نظامی-صنعتی آن، در میان انبوهی از محلات مسکونی و مراکز شهری قرار گرفت. به طوری که تضاد آشکاری میان این مجموعه با بافت پیرامون به ویژه در ابعاد عملکردی و کالبدی-فضایی قابل مشاهده است. این اراضی وسیع به دلیل محصوریت، نفوذ‌ناپذیری و کاربری‌شان در حال حاضر تبدیل به یکی از مسائل و چالش‌های مهم شهری تهران شده است. از سوی دیگر، محصوریت و مالکیت نظامی این اراضی باعث شده است تا ساختار ارزشمند مجموعه از تغییر و تحولات، رشد کالبدی و ساخت و سازهای انبوه و متراکم شهری دوره‌ی معاصر-نظیر آنچه در محدوده‌ی غربی سایت در محله‌ی پاسداران دیده می‌شود- در امان مانده و ارزش‌های تاریخی، فرهنگی-اجتماعی، مورفولوژیک، ساختارهای معماری، ترکیب کالبدی-فضایی، طبیعی و زیست‌محیطی، سیما و منظر و همچنین نشانه‌ها و نقش نمادین عملکرد نظامی پادگان حفظ شود. (تصویر 24-26)

تصویر12: وضعیت پادگان سلطنت‌آباد در تصویر هوایی سال 1365ه.ش که توسعه مجموعه را در طی سی سال (65- 1335) را نشان میدهد.

تصویر13: سایت پلان پادگان تاریخی و موقعیت میادین مشق تاریخی و متاخر و مستحدثات مجموعه

تصویر14: آسایشگاه‌های سربازان در بخش جنوبی میدان غربی، عکس از فرشید رحیمی

تصویر15: انبارهای سررشته‌داری بخش جنوبی میدان غربی، عکس از فرشید رحیمی

تصویر16: دید به راهروهای بین مستحدثات تاریخی مجموعه، عکس از فرشید رحیمی

تصویر17: مستحدثات بخش‌های شمالی میدان غربی که ساختارهای یک طبقه مستطیلی شکل هستند، عکس از فرشید رحیمی

تصویر18: مستحدثات بخش‌های شمالی میدانگاه تاریخی (غربی) پادگان، عکس از فرشید رحیمی

تصویر19:سوله‌های یک طبقه با سقف شیروانی وجه بارز ساختارهای تاریخی مجموعه است، عکس از فرشید رحیمی

تصویر20: فضای داخلی ساختمان ورزش‌های باستانی پادگان، عکس از فرشید رحیمی

تصویر21: فضای داخلی ساختمان تمرین تیراندازی در محیط بسته، عکس از فرشید رحیمی

در مقیاس راهبردی و کلان، امروزه، سایت پادگان (06) مابین دو کانون یا پهنه‌ی بزرگ‌مقیاس؛ پارک جنگلی لویزان در شرق و تپه‌های عباس‌آباد واقع شده است. پارک جنگلی لویزان یکی از عرصه‌های سبز و بزرگ‌مقیاس و دارای اهمیت زیست محیطی و اکولوژیکی برای شهر تهران و تپه‌های عباس‌آباد، مجموعه‌ای از بناهای و کاربری‌های عمومی مثل باغ‌موزه دفاع مقدس، کتابخانه‌ی ملی و مصلی را شامل می‌شود. با توجه به موقعیت و دسترسی سایت پادگان (06) به این دو پهنه از طریق بزرگراه‌های شهری، سایت پادگان مورد نظر می‌تواند از نظر نوع نقش‌آفرینی در سازمان فضایی شهر از ویژگی‌های هر دو پهنه‌ی مذکور تاثیر گرفته و با تعریف کاربری‌‌های فرهنگی، تفریحی، تجاری و نظایر آنها می‌تواند نقشی واسط بین دو پهنه‌ی یاد شده بگیرد. در چنین دیدگاهی، پادگان (06) با کلیه‌ی مولفه‌های تاریخی، فرهنگی، معماری، هویتی، طبیعی و… خود، به عنوان یک منبع فعال دارای قابلیت پذیرش و استقرار طیف متنوعی از انواع فعالیت‌های عمومی مورد نیاز شهر را در چارچوب فضاهای تاریخی موجود در آن، در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند پاسخی مناسب به نقش و جایگاه این سایت در ارتباط با سایر فضاهای عمومی پیرامون خود باشد. در چنین رویکردی، پادگان (06) نقشی اساسی در ایجاد حلقه‌ی اتصال و انسجام‌بخشی به ساختار استخوان‌بندی فضایی و شبکه‌ی اکولوژیک شهر تهران بر عهده خواهد داشت. به نظر می‌رسد پادگان (06) به دلیل دارا بودن امکانات و ظرفیت‌های درونی نظیر وجود ابنیه‌ی تاریخی زیبا و خاطره‌انگیز، فضاها، محوطه‌ها و چشم‌اندازهای وسیع به منظر طبیعی توچال و مجموعه‌ باغات پر درخت، دارای مطلوبیت فضایی است که آن را مستعد پذیرش انواع رویدادهای فرهنگی و کنش‌های اجتماعی کرده و تبدیل این محدوده به عرصه‌ی عمومی و فضاهای شهری می‌تواند حس شهروند اجتماعی و حس هویت مکان و در نتیجه پویایی و سرزندگی را در این محدوده و بافت پیرامون آن را تقویت کند.

تصویر22: دید مستحدثات بخش غربی میدان صبحگاه شرقی، عکس از فرشید رحیمی

تصویر23: ساختمان بوفه سربازان، عکس از فرشید رحیمی

تصویر24: دید به ابنیه تاریخی و درختان کهنسال سایت پادگان، عکس از فرشید رحیمی

تصویر25: مستحدثات بخش شمالی پادگان، عکس از فرشید رحیمی

تصویر26: مستحدثات بخش غربی پادگان، عکس از فرشید رحیمی

منابع
– افضل‌الملک، میزرا‌غلامحسین‌خان.1312. کراسه‌المعی (نسخه خطی)، کتابخانه‌ی مجلس شماره بازیابی 9453، شماره‌ی مدرک 2880-10
– اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان.1361. مرآه‌البلدان، به تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، چاپ اول، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
– اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان .1362. الماثر و الآثار، به کوشش ایرج افشار، چاپ اول، تهران، نشر اساطیر
– ایزدی، محمد سعید؛ امیری، نگین. 1395. توسعه‌ی درونی، الگویی متوازن، متعادل و پایدار برای توسعه و ارتقای کیفی شهر برنامه‌ریزی برای توسعه‌ی مجدد اراضی نظامی درون‌شهری، مجله علمی-پژوهشی پژوهشکده‌ی هنر، معماری و شهرسازی نظر. سال سیزدهم، شماره 41 ، 46-35.
– خدمه، امید.1383. مستندنگاری آثار تاریخی باغ سلطنت‌آباد تهران
– شیرازیان، رضا.1396. اطلس تهران قدیم، شرکت عمران و بهسازی شهری ایران
– قاجار، ناصرالدین‌شاه.1361. سفرنامه خراسان، به خط محمدرضا کلهر، چاپ اول، انتشارات بابک
– عضدالدوله، احمدمیرزا.1362. تاریخ عضدی، کرج، انتشارات سرو گوهردشت.
– مستوفی، عبداله.1386. شرح زندگانی من: تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، چاپ اول، انتشارات هرمس
– منصوری، کاوه. 1399. مروری بر تاریخ پادگان (06) تهران. گزارش منتشر نشده
– مهندسان مشاور عمارت خورشید، 1399. طرح‌نامه حفاظت یکپارچه، احیا و باززنده‌سازی پادگان‌های تاریخی درون شهری ارتش؛ نمونه موردی پادگان 06
– ویلبر، دونالد.1387. باغ‌های ایران و کوشک‌های آن، مهین‌دخت صبا، چاپ پنجم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی