«معمار هفتـــــه»
بازخوانی معماری معاصر اصفهان از زبان معماران
تهیه‌کننده: دپارتمان هنر و معماری زنجیره‌ی فرهنگی ایوان

هر آنچه از انسان می‌شناسیم، در بودن او در «مکان» معنا می‌یابد و مکان خلق شده، انسانیت را تعریف می‌نماید و خلق مکان بواسطه معماری کردن اتفاق می‌افتد. معماری علاوه بر اینکه بر نیازهای اساسی جسمی انسان متمرکز است و حضور او را در جهان امکان‌پذیر می‌سازد، به خواستگاه‌های شخصیتی، اجتماعی، فرهنگی، زیبایی‌شناسی و اقتصادی انسان پاسخ می‌دهد. این مهم است چرا که با توجه به تحولات عظیم تاریخ بشری، معماری می‌بایست با اندیشه‌ی میان رشته‌ای، هر آن بتواند برای زیستگاه‌های بشر کیفیت و عدالت فضایی ایجاد نماید.
فهم این موضوع که اثر معماری صرفا کالایی سرمایه‌ای نیست، بلکه باید توسط بهره‌بردار مصرف شود، بسیار حائز اهمیت است. پس به تبعیت از سنت معماری‌کردن در ایران باید به کیفیت زیست انسان ایرانی در دوره‌ی معاصر توجه کرد. باور داریم، زمینه‌گرایی (به عنوان اصلی از معماری ایرانی) زمانی اتفاق می‌افتد که معماری ما نه به سمت نمایش دادن خودمحوری معمار، بلکه به سمت خلق یک محیط متعادل حرکت کند. علی‌رغم گفتمان غالب در معماری ایران که فضاهای یکسان و بی‌کیفیت و سراسر سرمایه‌مدارانه را ترویج می‌کند از یک طرف و در میان هیاهوهای «برندسازی» و «لاکچری‌سازی» از یک سری جریانات خاص و شناخته شده در معماری ایران، نسلی از معماران در حال پدید آمدن هستند که می‌خواهند به نفع کیفیت فضایی و مردم معماری کنند و این ما را به توسعه‌ی این دیدگاه و آینده‌ی معماری ایران امیدوار می‌سازد. در طول یکی دو دهه‌ی گذشته، معماران عمدتا جوانی فعالیت حرفه‌ای خود را در حوزه‌ی معماری وارد مراحل جدیدی کرده‌اند. آنها تلاش داشته‌اند در میان آشفتگی‌هایی که «جریان‌های غالب در معماری ایران» به وجود آورده‌اند؛ به گونه‌ای دیگر بیاندیشند و عمل نمایند. این جریان‌های غالب که صرفا در نظام ساخت‌و‌ساز ایران به دنبال سود حداکثری هستند بدون توجه به مباحث انسان‌گرایی، زمینه‌گرایی، هویت و زیبایی‌شناسی چهره‌ی شهرهای ما را از همه‌ی جوانب غیرقابل دفاع کرده‌اند.
تفاوت اندیشه‌ورزی در گروه دوم (همان معماران جوان جامعه‌ی هدف ما) موجب گردیده که در همان آشفته بازار، علاوه بر آنکه آثار آنها در معماری ایران به چشم آید؛ نگاه عموم مردم و متخصصان این حوزه را نیز به خود جلب کند. این آثار برای عموم مردم متفاوت و دلنشین بوده‌اند و با مخاطب اثر ارتباط برقرار می‌کنند. از نگاه متخصصین این آثار به جنبه‌هایی از مبانی و ارزش‌های معماری پرداخته‌اند که می‌شود آنها را در امتداد آثار معماران بزرگ ایران دانست. این در حالی است که هم‌راستایی با جریان‌های معماری جهان را نیز به رسمیت شناخته‌اند. پرسش اصلی اینجاست که چگونه می‌توان تجربیات این نسل را به اشتراک گذاشت؟ آیا دیدن آثار آنها و عدم آگاهی از روند اندیشه‌ورزی و طراحی آنها به تنهایی کافیست؟ چگونه می‌توان این روند و طراحی را به پرسش کشید و حتی نقادانه مورد بررسی قرار داد؟ اینها پرسش‌هایی است که لازم است به آنها پاسخ داده شود. برای ما معماری یک امر متکثر است و هنر معمار، همگرا کردن مسیرهای تاثیرگذار بر معماری (که توسط معماران به وجود می‌آید) بر نحوه‌ی کار خود است. بر این اساس هر معمار دغدغه‌مند که اندیشه‌ی او در آثارش بازتاب داده شده ‌است می‌تواند در حوزه‌ی فعالیت حرفه‌ای به ما چیزی بیاموزد و تاثیر گذارد؛ و بینش و منش جامعه‌ی معماران را توسعه بخشد.
این معماران باید پروژه‌های خود را مطرح و روند اندیشه‌ورزی و طراحی خود را بیان کنند و پاسخگوی پرسش‌هایی که پیرامون این آثار به وجود می‌آید باشند. برای پاسخگویی به این پرسش‌های مهم «زنجیره‌ی فرهنگی ایوان» اقدام به برگزاری سلسله نشست‌هایی با عنوان «معمار هفته» در تابستان 1401 شمسی نمود. این سلسله نشست‌ها طی 12 نشست، روزهای سه‌شنبه‌ی هر هفته در ایوان «خانه‌ی صفوی» در محله‌ی تاریخی جلفا، در شهر اصفهان برگزار شد. تحلیل اولیه‌ی این نشست‌ها نشان می‌دهد که «فرآیند» کار این معماران کمابیش روندی است که در شرکت‌های مهندسین مشاور و دفاتر حرفه‌ای معماری انجام می‌شود. آنچه که در این خصوص بسیار با وسواس دنبال می‌گردد ارزش‌گذاری یکسان از نظر زمان و درگیر شدن با فرآیند پروژه است.
در ابتدا بیانیه‌ی این سلسله نشست‌ها به این صورت تدوین شد: «ایجاد فضایی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات در حوزه‌ی معماری را با برگزاری برنامه‌ای تحت عنوان «معمار هفته» جستجو می‌کنیم. فرایند معماری کردن در پروژه‌هایی بررسی می‌شود که طی چند سال گذشته در اصفهان و ایران توانسته نظر مخاطبان (عام و خاص) را به سوی خود جلب کرده و تلاش کرده باشد پاسخگوی بخشی از چالش‌ها و مسائل معماری معاصر ایران باشد. آنچه که در این سلسله نشست‌ها اهمیت دارد، درگیر شدن مخاطبان با فرایند معماری این پروژه‌ها و مطرح شدن پرسش‌هایی برای پاسخگویی معماران است».
آنچه که در زمان برگزاری این سلسله نشست‌ها دنبال شد، شامل موارد زیر ‌است:
• آگاهی‌بخشی به عموم مردم و کارفرمایان: اینکه ما دارای تاریخی بسیار ارزشمند در معماری هستیم و وظیفه‌ی معمار، عمل کردن در امتداد این سنت به نفع ایجاد کیفیت فضایی است.