مـعـماری مـعـاصر و هـتـل: طـراحـی بر اســاس اهــداف طراح داخلی دکتر مهدی حسینی (معاونت هتلدارى و كنترل كيفيت هتل های کوثر)

در این یادداشت قصد داریم به تبیین تأثیر معماری بر رونق گردشگری و به تبع آن رونق صنعت هتلداری بپردازیم. مباحث مرتبط با معماری، طراحی، ساخت‌وساز و زیبایی شناختی از مباحثی هستند که توجه عموم را به خود معطوف می‌دارند. باید اینگونه گفت که ابتکار‌های نوآورانه در معماری معاصر نهفته است و توجه به این ابتکارات می‌تواند در پروسه‌ی ایجاد هویت سازمانی و موفقیت در بازار هتلداری مفید واقع شود.
در کشور ما اغلب بدون استدلال علمی و عملی در فنون معماری و طراحی، مبالغ گزافی در طراحی و ساخت هتل‌ها هزینه می‌شود و مواردی همچون عملکرد، سازه، مفاهیم طراحی و هم‌ترازی ساختاری با مناطق مسکونی اطراف مورد توجه قرار نمی‌گیرند. در حالیکه توجه به معماری و طراحی در صنعت هتلداری به چشم‌اندازها و محیط مقصد گردشگری مفهوم داده و علاوه بر این، بر ادراک گردشگر از محیط، تأثیر بسزایی دارند.
دست اندرکاران و متولیان این حوزه باید بتوانند مطالبات اقتصادی و فرهنگی مقصد گردشگری را با توجه به زیبایی شناسی و اصول معماری و طراحی، شناسایی کرده و آن‌ها را به ادراک یک گردشگر پیوند بزنند. امروز در صنعت هتلداری، به نوآوری و طراحی بناهای جدید و بازسازی و مرمت بناهای قدیمی و تاریخی توجه درخوری می‌شود. لذا فرصت‌های بیشماری در راستای استفاده از «معماری و طراحی» به عنوان یک ابزار موفقیت اقتصادی در صنعت هتلداری به‌وجود آمده است. از طرفی باید توجه داشت که می‌توان از طریق طراحی و معماری علمی و عملی، موقعیت بین‌المللی گردشگری کشور را به جایگاه درست آن ارتقاء داد که این امر بسیار مهم و درخور توجه می‌باشد.
بدین منظور باید بتوانیم از تجربه‌های موفق در استفاده از معماری معاصر در صنعت هتلداری استفاده کنیم و با راهکارهای علمی و پژوهشی بتوانیم معیارهایی جذاب برای توریست‌ها در کشور را شناسایی کنیم. از طرف دیگر باید بتوانیم نکات مورد توجه سرمایه‌گذاران در جهت نیل به موفقیت‌های اقتصادی در صنعت هتلداری و با استفاده از هنرِ معماری و طراحی را بررسی کرده و بر روی این نکات تمرکز کافی داشته باشیم. توجه به اثرات مثبت معماری معاصر در جذب گردشگر می‌تواند به ما در این مسیر بسیار کمک کند. لازم است اکنون تأثیرات معماری و طراحی موفق در صنعت هتلداری را کمی موشکافانه‌تر بررسی نماییم.
الف) معماری و طراحی می‌تواند ابزاری برای میزبان در جهت معرفی خود باشد.
اولین برداشت یک گردشگر از یک فضای جدید، از معماری آن فضا شکل می‌گیرد. معماری و طراحی مناسب به معنای هویت سازمانی یک هتل نیز می‌تواند باشد. یک گروه هتلداری برای اینکه بتواند تصویری مؤثر و دائمی در ذهن مهمانان خود در سراسر دنیا و در فضای هتل‌های خود بر جای گذارد، می‌تواند از معماری و طراحی منحصر به فرد و واحد بهره بگیرد. طراحی و معماری واحد و خاص به آسانی در ذهن ماندگار شده و در فرآیند تصمیم‌گیری تأثیر مثبت خواهد داشت.
معماری خاص می‌تواند مهمانانی را که به دنبال فضاهای خاص هستند به خود جلب کند. گاهی یک معماری بی‌نظیر به عنصری محوری در معادله تبدیل می‌شود و می‌تواند وجه تمایزی قدرتمند برای هتل محسوب شود. محیط جذاب، نشان دهنده‌ی سبک زندگی منحصر به فرد و پیشرو بودن در زمان است و موجب افزایش جذابیت برای فضای هتل نیز خواهد شد.
ب) معماری می‌تواند نقش بسیار مؤثری در پایداری گردشگری و سازگاری با محیط زیست داشته باشد.
در تمام جهان، به دلیل وجود مشکلات اساسی چون مصرف بی‌رویه‌ی انرژی و هزینه‌های اقتصادی بالای انرژی، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های معماری پایدار، به ویژه ایجاد ساختمان‌های سبز و بهره‌گیری از انرژی تجدیدپذیر خورشید در جهت کاهش مصرف انرژی، اهمیت زیادی پیدا کرده است. طراحان و معماران اینگونه ساختمان‌ها، از معماری به‌عنوان فرآیندی در افزایش کیفیت ساختارها استفاده می‌کنند که در این فرایند، ساختمان‌ها و مکان قرار‌گیری آن‌ها به نحوی از انرژی، آب و مصالح استفاده می‌کنند که کمترین تأثیرات منفی را روی سلامت انسان و محیط داشته باشند. در این راستا، استفاده از شیوه‌هایی چون بام‌های سبز و انرژی خورشیدی می‌تواند در جهت کاهش مصرف انرژی و کاهش تأثیرات مخرب زیست محیطی ساختمان‌ها کمک زیادی نماید. معماران معاصر در این زمینه قطعاً از دانش کافی برخوردار بوده و سازندگان ایرانی نیز توانمند در ساخت آن‌ها هستند لیکن بلوغ جامعه‌ی کارفرمایی هتلی در ایران در چنین زمینه‌ای نقشی بنیادین و اساسی دارد.
معماری‌ای که چنین دقیق و بر اساس یک برنامه‌ریزی علمی انجام گیرد، پایداری و سازگاری با محیط را قطعاً به همراه خواهد داشت. یکی از نکات در طراحی فضاهای هتلی که لازم است معماران گرامی بدان توجه نمایند مسئله‌ی انعطاف‌پذیری و تغییرات در گذر زمان است. به نظر می‌رسد معماری برنامه‌ریزی شده، می‌تواند خود را با تغییر خواسته‌ها در طول زمان تطبیق دهد و در نتیجه از لحاظ هزینه، برای یک کارفرمای هتلی مقرون به‌ صرفه خواهد بود. بنای یک هتل باید در طول زمان مفهوم و ارزش خود را حفظ نماید. این نیازی اساسی برای جامعه‌ی کافرمایان هتلی است. چنین نگرشی به طراحی، کیفیت فضا، موقعیت، و جهت‌گیری ورودی‌های ساختمان و در کل فاکتورهایی که پس از نهایی شدن روند ساخت‌و‌ساز قابل تغییر نیستند، را تضمین می‌کند. البته فضاهای داخلی می‌توانند به سادگی با تغییر روند و نیازها و یا اهداف هتل، تغییر کرده و با فرایندهای جدید منطبق و سازگار شوند. اگرچه نیاز ما صد در صد انعطاف‌پذیری است که هنوز با دانش مهندسی بشری تأمین نشده است اما همین قدر از تلاش و اهتمام در مسیر نیل به چنین هدفی نیز ارزشمند است.
ج) معماری و کیفیت کار نیروی انسانی
معماران در طراحی‌های خود بسیار بر کاربران تأکید دارند. برای مثال در طراحی هتل موضوع مسافران و حرکت آن‌ها و اتاق‌های ایشان همیشه به عنوان یک دغدغه‌ی اصلی مطرح می‌شود؛ اما این کافی نیست! یکی از ابعاد پنهان سر فصل کاربران در طراحی هتل‌ها، بحث «کارکنان» و کسانی است که در سایه، مصرف کننده‌ی ساختمان هستند. یک واقعیت مغفول مانده این است که معماری مناسب می‌تواند کیفیت کار و زندگی کارکنان را در محیط هتل، افزایش دهد. در معماری معاصر، فضاهای کاری بر اساس اهداف ایجاد می‌شوند. به همین دلیل در ساخت و‌سازهای کنونی، متصدیان باید رضایت کاری کارمندان را نیز همزمان در نظر داشته باشند. برای مجموعه‌هایی مثل هتل‌ها که افراد متعددی با وظایف متنوع باید در تمام طول روز و حتی شب‌ها با لب‌هایی خندان میزبان مهمانان باشند و لحظه‌ای تحت فشار و استرس قرار نگیرند ـ تا بدین ترتیب از انتقال آن به مسافران پیشگیری شود ـ کیفیت در معماری و طراحی به چیزی بیش از ارزشی برای افزایش راندمان کاری کارکنان هتل بدل می‌گردد. چیزی شبیه یک حقه‌ی اقتصادی که مدیر و کارفرمای باهوش باید از آن به عنوان یک اسلحه‌ی پنهان بهره گیرد.
اینها همه در تکمیل اهمیت این موضوع است که معماری مناسب فضای هتل، عملکرد کارایی و زیبایی فضای طراحی شده همگی می‌توانند در افزایش رضایت مهمان نقش مهمی ایفا نمایند. در واقع چنین تصور می‌شود که مسیرهای مناسب و کوتاه در دسترسی به تجهیزات هتل و عدم پیچیدگی در یافتن بخش‌های مورد استفاده‌ی مهمانان در افزایش خشنودی و رضایت مهمان مؤثر هستند. مطلبی که باید به صورت علمی مورد تحقیق قرار گیرد و صرفاً اظهار تجربی آن، با توجه به انواع توریست‌ها و جغرافیا و فرهنگ‌های متکثر در کشور ما ممکن است دیگر محلی از اعراب نداشته باشد؛ یا حداقل مطلق و به شدت ابلاغ آن به عنوان یک اصل بنیادین اولیه در طراحی هتل نباشد.
د) معماری: ابزاری قدرتمند در بازاریابی صنعت هتلداری
می‌توان ارزش‌های یک گروه هتلداری و سبک مهمان‌نوازی آن را از طریق معماری و طراحی القاء کرد و این ارزش‌ها و سبک مهمان‌نوازی برای مهمان قابل لمس و تجربه خواهد بود. بدین طریق یک گروه هتلداری می‌تواند با انجام یک معماری قوی و منحصر به فرد، یک برند تجاری قابل توجه خلق کند. در نتیجه یک معماری موفق، المان‌های نمونه، ویژه، منحصر به فرد و متمایز به گروه مهمانان هدف، انتقال می‌یابند. در اینجا نیز همچون هر فضایی که معماری به چیزی بیش از ساخت‌وساز تبدیل شده است، این مهندسی هنری، بیانی قدرتمند است که احساسات تماشاگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند موجب افزایش ارزش فرهنگی و محصول نهایی گردد.
از معماری می‌توان حتی در مباحث مرتبط با ارتباطات و بازاریابی نیز استفاده کرد. ساختمان‌ها و فضاهای توریستی می‌توانند به طور مستقیم اهداف خود را بیان کنند. می‌توان با استفاده از سبک و کیفیت معماری، گروه هدف خاصی از مهمانان را مورد خطاب قرار داد. علاوه بر تمام این موارد، یک معماری منحصر به فرد می‌تواند با ایجاد هیجان، پوشش رسانه‌ای را تغذیه کند. رسانه‌ای که به نوعی پنجره‌ی دیدن هتل و خدمات آن برای مردم کاربر است.

هتل هویزه یکی از زیر مجموعه‌های گروه هتل‌های کوثر است که در مرکزی‌ترین نقطه تهران واقع شده است.
هتل هویزه در آستانه‌ی 40 سالگی خود، با تاکید بر محصولات و نیروهای داخلی و در آستانه ورود گردشگران و توریست‌های خارجی در آن زمان، با دیدی نو در ارائه خدمات استاندارد، مورد بازسازی قرار گرفت.
عملیات بازسازی هتل از تاریخ 19 تیرماه 1392 با انجام شش ماه مطالعات، تحقیقات مهندسی و معماری و تعیین استانداردها و رویه‌های مدنظر شروع شد که این عملیات مستلزم طراحی و ترسیم فرایند تخریب، تخلیه، بازسازی، تجهیز و راه‌اندازی بود.
از آنجا که هتل هویزه در طول فعالیت 40 ساله خود همیشه میزبان مدیران، تجار و بازرگانان داخلی و خارجی بوده است، در طراحی‌های صورت گرفته سعی بر آن شده تا با الهام گرفتن از مدل‌های استاندارد در طراحی یک هتل تجاری، نسبت به بازسازی هتل اقدام شود.
طی برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده و به جهت جلوگیری از تعطیلی هتل و جلوگیری از قطع درآمد هتل و ارائه خدمات مستمر به مشتریان دائمی، مقرر شد تا این بازسازی در سه مرحله و به تفکیک در هر مرحله، سه طبقه از هتل بازسازی و تکمیل گردد تا همزمان هتل قادر به پذیرش مهمانان دائمی خود باشد.
این عملیات در مدت 33 ماه، با تخلیه کامل طبقات و در هر مرحله تخریب کلیه دیوارها، برداشتن کامل کف، سقف، تخریب، تخلیه و تعویض کلیه تاسیسات برقی سرمایشی، گرمایشی و در نهایت سرویس‌های بهداشتی آغاز گردید.
تخریب و تخلیه کلیه ضایعات و نخاله‌های حاصل از تخریب بالغ بر 740 بار کامیون در طول مدت بازسازی، اجرای بیش از 17000 متر کابل‌کشی برای تاسیسات برقی، اجرای مجدد کلیه کانال‌های هوا و لوله‌های فاضلاب و آب سرد و گرم، اجرای بیش از 4500 متر مربع کاشی و سرامیک در طبقات، اجرای بیش از 7000 متر کابل شبکه برای راه‌اندازی سیستم‌های هوشمند و خدمات الکترونیکی به مهمانان، اجرای بیش از 1900 چراغ روشنایی با تکنولوژی روز دنیا در کلیه طبقات، تعویض 3000 متر مربع موکت در کلیه طبقات هتل، اجرای بیش از 8000 متر مربع کاغذ دیواری در کلیه طبقات هتل، اجرای بیش از 7000 مترمربع رنگ و نقاشی، تعویض کلیه تخت‌ها، تشک‌ها، منسوجات و کالای خواب هتل کاملاً مرغوب و مطابق استانداردسازی خدمات هتلی همگام با استانداردهای روز دنیا، تخصیص یک طبقه هتل به مهمانان ویژه با احداث و طراحی کاملاً VIP و ویژه با اتاق‌های رویال، احداث و تجهیز اتاق‌های رویال در هر طبقه، تخصیص اتاق ویژه معلولین در هر طبقه بر اساس استانداردهای بهینه‌سازی اماکن اقامتی برای این عزیزان، تخریب و تجهیز کامل لابی و کافی‌شاپ هتل بر اساس طرح کلی و تغییر سیستم‌های الکتریکال و مکانیکال آن، توسعه و بهینه‌سازی فضای نمازخانه هتل، بروز رسانی خدمات نوین هتلداری در ارائه خدمات هرچه مطلوب‌تر به مهمانان گرامی، توسعه و بهینه‌سازی فضای بازارچه هتل در داخل لابی، راه‌اندازی اسپا SPA و حمام ایرانی در بخش زیرین هتل به‌عنوان اولین هتلی که دارای اسپا SPA و حمام ایرانی می‌باشد و اکنون هتل هویزه تهران با درجه چهار ستاره تاپ در آستانه بهره‌برداری، از گنج پنهان صنعت گردشگری و در فصل به رخ کشیدن زیبایی‌های کشور عزیزمان ایران، آماده پذیرائی از گردشگران و توریست‌های داخلی و خارجی می‌باشد. 150 اتاق دو تخته، رویال و سوئیت‌های کوچک، بزرگ و VIP ، رستوران و کافی‌شاپ، سالن‌های پذیرایی جهت برگزاری انواع مراسم، اسپا، ماساژ و حمام ایرانی، روم سرویس، اینترنت رایگان، خدمات کتابخانه سیار، سالن ورزشی، غرفه‌‌های پوشاک و صنایع دستی، آرایشگاه، دسترسی سریع به بازار بزرگ تهران و نقاط دیدنی شهر تهران و امکانات کامل اقامتی، پذیرایی و رفاهی از امکانات هتل هویزه می‌باشد که در طراحی داخلی جدید این هتل به آن پرداخته شده است.
در این پروژه هدف تولید حسی خوب بوده است. برای دستیابی به این مهم تدابیر زیر در طراحی و اجراء لحاظ شد:
1. استفاده از سیستم‌های هوشمند
2. تعویض کلیه پنجره‌ها و استفاده از پنجره‌های UPVC که منجر به جلوگیری از هدر رفتن انرژی (سرمایش و گرمایش) گردید و جلوگیری از آلودگی‌های صوتی منطقه
3. استفاده از یخچال‌های آمونیاکی با مصرف بسیار کم به جای یخچال‌های 9 فوتی و صرفه‌جویی در برق
4. استفاده از خطوط صاف و منظم در کلیه طرح‌های چوب، کاغذ دیواری، موکت و سایر قسمت‌ها به منظور متجلی کردن نظم در یک هتل تجاری
5. پیاده‌سازی طرح بارکد بر روی سقف لابی هتل با کناف و سقف‌های کشسان ــ بارکد نماد بیزینس هست و در این طرح با الهام از یک هتل تجاری، نوع کاربری هتل را مشخص کردیم ــ
6. استفاده از سنگ سفید و شیشه به جهت بزرگ جلوه دادن لابی کوچک هتل
7. تخصیص یک رنگ به هر طبقه و ایجاد تنوع رنگی در کلیه‌ی منسوجات، موکت‌ها، کاغذ دیواری برای مسافرین که اقامت متعدد در هتل دارند، تا بتوانند در هر باز سفر از تنوع رنگی اتاق‌ها بهره گیرند.
8. استفاده از تابلوهای نقاشی اصل و شناسنامه‌دار از هنرمند نقاش معروف سرکار خانم بهاره سیفی که تابلوها دارای هارمونی رنگی با اجزای اتاق هستند.
9. استفاده از شیشه‌های قدی و یک تکه در لابی برای نمایش سنگ‌های بوک مچ و تجهیزات و نورپردازی لابی به شکل یک ویترین
10. استفاده از رنگ‌های روشن در اتاق‌ها برای بزرگ‌تر جلوه دادن اتاق‌های کوچک.