از کرشمه تا سفیر

احمد آریامنش

احمد آریامنش از دوران نوجوانی در دهه‌ی شصت شروع به فراگیری هنر خوشنویسی کرد. وی از همان ابتدا در سایر هنرها نیز دستی به کار داشت. گاهی هنرش را در صحنه‌ی تئاتر به نمایش می‌گذاشت و زمانی با نوای دلنواز دف شور می‌آفرید. و اکنون نیز با گذشت 28 سال از آن روزها همچنان مصمم به ادامه‌ی راه است. شاید راهی که در پیش گرفته است خوشنویسی به‌نظر برسد، اما در حقیقت در بطن آن چیزی بیش از خوشنویسیِ صرف دیده می‌شود. هریک از آثار وی گفتگویی است چندجانبه میان نقاشی، موسیقی، خط و معماری…
آریامنش خوشنویسی را در زادگاهش همدان زیرنظر استادانی چون احمد تیموری فرا گرفت و رمز و رازهای سنگ‌نبشته‌ها و خطوط باستانی آن دیار وی را بر آن داشت که خوشنویسی امروز را هرچه زیباتر و متفاوت‌تر به منصه‌ی ظهور برساند. او اولین جزوه‌ی آموزشی خط نستعلیق را در جوانی با نام حُسن همجواری (نشر یساولی 1370) به چاپ پنجم رساند و پس از آن به مرور به سمت هنر نقاشیخط متمایل شد. رگه‌های اولیه‌ی هنری او زمینه‌ای را فراهم آورد که پس از درک محضر استادان کلاسیک نستعلیق و اندوختن دستمایه‌های لازم از سنت خوشنویسی پا را فراتر نهاده و به مدد همان پس زمینه‌های ذهنی، مبتکر یک نظام هندسی تازه در میان سایر خطوط باشد. او این نظام هندسی را بخاطر لطافت و نرمی‌اش کرشمه نامید. همزمانی ابداع این خط با خط معلّی توسط استاد حمید عجمی به جریانی بنام خطوط نوظهور در کشور انجامید. آریامنش کتاب خط کرشمه را در سال 1379 منتشر کرد که تا سال 1390 به چاپ سوم رسید و به‌عنوان خوشنویسی نوگرا به جامعه‌ی هنری معرفی شد. به این ترتیب آریامنش در اکثر فعالیت‌های نمایشگاهی، هنرمندی، با گرایش نقاشیخط شناخته می‌شود. وی بر این باور است که خط ابداعی وی از خط میخی کتیبه‌ی مشهور گنجنامه‌ی همدان گرفته شده است.
کار آریامنش در کرشمه نشاندن قوت (حرکت شش دانگ قلم) در کنار ضعف (حرکت نازک و ظریف قلم) است. او آگاهانه یا ناآگاهانه از «فن بصری تضاد» به عنوان پرانرژی‌ترین شگرد بصری بهره‌ی تام می بَرد. با این حال باید اذعان کنیم به رغم این همنشینی و یا حتی دلنشینی، خط کرشمه خطی ناخواناست که مخاطب، خود را ناگزیر از رمزگشایی آن می‌بیند و شاید هم بهتر آن باشد که به خاطر بار گرافیکی و صفحه‌آرایی و پرکردن صفحه، قبل از آن که مخاطب خط کرشمه را بخواند آن را به عنوان یک خطّ نقاشی‌شده تماشا کند. آریامنش پس از بررسی و رفع این ایرادها و مشکلات در سال 1388 خط سفیر را به‌صورت کمال‌یافته‌ی خط کرشمه ارائه کرد که در تمام نمونه‌های جدید آن ضابطه و قانونمندی بیشتری دیده می‌شود. کار آریامنش هر چه که باشد مُهر تأییدی بر ظرفیت‌های نو شدن خوشنویسی سنتی است، کاری که برخی از رهروان پُر‌عجله‌ی نقاشی‌خط از آن غافلند و گویی پیش فرض خود را نخست بر ویران کردن معیارهای گذشته می‌دانند و لاجرم کارهای آنها کم‌فروغ و کم‌اثر از آب در می‌آید.
اکنون آریامنش با تدریس و برپایی کارگاههای هنری اهتمام ویژه‌ای برای معرفی و آموزش خط سفیر به‌کار بسته و حتی ظرفیت‌های کاربُردی آن را برای چاپ بر روی لباس بخوبی نشان داده است. به نظر می رسد او پس از گردش در دنیای نقاشی‌خط بزرگان این دیار و از سرگذراندن و مطالعه‌ی آثار زنده‌رودی، مافی، محمد احصائی، نصرالله افجه‌ای و رسولی خوشه‌چین خرمن هنری آنان بوده است. احمد آریامنش در نمایشگاه اردیبهشت 1390 اثر نقاشیخط خود را که مُرکّب از سه قطعه تابلو درمجموع به اندازه 5×2 متر بود با ردّ پای مشخص از آثار پیل آرام در موزه‌ی هنرهای معاصر به نمایش در آورد.
تا قبل از نمایشگاه جمعی اردیبهشت ماه 1390 شاید موفق‌ترین نمایشگاه انفرادی آریامنش در موزه‌ی فلسطین (تابستان 1388) برپاشده باشد. بخشی از نمایشگاه مذکور آثار نقاشیخط او بود. آریامنش گویی یک دغدغه در ماورای ذهن خود دارد و آن این است که در جایگاه جستجوگرانه‌ی فعلی می‌خواهد از تقلید گریزان باشد. زیرا ذات هنر، تقلید را فقط در مراحل کسب تجربه و تعلیم می‌پذیرد. لذا همواره در سال‌های اخیر دست یافتن به یک زبان بصری ویژه برای او اولویت اول بوده است. دراین که او تا چه اندازه در کارهای واپسین خود موفق به انجام این کارشده قضاوت اهل هنر ملاک است، امّا به نظر می‌رسد که آریامنش در مصاف دو دهه‌ای خود، با زبان بوم تعامل خوبی پیدا کرده و قلمش در این سال‌ها روان‌تر و نرم‌تر به گردش در آمده که این خود موفقیت بزرگی است. آخرین نمایشگاه انفرادی آریامنش در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه 1391 در گالری ساربان برگزار شد که این بار می‌توان تاثیر هنرهای دیگری چون معماری را علاوه بر نقاشی در تابلوهایش مشاهده کرد که نگرشی است نوین به همنشینی هنرها…

از کرشمه تا سفیر

_______________________________________

احمد آریامنش
متولد 1347، همدان
فارغ التحصیل انجمن خوشنویسان
اولین مبدّع خط ایرانی پس از 5 قرن
ابداع خط کرشمه در سال 1371
ابداع خط سفیر در سال 1385
تألیف کتاب‌های آموزشی خطوط نستعلیق، سفیر و کرشمه
مدرس مراکز آموزش عالی هنر
برگزاری چندین نمایشگاه در ایران و سایر کشورها از جمله ایتالیا، روسیه، ازبکستان، امارات متحده عربی، الجزایر، قزاقستان و …

www.ahmadariamanesh.ir
ahmad_aria_manesh@yahoo.com