ایستگاه 4-A4 تهران (ایستگاه تبادلی ارم سبز)
مهندسان مشاور باوند

بافت پیرامون ایستگاه 4-A4 را عمدتاً خانه‌های مسکونی با تراکم متوسّط تشکیل داده‌اند. امّا مهمترین نکته‌ای که در جانمایی ایستگاه مورد توجّه قرار دارد وجود ایستگاه متروی تهران‌‌کرج ایستگاه ارم سبز است. وجود ایستگاه ارم سبز در حدود 200 متری ایستگاه 4-A4 و تراکم جمعیت در ساعات پیک مسافر خطّ 5 متروی تهران (تهران‌‌کرج)، لزوم وجود ایستگاه را جهت هدایت مسافران به بخش مرکزی و جنوبی شهر تهران توجیه می‌نماید.
روزانه حدود 100 هزار نفر از خطّ 5 متروی تهران استفاده می‌کنند که بخش عمده‌ای از آنان می‌توانند قبل از ورود به ایستگاه صادقیه در ایستگاه ارم سبز تغییر مسیر داده از طریق ایستگاه 4-A4 و خطّ 4 به مرکز شهر، خیابان انقلاب، رفته و به سمت شرق تهران سفر کنند و همچنین در طول مسیر با تغییر خط در ایستگاه‌های تقاطعی به سمت جنوب یا شمال سفر کنند.
ایستگاه 4-A4 در عمق 26 متری زیرزمین قرار گرفته و فضاهای سرویس‌دهی آن نیز با توجّه به زیرزمینی بودن آن در طبقات بالائی آن قرار دارد؛ لذا ظاهر بیرونی آن تنها معطوف به ورودی اصلی آن می‌شود.
این ورودی با هماهنگی به عمل آمده با مسئولان مدیریت پروژه‌ی اکباتان در محلّ تقاطع خطوط ارتباطی ایستگاه ارم سبز با ایستگاه 4-A4 جانمایی شده تا در زمان ساخت ایستگاه، و پس از احداث مجموعه‌ی افق تهران، در بهره‌برداری از ایستگاه کمترین تداخل به عمل آید. لذا حجم ورودی با سازه‌ی سبُک آن با طرّاحی اولیه‌ی پروژه‌ی افق تهران هماهنگ بوده و همچنین از ظاهری زیبا برای جذب و هدایت مسافران نیز برخوردار باشد. سایر المانهای ایستگاه در منظر شهری نیز به هواکشها و مسیرهای خروج اضطراری اختصاص خواهد داشت که با هماهنگی در طرح و رعایت مسائل فنّی به جداره‌های سایت منتقل شده‌اند.
با توجّه به بافت مسکونی اطراف ایستگاه (ضلع شمال و شرق) و وجود پروژه افق تهران این ایستگاه بدون محدودیت می‌تواند از تأسیسات شهر شامل آب، برق، تلفن شهری و شبکه فاضلاب استفاده نماید. لذا با تماس با مسئولان تأسیسات شهری می‌توان از امکانات منطقه‌ای جهت مجموعه‌ی ایستگاه استفاده کرد. با توجّه به محلّ قرارگیری ایستگاه تأسیسات به‌عنوان معارض به هنگام ساخت ایستگاه نیز وجود ندارد. تنها مورد تأثیرگذار بر ساخت ایستگاه که باید بسیار مورد توجّه قرار گیرد، کانال آب موجود در ضلع جنوب سایت اکباتان بوده که از مجاورت ایستگاه عبور می‌نماید. رعایت حریم و ایمنی کانال هدایت آب در زمان ساخت بسیار مهم می‌باشد و طرّاحی و جانمایی ایستگاه نیز با ملاحظاتی در خصوص کانال هدایت آب انجام شده است.
از دیگر معارض محدوده‌ی سایت و ایستگاه، به‌خصوص به هنگام ساخت زیرگذر ارتباطی با ایستگاه ارم سبز، مسیر ریل ایستگاه ارم سبز و همچنین زیرگذر از زیر اتوبان می‌باشد که با ملاحظات خاصّی باید به ساخت و ساز تونلهای ارتباطی اقدام نمود. عدم همزمانی ساخت مجموعه‌ی افق تهران با ایستگاه مترو نیز از دیگر مسائلی است که باید به هنگام طرّاحی و ساخت ایستگاه به آن توجّه داشت.
معماری ایستگاه
ایستگاه 4-A4 با طول 168 متر و عرض 22 متر برای فضای بدنه‌ی اصلی ایستگاه در 4 طبقه و فضای جنبی ورودی در مجاورت آن و در گوشه ضلع جنوب شرقی اراضی اکباتان و پروژه‌ی افق تهران قرارگرفته است. راهروهای زیرزمینی فضای کنترل‌شده‌ی ایستگاه را به تراز سکّوی ایستگاه ارم سبز از خطّ 5 متروی تهران متّصل می‌کند.
طبقه‌ی همکف (تراز زمین طبیعی)
این طبقه به سالن ورودی از تراز همکف اختصاص یافته است. برای جلوگیری از ورود سیلاب و آبهای هرز به داخل ساختمان ایستگاه، تراز آن حدود یک متر از سطح تراز زمین طبیعی بالاتر در نظر گرفته شده است.
سالن ورودی ایستگاه شامل نگهبانی، اطّلاعات، دستگاه‌های فروش بلیط یا بلیط‌فروشی دستی و همچنین پلّه، پلّه‌برقیها و آسانسورهای هدایت مسافران می‌باشد. در کنار این مجموعه، با ورودی جداگانه، فضای تجاری خدماتی با کاربری کافی‌شاپ قرار گرفته است. سقف قسمت پلّه‌ها شیشه یا پوششی شفّاف خواهد داشت و مسافران در کنار آن و از طریق پلّه‌های ارتباطی به تراز فروش بلیط و ورود به ایستگاه هدایت می‌شوند. این نورگیر و فضای باز باسقف شیشه‌ای و با ارتفاع زیاد، نور را به داخل ایستگاه هدایت می‌کند.
طبقه‌ی زیرزمین اوّل (تراز -6.00)
این طبقه در ادامه‌ی فضای ارتباطی ایستگاه در تراز -6.00 قرار دارد. کاربری سطوح جانبی فضای ارتباطی را فضای تجاری‌‌خدماتی تشکیل می‌دهند. بخش عمده‌ای از فضای این طبقه، به‌خصوص در بخشی که در روی بدنه‌ی اصلی ایستگاه قرار گرفته، با سازه‌ی نیمه‌بسته طرّاحی می‌شود تا در مراحل بعدی طرّاحی پروژه‌ی افق تهران یک فضای یکپارچه‌ای را با عملکرد خدماتی‌‌تجاری را به وجود آورد.
طبقه‌ی زیرزمین دوّم (تراز -13.00)
این طبقه نیز مانند طبقه‌ی زیرزمین اوّل در ادامه‌ی فضای ارتباطی داخلی ایستگاه قرار دارد و از فضای مجاور نورگیر مسافران به طبقه‌ی زیرین هدایت می‌شوند. فضاهای جنبی این طبقه نیز به فضاهای خدماتی تجاری اختصاص دارد. دیواره‌های سازه‌ای آن نیز به صورت نیمه‌بسته طرح و ساخته می‌شود تا در مراحل بعدی به فضاهای مجاور آن در پروژه‌ی افق تهران متّصل شود.
طبقه‌ی زیرزمین سوّم؛ تراز سالن فروش بلیط (تراز -20.00)
این طبقه فضای اصلی ورودی ایستگاه است. پلّه‌های ارتباطی و آسانسورها در کنار فضای سالن اصلی قرارگرفته‌اند. نورگیر بزرگ اصلی ایستگاه، نور طبیعی را تا این تراز هدایت می‌کند. فضاهای فروش بلیط، اداری، خدماتی، تأسیساتی، فنّی و تهویه‌ی ایستگاه در این تراز قرار گرفته‌اند. راهرو ارتباطی ایستگاه ارم سبز به ایستگاه نیز در این تراز وجود دارد که مسافران را از تراز سکّو و کنترل‌شده‌ی ایستگاه ارم سبز به فضای کنترل‌شده‌ی ایستگاه هدایت می‌کند. مسافران ایستگاه 4-A4 نیز از بافت اطراف ایستگاه یا از داخل مجموعه‌ی افق تهران به فضای کنترل‌نشده‌ی ایستگاه هدایت می‌شوند. قسمت عمده‌ی این طبقه، با توجّه به تعداد مسافران ایستگاه، به فضاهای ارتباطی اختصاص یافته است. این فضاها قبل از گیتهای کنترل بلیط برای تجمّع جهت تهیه‌ی بلیط و کنترل ورود ایجاد شده است و در داخل ایستگاه نیز در فضای کنترل شده، پلّه‌ها، پلّه‌برقیها و آسانسورها، مسافران را به تراز سکّوی سوارشدن قطار هدایت می‌کند. فضاهای قابل دسترسی مسافران در هال اصلی ایستگاه واقع شده است و فضاهای فنّی و تأسیساتی با درهای با علامت مخصوص از دسترس مسافران خارج می‌باشد. بدین ترتیب، فضای باز در مرکز قرار گرفته و فضاهای اداری یا خدماتی در کناره‌های هال اصلی جانمایی شده‌اند.
طبقه‌ی زیرزمین چهارم؛ تراز سکّوی سوارشدن مسافران (تراز -26.00)
تراز سکّوی سوارشدن مسافران به قطار در طبقه زیرزمین چهارم و تراز -26.00 قرار گرفته است. دسترسی مسافران به سکّو از طریق پله‌ها و پلّه‌برقی‌ها و آسانسورها و از محوّطه‌ی کنترل شده هال در طبقه‌ی زیرزمین سوّم می‌باشد.
طبقه‌ی زیر سکّو (تراز -28.00)
پائین‌ترین تراز ایستگاه فضای زیر سکّو است که فضاهای جمع‌آوری و خروج آبهای هرز و فاضلاب در آن قسمت قرار دارد. همچنین بخش عمده‌ای از فضا برای عبور تأسیسات مانند کابلها استفاده خواهد شد. فضاهایی مانند اتاقهای تأسیسات الکتریکی نیز که در تراز سکّو واقع شده‌اند از طبقه‌ی زیرین آنها برای کابل‌کشی به تجهیزات آنها استفاده شده است. گالری زیر سکّو در امتداد سکّو در طول 160 متر آن امتداد یافته است.

ایستگاه 4-A4 تهران (ایستگاه تبادلی ارم سبز)

_______________________________________

گروه طرّاحی ایستگاه 4-A4
کارفرما: شرکت متروی تهران
مدیریت طرح: شرکت گنو
مدیر پروژه: ایرج کلانتری
طرّاح: سوسن قربانی
گروه طرّاحی: سمیّه روزی‌طلب، سیما لطفی، محمّدعلی‌ اللّه‌کرم، علیرضا نوفل
هماهنگ‌کننده: حسین‌علی فیوضات
طرّاحی سازه: علی حسن‌خانی
تأسیسات الکتریکی: امیرحسین آزمایش
تأسیسات مکانیکی: کوروش شهابی
تاریخ شروع: 1387
تاریخ تکمیل: پایان 1390