پلی میان دیروز و امروز
طراحی داخلی خانه­‌ی مسکونی با استفاده از عناصر تزیینی خانه­‌های سنّتی کاشان
محبوبه شیرین­‌بیان

A Bridge Between Yesterday and Today

محیطی که در آن زندگی می‌­کنیم (در اینجا منظور از محیط زندگی، مشخصاً خانه است) نیاز به برقراری روابط منطقیِ فرمی و روابط سازمان­‌بندی شده­­‌ی دقیق بر مبنای اصول و مبانی بیان بصری دارد، تا بتوان در چنین محیط مطلوب و دلنشینی فارغ از فشارهای ناخواسته روانی، زندگی سالم و پرنشاطی را تجربه کرد. حال این سؤال پیش می‌­آید که با وجود سابقه‌­ی دیرین و درخشان هنرمندان هم‌وطن در ساختن چنین محیـط­‌هایی (خـانه­‌های کـاربردی و همچنین زیبا از نظر بصری و غنی به لـحاظ تزئینات)، چرا خـانه‌­هایی که هم اکنون در آن زندگی می‌­کنیم، هیچ­گونه نشان و رنگ و بویی از آن پیشینه و سابقه­‌ی تاریخی درخشان معماری ایرانی ندارد و هر چه می­بینیم تقلیدی ناآگاهانه از معماریِ مدرنِ غربی است که حاصل آن، ظهور شهرها و خانه‌­هایی بی­‌هویّت و بی­‌نظم است.
خانه‌­های تاریخی کاشان به عنوان خانه­‌هایی با معماری و تزئینات کاملاً ایرانی، می­‌تواند مرجعی کامل برای طراحانی باشد که می­‌خواهند فضایی دارای «هویّت» طراحی کنند. استفاده از عناصر هویّت­‌ساز یک فضای ایرانی، می­‌تواند الهام­‌بخش طراحان برای خلق محیطی با مشخصه­‌های ملّی باشد. عناصر استفاده شده برای تزیین در خانه‌­های تاریخی کاشان شامل، گچبری، آینه‌­کاری، آجرکاری و نقّاشی دیواری هستند که همگی جز در مواردی از قبیل نقّاشی‌های دیواری، خواستگاه کاملاً ایرانی دارند و در بناهای اروپایی نظیر آنهـا دیـده نمی‌­شود. تنها در مواردی، نقّاشی­‌های دیواری تحت تأثیر فرهنگ و نقاشی غربی قرار گرفته که به علت زمان ساخت این خانه ها که دوره­‌ی قاجار است و این دوره، آغاز نفوذ بسیاری از جنبه‌­های زندگی اروپایی به ایران است، دور از انتظار به نظر نمی­‌رسد.
عناصری همچون بافت مشخص دیوارها (با رنگ و جنس مشخص)، استفاده از نقوش شناخته‌­شده‌­ی ایرانی (در جای جای خـــانه­‌های تاریخی کاشان این نقوش را می‌­بینیم)، گچبری، آجرکاری، استفاده از در و پنجره­‌های مورد استفاده در خانه­‌های تاریخی (دارای نقوش هندسی منسجم و شیشه‌­هایی با هارمونی رنگیِ زیبا)، همه و همـه، می­‌تواند یاری­‌رسان ما طراحان، برای خلق فضایی باشد که در عین مدرن بودن، بهره­‌گیری از تکنولوژی روز دنیا و آسایش، که فلسفه وجودی یک خانه است، از عناصر هویت­‌ساز فرهنگی­مان نیز خالی نباشد.
با مطالعه‌­ی عمیق و همه‌­جانبه­‌ی این خانه­‌ها و شناختن عناصـر تزئینی و نقش­‌های ایرانی به کـار رفتـه در آنها، مـی‌توان اطمینان حاصل کرد که امکان بهره­‌گیری از این عناصر در طراحی یک فضای مدرن وجود دارد.