خانه های متحرک
مرضیه طبائیان و بهتا بصیری

تاریخچهی ساخت
روند ساخت خانههای مسکونی در فاصله سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ میلادی تغییر کرد و وارد سیستم پیش ساختگی شد. این واحدهای پیش ساخته با عرض ۱۲ فوت و طول تقریبی ۶۰ فوت تولید شدند آغاز این نوع خانه سازی به سالهای اولیهی تولید اتومبیلها و سفرهای موتوری برمیگردد بیشتر این واحدهای کوچک از فرم کلی تریلرها و ماشینهای سفری الهام گرفته شدهاند که با چرخهای الصاقی و دائمی غالباً به صورت اردوها و کمپینگها مورد استفاده قرار میگیرند.
واحدهای بزرگتری از این سیستم برای سکونتهای چند ماهه یا بیشتر در مکانهای مورد نظر شخص خریدار به کار گرفته میشود این خانهها در واقع واحدهای مسکونی هستند که نه در یک محل مشخص بلکه در کارخانه تولید میشوند و غالبا توسط کامیونهای حمل و نقل جابه جا و در مکان مورد نظر قرار داده میشوند.
تمرکز و هدف اصلی این شیوه از خانه سازی متحرک بودن و سیار بودن آنهاست از این رو در ابتدا این خانهها توسط افرادی مورد استقبال و استفاده قرار گرفتند که نحوه زندگی آنها متحرک بودن فضای زیست را میطلبید اگرچه در سال ۱۹۵۰ خانه های متحرک برای اولین بار استفاده شدند، ولی فرمهای تولیدی به گونهای بسیار گرانقیمت طراحی و تولید میشدند و همچنین پس از برپایی در مکان مورد نظر برای دورههای زمانی طولانی در محل باقی میماندند و بعضا به صورت دائمی به کمک فونداسیونهای بنایی نصب میشدند این واحدها ۸ فوت یا کمتر عرض داشتند در سال ۱۹۵۶ یک خانه متحرک با عرض ۱۰ فوت تولید و به بازار عرضه شد این محصول بین خانههای متحرک و تریلرهای سفری – مسکونی مرز مشخصی ایجاد کرد. به طوری که واحدهای کوچک به راحتی به اتومبیل و واحدهای بزرگتر با حمایت کمپانیهای خدماتی به واحدهای مسکونی تبدیل میشدند تقریبا از این زمان بود که طراحی و تولید خانههای سیار به عنوان موضوعی مدنظر طراحان و معماران قرار گرفت. در سالهای اولیه تولید این خانهها بیشتر با مصالح غیر مقاوم و ضایعاتی نظیر آلومینیوم ساخته شدند که در مقابل آتش سوزی مقاومت نداشتند و حتی شعله یک لامپ معمولی میتوانست آنها را از بین ببرد دیوارها نازک و با جداره های فلزی ساخته میشد ضخامت سقف و پوشش آن بسیار کم بود و صدای بارش باران روی، آن باعث آزار ساکنان میشد. حتی در نمونههایی که بدون فونداسیون الحاقی نصب میشدند در اثر طوفان و بادهای ،شدید خساراتی به ساختار کلی بنا وارد میشد همهی اینها واقعیتهایی بود که بعدها ذهن طراحان را به خود مشغول کرد.

از سال ۱۹۷۰ واژهی خانههای پیش ساخته به صورت گستردهای جایگزین واژه خانههای متحرک شد، چراکه سیار بودن واحدها، بعد از بزرگتر شدن ابعاد به طور چشمگیری کاهش یافت و ابعادی معادل ۶۰x۲۵ فوت تولید شد که ۳ برابر نسبتهای قبلی بود در این، زمان بسیاری از مردم که از عهدهی مخارج یک خانه مسکونی به فرمهای قبلی بر نمیآمدند و یا تمایلی به صرف هزینههای زیاد در خانه سازی نداشتند شروع به بررسی و استفاده از خانههای پیش ساخته به عنوان واحدهای زیستی دائمی کردند بیشتر این واحدها به عنوان آپارتمانهای استیجاری فروخته میشد ولی این نکته را نباید فراموش کرد که خانههای متحرک هیچگاه یادآور خانههای سنتی و بومی نبودند و بیشتر تداعی کننده وسایل نقلیه موتوری هستند. در کشور، آمریکا اصولا خانههای پیش ساخته در یک محوطه یا سایت حمایت شده توسط وزارت توسعهی مسکن و شهرسازی (HUD) قرار داده میشوند به طور مثال میتوان از نمونههایی که در سال ۱۹۷۴ میلادی در جمهوری فدرال طراحی شده، یاد کرد.
غیر از دو مدل، فوق خانههای تایی ۴ تایی و یا ۵ تایی به تعداد محدود تولید شدهاند. لیکن با استقبال کمتری مواجه شدند و مرسوم نیستند از این نمونهها بیشتر در جنوب فلوریدا استفاده شده است در حال حاضر با توجه به رشد جمعیت جهان و کمبود فضا برای ساخت خانههای متداول شهری و هزینه های ساخت و نگهداری، آنها استفاده از خانه های متحرک مقرون به صرفه است. به طورکلی، با آموزش صحیح به مردم میتوان این خانهها را در اذهان عمومی رشد داد. دولت و بخشهای خصوصی که درگیر امر ساخت و ساز هستند بایستی فعالیتهای خود را در این زمینه افزایش دهند.
در زیر به بررسی و معرفی چهار نمونه جالب توجه از خانههای سیار و متحرک میپردازیم
1 – Loft Cube
Su-Si – 2
M-house -3
Fin-Topped House -4
در سال ۱۹۶۳ مارلت هومز (Marlette Homes ) ایدهی خانههای متحرک بینالمللی را مطرح کرد. وی عقیده داشت که خواستاران این نوع فضاها با مشتریان خانههای معمولی متفاوتاند. بنابراین در نوع طراحی نیز بایستی متفاوت عمل کرد در فاصله سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ این خانهها بسیار بزرگتر و عریضتر شدند و همین عامل متحرک بودن واحدها را سخت تر کرد. امروزه خانهی سیار تولید شده پس از انتقال به یک مکان غالبا به صورت دائمی در آنجا باقی میماند.
خانههای کارخانهای اصولا به دو فرم اصلی طراحی و تولید میشوند:
۱ خانههای تک بعدی (single-wides) این خانهها ۱۶ فوت یا کمتر عرض دارند و میتوانند با یدک کش جابه جا شوند، در سایت مورد نظر قرار بگیرند و مونتاژ شوند. ۲ خانه های دو بعدی (double-wides): این خانه ها ۲۰ فوت یا بیشتر عرض دارند و به صورت دو قسمت مجزا حمل و به سایت منتقل و سپس در محل مورد نظر به یکدیگر متصل میشوند.
