معماری دیجیتالی، فرید قاسمی
خانه‌های متحرک مرضیه طبائیان و بهتا بصیری

کرکلان گروه معماران ایزا شتورم + اورس ولف، نیویورک ایالات متحد آمریکا ۲۰۰۱

KERQUELEN

Isa Sturm + Urs Wolf Architects, New York, NY 2001

دو شعبه ای که در شکل مشاهده می‌کنید مربوط به نمایندگی‌های یک عمده فروشی متعلق به یکی از عالی‌ترین تولیدکنندگان کفش در سرتاسر دنیا هستند. با در نظر گرفتن طیف وسیعی از محصولات بدیع و نوآورانه‌ای که این مارک تولید می‌کند طراحی فروشگاه کرکلان میبایست به گونه‌ای طراحی می‌شد تا به عنوان یک عنصر چشم نواز و دلفریب بتواند حواس را به سوی خود معطوف سازد. محیطی پر از تأثرات حسّی که باید از حدود و ثغور ذهنی فروشگاه‌های تجاری معمول ـ حتا برای عرضه‌ی کفش و محصولاتی از این قبیل – فراتر میرفت نخستین شعبه در خیابان گرین واقع در نیویورک افتتاح شد یعنی در جایی که فضایی دلباز در اختیار مدیران قرار داشت تا آن را به تمامی در اختیار طراحان داخلی یعنی گروه معماران ایزا شتورم + اورس ولف قرار دهند و یک انبار کامل از اجناس فرفورژه هم موجود بود که تقریبا بدون هیچ گونه تغییر و تصرفی باقی ماند. این حاکی از احترام سازندگان و طراحان برای لی‌آوت کارخانه مانند این فضای قدیمی بود که در طبقات متعدد تداوم می یافت این فضاها در منهتن نیویورک به شمار بسیار زیاد وجود دارند و همگی یادگار نیمه نخست قرن نوزدهم هستند. از میان عناصر به جا مانده و حفظ شده‌ی این دوران سپری شده، ستون‌ها و نیمستون‌های فرفورژه با سرستون‌های کرنتی بودند که مدخل ورودی ساختمان – یعنی تنها بخش گشوده به سمت خیابان ـ را شکل می‌بخشیدند ردیف‌هایی از ستون‌هایی از همان نوع در داخل فضای فروشگاه به کار رفته بود که در شمار تزئینات داخلی آن به شمار می‌رفت. دو دیوار جانبی آجری به صورت خام خود بازسازی و مرمت شدند و به منظور حفاظت با یک لایه‌ی رزین مقاوم و نگهدار پوشانده شدند یک دیوار از پوششی به رنگ روشن و دیوار دیگر از پوششی به رنگ تیره نورافکن‌های تعبیه شده در کف فروشگاه نور سطحی آن را تأمین می‌کند سقف پانل بندی شده و شیرهای قدیمی اطفای حریق نیز به طریق مشابه به عنوان بخش‌هایی حاکی از گذشته‌های دور نگاه داشته، مرمت و حفظ شدند ترکیب این عناصر قدیم و جدید به ویژه باعث گسترش چشم انداز بخش‌های انتهایی ساختمان شد. سقف‌ها و کف‌های وسیع و گسترده با هم تعامل یافتند که به طور مشترک نوار راه‌رویی بلند و باریکی را تعریف می‌کنند که تا عمق فروشگاه امتداد می‌یابد. شعبه‌ی دیگر فروشگاه در خیابان برادوی غربی هم از این عمق میدان به عنوان واکنشی در قبال پلان طویل کف استفاده میکند تا از تأثیر نامطلوب بصری آن بکاهد به این ترتیب باید گفت که یک مُغاره‌ی معمارانه با کاربرد فلزات درخشان در دل آن پدید آمده که خود را به صورت یک راهرو با سقفی منوّر و ستاره باران معرفی کرده است. در دو سوی این راهرو دیوارهایی به رنگ آبی درخشان جلب نظر میکنند و ویترین‌های نمایش در امتداد حرکت بیننده قرار گرفته‌اند این باعث می‌شود بیننده‌ای که از فروشگاه دیدن می‌کند بیشتر به سمت پیمودن این راهرو تا به انتها متمایل گردد در انتهای این راهرو یک آینه‌ی دیواری بسیار بزرگ توهمی از عمق بی پایان و ابدیت در ذهن به جای میگذارد.

شرکت کفش سازی کرکلان وقتی بازارهای آمریکا را تسخیر کرد جنجال آفرید. مشهور است که کرکلان بهترین طراحان را از سرتاسر جهان جذب میکند و به کارشان میگیرد آندرس ،پربو مدیر کرکلان عقیده دارد ما نماینده‌ی زرق و برق در محلات جنوب شهر هستیم و کفش‌های ما درخشش متروپولیتن دارند. کرکلان سرزنده ترین مهیج ترین و گستاخانه ترین طرح کفش را در سرتاسر جهان به خود اختصاص داده است.»
مهندسان و معماران سوییسی اشتورم و ولف برای تکمیل فضای کرکلان و خلق فروشگاه های نیویورک دعوت شدند قرار بود یک شعبه‌ی کرکلان در برادوی غربی و شعبه‌ی دیگر در سوهو افتتاح شود. شرکت معماران اشتورم و ولف به خصوص در خلق فضاهای خرده فروشی آلامد کسب شهرت کرده بود، و در سابقه اش، طراحی فروشگاه‌های ایسی میاکه و یوهجی یاماموتو را هم داشت.
هدف اشتورم و ولف خلق فضایی بود تا بتواند به شرایط محل و محله‌ی پیرامون خود به بهترین صورت ممکن پاسخ دهد مشتری دست معماران را باز گذاشت و تنها چیزی که خواستار شد آن بود که فضای فروشگاه جذاب و مهیج باشد. فروشگاه کفش کرکلان در خیابان برادوی غربی پلاک ۴۳۰ در یک ساختمان تجاری به جا مانده از دهه‌ی ۱۹۹۰ مستقر میشد؛ و فروشگاه دوم در یک جناح ساختمانی در محله‌ی سوهو که تا اعماق طبقه همکف را اشغال میکرد.
معماران در عین حال میخواستند نوعی ساختمان مصنوعی خلق کنند که بتواند مأمنی برای گریز مشتری از هیاهو و فعالیت برادوی غربی باشد. بدین منظور دیوارهای مواجی در نظر گرفتند و آن را با رنگ‌های ملایم آبی پوشاندند؛ این دیوار مشتری را به سمت یک آینه دیواری بزرگ در انتهای فروشگاه هدایت میکند که هم فعالیت خیابان و هم فعالیت مشتریان را در خود منعکس می سازد. داخل فروشگاه مثل یک گذرگاه رؤیایی سوررئال به نظر میرسد. تعداد زیادی ستون‌های فلزی که تا سقف امتداد یافته‌اند ورودی فعال و دینامیکی خلق کرده اند و عسلی‌های چرم پوش مجموعه را به این ترتیب تکمیل می‌کنند.

ترکیبی از واحدهای دیواری با قفسه‌های نمایش توکار بی شمار ترکیب بصری جذاب شعبه را خلق کرده و امکانات بی شمار آفریده‌اند. سقف ستاره نشان با درخشش خاص خود کف سفیدرنگ فروشگاه را تکرار میکند و به نظر می‌رسد که ارتباط آن با دیوارها گسسته و کل سقف در فضا به طور کامل معلق است. صحنه آرایی خیره کننده‌ی فروشگاه کرکلان حاصل همکناری و ترکیب دقیق عناصری است که به آن حالت یک مجسمه‌ی بزرگ بخشیده‌اند، بی آنکه خود اقلام و کالاهای در معرض فروش تحت الشعاع قرار گیرند تک تک کالاها بخشی از کلیت زبان بصری به کار رفته توسط معماران به شمار می‌آیند و عنصری از شگفتی به محیط داخلی فروشگاه می‌افزایند.
دومین فروشگاه کرکلان در ساختمانی قدیمی از اواسط قرن هجدهم در محله سوهو واقع شده است. در اینجا هم بافت موجود الهام بخش کاربرد ستون‌های کورنتی عتیق اما از جنس فلز بود در داخل بنا از دیوار آجری استفاده شد. در پشت فضای عمیق این فروشگاه سقف و کف به هم نزدیک می‌شود و افقی مصنوعی را شکل می‌بخشد. معماران می‌خواستند چشم انداز تشدید شده یا به قول خودشان فاصله‌ی مصنوعی را با استفاده از ترتیب به تدریج تیره شونده‌ی ستون‌ها خلق کنند. کنتراست عناصر امروزی و عظمت دکوراسیون گچی قدیمی نشان از لایه بندی تاریخی‌ای دارد که ساختمان در گذر زمان از آن برخوردار بوده است.
تازه وارد اول فضا را حس و تجربه می‌کند و بعد کفش‌ها در نظرش شروع به درخشیدن میکنند
شبکه‌ی فلزی درخشانی که در ساخت قفسه‌ها به کار آمده در حدود هفتصد جفت کفش را بر روی خود برای نمایش جای داده است مناطق مختلف مثل کناره‌های چشم انداز یک دریاچه به نظر میرسند جعبه‌های درخشان کفش‌ها را با زاویه‌ی ۱۸۰ درجه‌ای نورانی ساخته‌اند. کل فضای داخلی با بست‌های ثابتی که روی پانل‌های قدیمی و سفیدرنگ سقف وجود داشت نورافشانی شده است. در اینجا طراحی معطوف به روحیه و شناسنامه‌ی فضا بوده است. به جز عسلی‌های موجود که به شکل جانوران چهارپا ساخته شده‌اند هیچ عنصر اضافی ای که بخواهد حواس بیننده را بی‌جهت به خود معطوف سازد و خللی در هویت کلی بنا ایجاد کند در معماری به کار نرفته است. در عوض هم مشتری و هم معماران بر این نکته توافق ضمنی یافتند که یک زیبایی شناسی جمع و جور که بتواند نیازهای یک مرکز خرده فروشی را تأمین کند برگزینند و به نحوی فضا را طراحی کنند که خود کفش‌ها بتوانند به راحتی بدرخشند. آنها همگی هم نظر بودند که تازه وارد اول فضا را حس و تجربه می‌کند و بعد کفش‌ها در نظرش شروع به درخشیدن میکنند.

منتشر شده در : چهارشنبه, 25 دسامبر, 2019دسته بندی: معماریبرچسب‌ها: