مدرسه هزل­ وود معماری از شرکت معماری الن دانلاپ گلزگو، اسکاتلند، 2007-2003 

Hazelwood School Architecture by Alan Dunlop, Glasgow, Scotland, 2003-2007

مدرسه­ ی جدید هَزِل‌وود تنها مدرسه‌برای کودکان، نوجوانان و جوانانِ دارای اختلات حسی-حرکتی در شـهـر گلَزگوی اسکاتلند است. پلان با فرمی ارگانیک همانند یک جریان طبیعی آزاد، به‌آسانی قابل درک است. مسیرهای دسترسی با در نظر گرفتن زمینه‌ی موجود بر مبنای منظر پیرامون و با احترام به درختان کهن‌سال راش و لیمویی که در آن وجود داشت، طراحی شده‌اند. این تنها مدرسه در انگلستان است که توانسته در کنار رعایت نکات لازم در ایجاد فضایی سازگار و مناسب برای معلولین و نیز استفاده از مصالح طبیعی و پایدار، جایزه‌ی طراحی آمریکا را به دلیل طراحی محیطی از آن خود کند.
در سال 2003 شورای شهر گلزگو تصمیم به ساخت مدرسه‌ای برای افراد دارای اختلالات حسی-حرکتی کرد. ساخت این بنا در سال 2007 به اتمام رسید. در انگلیس ایجاد مدارس توسط دولت و با همکاری شرکای خصوصی انجام می­ گیرد. شرکت­ های ساختمانی، ساخت مدارس را به عهده می­ گیرند و دولت محلی در طول زمان ساخت، هزینه­ ها را متقبل می‌شود.
دانش­ آموزان این مدرسه همگی ناشنوا، نابینا و از لحاظ جسمی معلول و یا دارای اختلال در یادگیری هستند. مونیکا مک­گیور، سرپرست آموزگاران مدرسه می­گوید: «دانش ­آموزان ما دارای بالاترین درصد ناتوانی در بین کل دانش ­آموزان گلزگو هستند. مدرسه­ ی قبلی با ساختمان فرسوده و طراحی نامناسب خود، به نوعی بی­ احترامی به این دانش ­آموزان معلول و پایمال کردن حقوق آموزشی آنها محسوب می­شد.»
برای انتخاب کم­ هزینه ­ترین راه، شورای شهر گلزگو تصمیم به برگزاری مسابقه­ ی طراحی برای ساخت این مدرسه گرفت که باید در آن وضعیت جسمانی ویژه­ ی بچه ­ها در نظر گرفته می‌شد. شرکت معماری دانلاپ از میان شش رقیب محلی برای شروع یک طراحی چالش­ برانگیز و درعین ­حال جامعه نگر انتخاب شد. این پروژه 18 ماه به طول انجامید. لازم بود که طراحان و مسئولان مدرسه به دانش ­آموزان که نابینا و ناشنوا، درباره­ ی طرح مدرسه توضیح دهند و برای درک بهتر، ماکت آن را بسازند. دانلاپ می­گوید: «زمانی که متخصصین مرا در جریان مشکلاتی که هرکدام از این بچه­ ها با آن مواجه هستند قرار دادند، متوجه شدم که تعداد این مشکلات بسیار زیاد است. در بسیاری موارد ضروری بود که من همه‌ی آن چیزهایی را که به‌عنوان یک معمار در ارتباط با طراحی مدارس یاد گرفته بودم، کنار بگذارم و به‌دنبال راه ­حل جدیدی باشم.»
او راه­ حل کلیدی را در درک کامل مشکلات و ناتوانی­ های این دانش ­آموزان، هم‌فکری با معلمان، والدین، پزشکان و فیزیوتراپ­ها و مشارکت آنها در جمع ­آوری اطلاعات برای طراحی دید. بلندی سقف در کلاس­ ها برای ایجاد محیط ­های آکوستیکیِ متمایز، متفاوت است. این یافته ­های جدید تمامی جوانب طرح را در بر می­گرفت. تیم طراحی راه­ حلی را پیشنهاد کرد که بر پایه­ ی استفاده­ ی از مصالح لمسی برای ارتقای ویژگی هدایت­ بخشی و یافتن مسیرها توسط دانش ­آموزان بود، در این راستا بخش ­های مختلف با مصالح گوناگون (سنگریزه، چمن، چوب) ساخته و هر طبقه از طبقه دیگر متمایز شد. در این میان از چوب به ­عنوان متریال غالب برای روکش سطوح مختلف استفاده شده است، زیرا از بهترین مصالح طبیعی و پایداری است که سطحی قابل ­لمس و از لحاظ حرارتی، متعادل را در اختیار دانش ­آموزان قرار می­ دهد. مهم‌ترین ویژگی مسیرهای داخلی و فضاهای چرخشی در این مدرسه “دیوارهای حسی” آن هستند: یک سیستم لمسی دارای سطوح متخلخل و برجسته که به دانش­ آموزان نابینا امکان راه‌یابی کلاس­های خود را با دست ­کشیدن بر روی دیوارها و دنبال­ کردن این نشانه­ های لمسی می­دهد. همچنین نصب نرده­ بر روی دیوارها و حاشیه­ ای با بافت متفاوت در کف برای راهنمایی دانش­آموزان و کمک به آنها در مسیریابی‌ ایجاد شد. این امر باعث انجام تمرین­های حرکتی و درنتیجه ارتقای حس جهت­ یابی در آنها می­شود. دانلاپ می­گوید: «قبلاً در مدرسه به جای این سطوح یک نوار قرمز باریک وجود داشت که به مدرسه ظاهری بیمارستانی می­داد. با توجه به زاویه ­ی دیوارها در ورودی کلاس­ ها، دانش­ آموزان می ­توانند حدس بزنند که دقیقاً کجا هستند.» همچنین این ویژگی منحصربه­ فرد طراحی مسیرها، دانش ­آموزان را در تعامل بیشتر با یکدیگر قرار می ­دهد. مک­گیور دراین­باره می­گوید: «در مدرسه‌ی قبلی، مرد جوانی بود که به دلیل معلولیت به زحمت می­توانست به‌تنهایی به گردش برود. اما همان شخص در این مدرسه­ ی جدید بدون هیچ کمکی از جانب دیگران و یا وسایل کمک‌حرکتی به گردش در پیرامون مدرسه می­ پردازد.»

مدارک فنی