یک معمـــــــــار، دیویـد آجــــــــایه

مرکز کنوانسیــــــون و نمایشـــــگاه ملبورن، ترجمه‌ی لادن مصطفی‌زاده

مصاحبه‌ی ولادیمیر بلوگولوفسکی با دیوید آجایــــــــه، ترجمه‌ی رکسانا خانی‌زاد

یک معمـــــــــار، دیویـد آجــــــــایه
معمـــــاری، داستــــان تمـــدن مـــا را به نمــــایش مـی‌گـــذارد…
نوشته‌ی رکسانا خانی‌زاد

تولد: تانزانیا، 1966
تحصیلات: رویال کالج هنر (فوق لیسانس معماری، 1993)
فعالیت‌ها: تاسیس دفتر آجایه در سال 1994 در لندن، دیگر دفاتر: برلین، نیویورک
برخی از پروژه‌ها: کتابخانه‌ی محله‌ی فرانسیس ای.گریگوری، واشنگتن دی.سی (2012). مدرسه‌ی بین‌المللی مدیریت اسکولکُوُ، مسکو (2010). خانه‌ی کاریِج، منهتن (2008). موزه‌ی هنرهای معاصر، دنور (2007). میدان ریوینگتون، لندن (2007). مرکز صلح نوبل، اسلو (2005)، فروشگاه ایده، جاده‌ی وایت‌چپل، لندن (2005)، خانه و استودیو‌ی آفیلی، لندن (1999)
برخی از کتاب‌ها: معماری کلان‌شهرهای آفریقا (انتشارات ریزولی، 2011). دیوید آجایه (انتشارات ریزولی، 2011). دیوید آجایه، ساخته‌ها (نشر توتو، 2006). دیوید آجایه؛ ساختن بناهای عمومی (انتشارات تامز و هادسون، 2006). دیوید آجایه؛ خانه‌ها (تامز و هادسون، 2005)
آموزش: تدریس در مدرسه‌ی طراحی دانشگاه هاروارد، تدریس در دانشگاه پرینستون

Awards
2021
– Adjaye Associates: Top 50 Interior Architects, The Architect’s Newspaper
– David Adjaye: Pratt Legends Award, Pratt Institute
– David Adjaye: RIBA Royal Gold Medal, Royal Institute of British Architects
– David Adjaye: World Economic Forum’s 27th Annual Crystal Award
– Adjaye Associates: Most Innovative Architecture Practice in Ghana, LUXlife Magazine
– Adjaye Associates: Leading Architecture and Design Firm, London, Design and Build Award
– 1199 SEIU United Healthcare Workers East: Best Interior, Chicago Athenaeum American Architecture Award
– Mole House: Best Dwellings, New London Awards
– Thabo Mbeki Presidential Centre: Best Library, Chicago Athenaeum International Architecture Award
– The Webster: Best Retail Store, ICSC Global Design & Development Gold Medal Award
– Princeton University Art Museum: Honorable Mention for Unbuilt Cultural Building, Architect’s Newspaper Best of Design Award
2020
– David Adjaye: New York Live Arts Honoree
– David Adjaye: Isamu Noguchi Award
– 130 William: The Architecture Community, International Residential Architecture Award
– 1199 SEIU United Healthcare Workers East: Best Interior Workplace, Architect’s Newspaper Best of Design Award
– The Webster: Best Commercial Retail / Mixed-Use Space, Architect’s Newspaper Best of Design Award
– The Webster: Best Large Retail Interior, Dezeen Awards
– The Webster: Best Large Retail Interior of the Year, Dezeen Public Vote
– The Webster: Art: Interior & Exterior Lighting, Muse Design Award
– The Webster: Designer / Custom Lighting, Muse Design Award
– The Webster: Best Commercial Architecture, Chicago Athenaeum American Architecture Awards
– The Webster: Commercial/Mixed-Use, AIA|LA Design Award
– Ruby City: Best New Public Building, Wallpaper* Design Award
– Ruby City: Best Museums & Cultural Buildings, Chicago Athenaeum American Architecture Award
– Ruby City: Innovative Architecture, Iconic Awards
2019
– Ruby City: Time Magazine’s World’s Greatest Places
– 130 William: Best Facade, The Architect’s Newspaper’s Best of Design Award
– 130 William: Best Residential High-rise Architecture, International Property and Travel Award
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Institute Honour Award for Architecture, American Institute of Architects (AIA)
2018
– David Adjaye: Washington University International Humanities Medal
– David Adjaye: AJ100 Contribution to the Profession Award
– David Adjaye: Thomas Jefferson Memorial Award
– David Adjaye: Louis I. Khan Memorial Award
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Interiors Awards, Civic/Public, Contract Magazine
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Best in Competition, AIANY Design Awards
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Gold Winner, Good Design Award
– Studio Museum Harlem: NYC Excellence in Design Award, New York City Public Design Commission
2017
– David Adjaye: Knights Bachelor award for services to architecture in the Queen’s New Years honors list
– David Adjaye: Africa Design Award, Africa Design Days
– David Adjaye: TIME Magazine’s 100 Most Influential People
– David Adjaye: Ghana Legacy Honors Impact in Architecture Award– Adjaye Associates: 10 Most Innovative Architecture Companies, Fast Company
– Adjaye Associates: Public Building Architect of the Year, Building Design Awards – Adjaye Associates: Firm of the Year, Architizer A+ Awards – Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): “Cultural Event of the Year” – New York Times
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Award for Excellence in Architecture, AIA|DC Chapter Awards
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Best Cultural Institution, Surface Travel Award
– Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC): Design of the Year, Beazley
2016
– David Adjaye: Eugene McDermott Award in the Arts at MIT
– David Adjaye: Panerai London Design Medal
– David Adjaye: Museum of the African Diaspora’s Visionary Leader in Design
– Adjaye Associates: Firm of the Year, Iconic Awards
– Sugar Hill Mixed-Use Development: Merit Award, AIANY Design Awards
– Sugar Hill Mixed-Use Development: Best Multi-Unit Residential Building, NYCxDesign Awards
– MEMO (The Mass Extinction Memorial Observatory): Future Projects and Civic Award, World Architecture News
2014
– David Adjaye: W.E.B. Du Bois Medal, Harvard University
2013
– David Adjaye: International Breakthrough Architect of the Year, Building Design
– David Adjaye: Powerlist: Britain’s Most Influential Black Person
– Alara Concept Store: Retail Architecture, International Property Award
– Francis A. Gregory: RIBA International Award, Royal Institute of British Architects
– William O. Lockridge Bellevue Neighborhood Library: International Award, Royal Institute of British Architects (RIBA)
2011
– David Adjaye: Designer of the Year Award, Design Miami
– Genesis Pavilion: Award for Culture, Condé Nast Innovation and Design Awards
– Moscow School of Management SKOLKOVO: 1st Prize, Public Building, IX International Architecture Award
2008
– MCA Denver: RIBA International Award, Royal Institute of British Architects
– Stephen Lawrence Centre: Design of the Year Finalist, Beazley
– Rivington Place: RIBA Arts & Culture Award, Royal Institute of British Architects
2007
– David Adjaye: Appointed Officer of the Order of the British Empire (OBE), award for services to architecture in the Queen’s birthday honours list
2006
– Idea Store Whitechapel: RIBA Stirling Prize Shortlist, Royal Institute of British Architects
1993
– David Adjaye: RIBA Bronze Medal for Architecture Students, Royal Institute of British Architects

خانه‌ی الکترا ، 2000

سر دیوید آجایه (Sir David Adjaye) معمار انگلیسی غنایی تباری است که طراحی‌های متفاوت و استفاده‌ی خلاقانه‌ی او از مصالح و نور در سطح جهانی بسیار تحسین شده است. پدر و مادر آجایه اصالتا غنایی بودند، پدرش دیپلمات بود و به همین دلیل آجایه در جوانی در کشورهای مختلفی در آفریقا و خاورمیانه زندگی کرده است؛ اما در نهایت خانواده‌ی او در لندن ساکن شدند. علاقه‌ی او به هنر باعث شد تا او به تحصیل معماری بپردازد. آجایه مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه بانک جنوبی لندن (from London South Bank University) در سال 1990 و مدرک کارشناسی ارشد را از کالج سلطنتی هنر (the Royal College of Art) در سال 1993 دریافت کرد. او در زمان تحصیل، در شرکت‌های معماری کمی کار کرد و بعدها با شراکت ویلیام راسل (William Russell)، شرکت آجایه و راسل را در سال 1994 تاسیس کرد. شش سال بعد در سال 2000، آجایه توانست به‌تنهایی شرکت خود به نام آجایه و همکاران (Adjaye Associates) را پایه‌گذاری کند.
پروژه‌های اولیه‌ی آجایه، خرده‌فروشی‌ها، رستوران‌ها، استودیوها و خانه‌های شخصی را شامل می‌شد. در سال‌های بعد کار او وسعت یافت و بناهای عمومی بزرگ‌مقیاس مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایده (2005-2004) -مراکز کتابخانه‌ای جمعی که در دو منطقه از لندن توسط او طراحی گردید- مرکز صلح نوبل در اسلو (2005)، موزه‌ی هنرهای معاصر در دنور (2007) و مدرسه‌ی مدیریت مسکو (2010) را شامل شد. اینکه آجایه در سنین جوانی برای کار روی چنین پروژه‌های برجسته‌ای انتخاب شد، اتقافی غیرمعمول در دنیای معماری بود. همچنین او در کنار کار معماری به طراحی مبلمان برای برندهایی مانند نول (Knoll) و موروسو (Moroso) نیز پرداخته است. اجرای معتبرترین پروژه‌ی آجایه تاکنون، در سال 2009 بر عهده‌ی او گذاشته شد؛ زمانیکه از بین تعدادی از معماران بنام برای طراحی خانه‌ی جدید موزه‌ی ملی تاریخ و فرهنگ آفریقایی آمریکایی انستیتو اسمیتسونیان (Smithsonian) در واشنگتن دی.سی (2016) انتخاب گردید. در سال 2009 تحت تاثیر رکود اقتصادی او مجبور شد تا تغییراتی در ساختار شرکت خود به وجود آورد، اما این موضوع خدشه‌ای به کار حرفه‎ای او وارد نکرده و آجایه قوی‌تر از قبل بازگشت. مسافرت‌های کودکی آجایه به او این اجازه را داد تا به درجه‌ی بالایی از حساسیت فرهنگی دست پیدا کند و با سبک‌های مختلف معماری آشنا شود که به گفته‌ی او بر رویکرد طراحی‌اش تاثیرگذار بوده است. همچنین این موضوع که برادر کوچک آجایه از ویلچر استفاده می‌کرد نیز بر او تاثیرگذار بود و باعث شد تا تفکری که او «مسئولیت اجتماعی در معماری» می‌نامید شکل بگیرد. هرچند طرح‌های او دارای عناصر مشترکی هستند، به نظر می‌رسد که آنها به صورت گسترده‌ای در مقیاس و ظاهر متفاوت‌اند چرا که آنها تحت تاثیر پارامترهای خاص فضاهای فیزیکی مورد نظر و عملکرد ساختمان هستند. خانه‌ی الکترا (Elektra House) یکی از شناخته‌شده‌ترین خانه‌های شخصی است که در سال 2000 در لندن توسط آجایه طراحی شده است. فضای خارجی تیره، خشن و مدرن بوده و برای دو هنرمندی که در آنجا زندگی می‌کنند محیطی بی‌نقص فراهم می‌کند. سایت این خانه متعلق به یک کارخانه‌ی کفش بوده است. زمانیکه خانه کامل گردید، به دلیل عدم وجود پنجره هیاهویی برپا شد. تنها پنجره‌ی قابل مشاهده در نمای پشتی است که با قرار گرفتن در طبقه‌ی اول تنها بخشی از آسمان را به نمایش می‌گذارد. طبقه‌ی همکف شامل فضایی است با یک آشپزخانه‌ی باریک و یک فضای خارجی کوچک که می‌توان از اتاق اصلی به آن راه یافت. طبقه‌ی اول از سمت نمای پشت و جلو عقب نشسته و شامل سه اتاق خواب و یک سرویس بهداشتی است. تنها منابع نوری این پروژه نورگیرهای سقفی هستند که برای هر فضا یک عدد در نظر گرفته شده است؛ همچنین دو اتاق این بنا دارای یک پنجره‌ی مشترک هستند که رو به دیواری خالی است. این بنا، خانه‌ای است که ممکن است در توکیو مشاهده شود نه جایی در شرق لندن. خانه‌ای بیگانه، درونگرا و مرموز اما در عین حال فریبنده.

فضای داخلی خانه‌ی الکترا ، 2004-2005

موزه‌ی ملی تاریخ و فرهنگ آفریقایی آمریکایی انستیتو اسمیتسونیان (Smithsonian) ، واشنگتن دی.سی (2016)

فضای داخلی موزه‌ی ملی تاریخ و فرهنگ آفریقایی آمریکایی انستیتو اسمیتسونیان (Smithsonian) ، واشنگتن دی.سی (2016)

وایت چپل، (Idea Store Whitechapel)، 2014

شوگر هیل (Sugar Hill)،2014

فروشگاه‌های ایده‌ (Idea Store)، اثر آجایه فضاهایی روشن و مطبوع و پر از حس جنب و جوش هستند و ایده‌ی اصلی این فضاها ترغیب جامعه به حضور در بنا است. فروشگاه‌های ایده، طرحی پیشرو برای دسترسی به سطح وسیعی از اطلاعات و امکانات آموزشی است. برای این هدف، به طور مثال در فروشگاه ایده‌ی وایت چپل (Idea Store Whitechapel)، سازماندهی فضای داخلی دارای نفوذپذیری بالایی است و سیرکولاسیون حرکتی طوری طراحی شده است که طبقات پائینی را به کافه‌ی طبقه‌ی بالا متصل می‌کند. این پروژه در شمال جاده‌ی وایت چپل واقع شده است. مصالح بنا از غرفه‌های بازار نزدیک به پروژه الهام گرفته شده است، غرفه‌هایی که قاب‌های سازه‌ای نمایان آنها با ورق‌های سبز و آبی پوشیده شده است. در این بنا طیفی از فعالیت‌ها وجود دارد که لایه لایه قرار گرفتن آنها دسترسی را آسان می‌سازد. در طراحی نما، تیغه‌های چوبی که روی نمای خارجی قرار گرفته‌اند صرفا تزئینی نبوده و به عنوان سازه‌ی پشتیبان قفسه‌های کتاب، میز کارها و کمدها عمل می‌کنند.
طرح برنده‌ی آجایه برای موزه‌ی ملی تاریخ و فرهنگ آفریقایی-آمریکایی ملهم از هنر و معماری یوروبانی‌ها (Yoruban) -قبیله‌ای در غرب آفریقا- بوده و سیر تجربیات آفریقایی-آمریکایی را به نمایش می‌گذارد؛ برخلاف پیش‌زمینه‌ی دیگر موزه‌ها و مونومان‌های واشنگتن دی.سی. این موزه که تاریخ، هنر و فرهنگ مردم آفریقایی-آمریکایی از زمان برده‌داری تاکنون را به نمایش می‌گذارد، مکعبی شیشه‌ای است که توسط پنل‌های مشبک تزئینی آلومینیومی به رنگ برنز دربرگرفته شده‌ است؛ نمادی از آثار فلزی برده‌های آفریقایی-آمریکایی که در جنوب زندگی می‌کردند. تراکم این پنل‌ها می‌تواند بسته به نور طبیعی مورد نیاز گالری‌ها تنظیم شود. نمای خارجی بنا یادآور تاج ملکه‌ها در مجسمه‌های باستانی یوروبان است. نمایی که رو به مرکز خرید است، به یک ایوان وسیع و آبنما باز می‌شود. برای رعایت محدودیت ارتفاعی که بر بناهای ساخته شده در اطراف مجتمع تجاری اعمال می‌گردد، آجایه نصف ساختمان را به زیر زمین برد. گالری‌های تاریخی در زیرزمین قرار گرفته‌اند و گالری‌های بالا، به بخش فرهنگی اختصاص داده ‌شده‌اند و هنر، روایات و آثار مرتبط با هنرمندان، موسیقیدان‌ها، نویسندگان و ورزشکاران را به نمایش می‌گذارد. این ساختمان همچنین دارای یک سالن نمایش و فضاهایی برای تامل و تفکر می‌باشد.

فضای داخلی شوگر هیل (Sugar Hill)،2014

stairs-are-they-going-up-or-are-they-going-down-2-21-2017-9-45-31-pm-l

فضای داخلی مجتمع بنیاد آیشتی، (Aïshti Foundation)، بیروت ، 2015

مجتمع بنیاد آیشتی، (Aïshti Foundation)، بیروت ، 2015

پلان، شوگر هیل (Sugar Hill)

دریافت پروژه‌های بزرگ مقیاس توسط آجایه ادامه یافت؛ یکی از این پروژه‌ها شوگر هیل (Sugar Hill) بود، مجتمعی مسکونی با کاربری مختلط در نیویورک که یک تیپولوژی جدید برای خانه‌های مقرون به صرفه است؛ همراه با موزه، فضاهایی برای اجتماع، ادارات و آپارتمان‌ها. بودجه‌ی‌ این پروژه بسیار محدود بوده و از طریق یک موسسه‌ی غیردولتی تهیه شده بود. به طور غیرمعمول طرح بنا فضاهای عمومی را شامل می‌شود. موزه‌ی کودکان و مرکز کودکان طراحی شده، تعهد گروه معماران آجایه به شهر و فرهنگ را به نمایش می‌گذارد.
طی برگزاری یکسری کارگاه و جلسات برنامه‌ریزی، این پروژه با حضور کارفرما و جامعه‌ی محلی شکل گرفت تا اطمینان حاصل گردد طرح از نظر الزامات کاربردی و زیبایی‌شناسی کاملا با تاریخچه‌ی سایت هماهنگ است. این پروژه، بنایی است مدرن که مکمل ردیف خانه‌های ملهم از گوتیک محیط اطراف خویش است.
بنا در طبقه‌ی نهم برای ایجاد تراسی به عرض سه متر عقب می‌نشیند و بدین ترتیب در سمت مقابل کنسول می‌شود. روکش استفاده شده که جنبه‌ای تزئینی دارد، احترامی به فرهنگ و تاریخ منطقه است. الگوی استفاده شده در نمای ساختمان، با تغییر در ابعاد و عمق، بازی نور روی سطح را افزایش می‌دهد. در این ساختمان، موزه‌ی هنر و قصه‌گویی کودکان با مساحت حدود 5500 مترمربع با فضاهای نمایشگاهی، اجرا و نمایش و استودیوهایی برای کار و زندگی هنرمندان طراحی شده است. طبقه‌ی دوم شامل فضایی به مساحت حدود 3700 مترمربع است که به مرکز آموزش کودکان زیر شش سال اختصاص دارد. در طبقه‌ی نهم نیز دفاتری اداری طراحی شده است. تمامی فضاهای مسکونی، مرکز یادگیری و همچنین موزه از فضای سبز پلازای عمومی قابل دسترسی هستند.
مجتمع بنیاد آیشتی (Aïshti Foundation) بنایی است چندعملکردی شامل بوتیک‌های مد، یک کتابفروشی، چند رستوران و کافه و یک اسپا که در بیروت در سال 2015 ساخته شده است. بنا رو به یک تفرجگاه ساحلی دارد، سایتی که خود باعث می‌شود تا بازدیدکنندگان به بازدید از فضاهای داخلی بنا ترغیب شوند. کنار هم قرار گرفتن هنر و خرید، حل چالش طراحی برای یک تیپولوژی جدید را به نمایش می‌گذارد، تیپولوژی‌ای که سعی در یکپارچه‌سازی دو جهان اغلب متناقض دارد. طبقاتی که به فروشگاه‌ها اختصاص دارد در یک سمت بنا و به دور یک آتریوم مرکزی قرار دارند. سمت دیگر ساختمان، گالری‌های بنیاد آیشتی را در خود جای می‌دهد. در حالیکه بخش فروشگاهی توسط نمایی صلب دربرگرفته شده و نور را از آتریوم دریافت می‌کند، نمای شرقی دارای تک پنجره‌ای بزرگ است که پشت آن پلکانی قرار دارد.

شهر رابی (Ruby City)، سن‌آنتونیو، تگزاس، سال 2019

پروژه‌ی بعدی شهر رابی (Ruby City) است؛ موزه‌ای خصوصی در سن‌آنتونیو، تگزاس که در سال 2019 ساخته شد. این بنا، مرکز هنری معاصر به مساحت حدود 4000 مترمربع است که حدود 3000 مترمربع آن به فضای نمایشگاهی اختصاص دارد. این موزه بخشی از یک مجموعه‌ی در حال رشد است؛ مجموعه‌ای که یک پارک و یک استودیو را نیز دربرمی‌گیرد.
بازدید از بنا از طبقه‌ی همکف شروع می‌شود، تا بالا و گالری‌های مستقل ادامه پیدا می‌کند و در نهایت دوباره به لابی و پلازا می‌رسد. مصالح پوسته‌ی بیرونی از بتن پیش‌ساخته است که به رنگ قرمز آغشته شده. تا ارتفاع سه متر بتن پرداخت شده است تا رهگذران با لمس دیوار بافت نرمی را احساس نمایند. پس از این سه متر، در بالا، دیوار بتنی سخت و خشنی وجود دارد.
در سال 2019 دیوید آجایه اولین پاویون ملی غنا در بینال هنر ونیز را طراحی نمود. این غرفه، که نامش «آزادی غنا است»، نمایانگر میراث و فرهنگ غرب آفریقا است. در این پاویون فرم‌های بیضی‌شکل سنتی به کار گرفته شدند. این فضاها که با خاک پوشانده شده‌اند و از داخل یه یکدیگر مرتبط‌اند، سمبل خانه‌های گلی سنتی هستند و هر هنرمند در یکی از این اتاقک‌ها به نمایش آثار خود می‌پردازد.
از پروژه‌های دهه‌ی بیست آجایه می‌توان به مرکز رویدادها و کتابخانه‌ی وینتر پارک (Winter Park Library & Events Center) در سال 2021، در فلوریدا اشاره کرد. این مرکز فرهنگی و اجتماعی، از یک کتابخانه‌ی دو طبقه، یک مرکز رویدادها با تراسی روی سقف و همچنین ورودی‌ای که کاربران را از سمت خیابان به داخل راهنمایی می‌کند تشکیل شده است. طاق‌های به کار گرفته شده ملهم از معماری بومی منطقه بوده است؛ این طاق‌ها به همراه پنجره‌های وسیع، حائلی متخلخل بین درون و بیرون ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود نور طبیعی به عمق ساختمان نفوذ کند. ارتباط طبقات، هم در بخش رویدادها و هم برای کتابخانه، بسیار انعطاف‌پذیر در نظر گرفته شد. به طور کل، مرکز رویداد و کتابخانه‌ی وینتر پارک در کنار هم، فضایی برای گردهمایی‌های اجتماعی و بالا بردن اطلاعات ایحاد نموده و ارتباط قوی‌ای با زمینه‌ی طبیعی خود به وجود می‌آورند.
یکی دیگر از فعالیت‌های آجایه، سفر به پایتخت کشورهای آفریقایی و عکاسی از شهر بود، عکس‌های او به صورت هفت مجموعه منتشر گردیده است. همچنن او چندین کتاب (به صورت تنها یا گروهی) منتشر نموده و در طی سال‌ها کار حرفه‎ای، جوایز بسیاری کسب نموده است.
در ادامه به مصاحبه‌ی ولادیمیر بلوگولوفسکی با دیوید آجایه می‌پردازیم.