کتابخانه ی مرکزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اثر موژان خادم

• ساختمان کتابخانه نه تنها در زمان خود بسيار پيشگام بود بلکه امروزه هم هر بيننده‌اى را مسحور می‌کند و بی‌شک يکى از مهم‌ترین ساختمان‌های دانشگاه جندی‌شاپور و حتی کل خوزستان در دوران معاصر به شمار می‌رود. این ساختمان در واقع آغازگر فعالیت شما و پرکینز اند ویل در دانشگاه جندی شاپور و به عبارتی داخل ایران است. لطفا در رابطه با فعالیتتان در این دانشگاه بفرمایید. با چه کسانی همکاری کردید؟ چه ساختمان‌هایی را طراحی کردید؟ و آيا در اين پروژه «معمارى ممتد» مد نظر شما بوده ‌است؟
در یکی از این سفرها به تهران در هتل هیلتون بودم که مهندس کامران دیبا به ملاقات من آمد. در آن زمان من ایشان را نمی‌شناختم. ایشان به من گفتند که برای کارهای ساختمان‌ها و طرح جامع دانشگاه جندی شاپور باید با یکدیگر همکاری کنیم. در عرض مدت خیلی کمی من با ایشان دوست شدم. چقدر هم آرشیتکت خوب و مرد شریفی هستند. البته دانشگاه جندی‌شاپور بزرگ بود و ایشان قبل از ما آنجا کار کرده ‌بودند ولی تا آن جایی که من یادم هست رسما بعد از اینکه به ایران آمدم، طرح جامع دانشگاه به ما واگذار شد. کتابخانه ی مرکزی که صد درصد، بعد طرح مرکز هنرهاى نمايشى و کنفرانس‌های دانشگاه و بعد هم طرح دانشکده ی علوم انسانی را نيز -که امروزه به دانشکده ی مهندسی تغییر کاربری یافته است- به دفتر ما دادند و ما تمام این ساختمان‌ها را طراحی کرديم. من آرشیتکت‌های مخصوصی هم براى کمک به این طرح‌ها اختصاص داده بودم. همچنین کتابخانه، طرح جامع، مرکز هنرهای نمایشی و کنفرانس‌ها و دانشکده ی علوم انسانى (دانشکده ی مهندسی امروزی) همگى با همين انديشه ی «معماری ممتد» طراحى شده‌اند.
چون می‌خواستم کتابخانه کانون توجه باشد ولى در عين حال نمى‌خواستم حدود و ثغورش مانند بناهای سنتی که عملکرد زنده دارند به‌آسانى براى بيننده واضح باشد -بر خلاف قبرها و يخچال‌های در بیابان که عملکرد زنده ندارند و هندسه ی خارجی‌شان در اولين نگاه قابل درک است- هندسه ی بنا را به این صورت که می‌بینید طرح کردم. اين طرح از مرکز بنا گسترده می‌شود و داراى چهار برج نسبتا کوتاه مرکزى است که حاوى چهار دروازه ی ورودى به داخل بنا می‌باشند. اين دروازه‌ها به صورتی طرح شده‌اند که يادآور دروازه‌هاى سنتى و سردرهاى ايرانى باشند. لازم به ذکر است که در طرح جامعى که توسط دفتر ما تهيه شده بود، قرار بود تمام ساختمان‌هاى ديگر به صورت معمارى ممتد در دور و حول کتابخانه ی مرکزى احداث شوند. ضمنا خانم اشرف پهلوی که در آن زمان سفر‌های دیپلماتیک تاثیرگذاری انجام داده بودند -برای مثال در سفری با استالين ملاقات داشتند- علاقه داشتند اسناد و اشیاء تاریخی‌ای را که از این سفرها به دست آمده بود، در موزه‌ای در همين دانشگاه جندی‌شاپور بگذارند. البته این مدارک آنقدر زياد نبودند که يک موزه‌ی مفصلى برای آن ساخته شود؛ اين است که در قسمت جلوی کتابخانه موزه ی کوچکى براى اين منظور طرح کردم. لازم به ذکر است که پیمانکار این طرح نیز مانند پيمانکار برج شهیاد (آزادى)، شرکت رُس به سرپرستی آقای پورفتحی بود.
• یکی از دیگر آثار ساخته‌شده ی شما به جز کتابخانه و دانشکده ی علوم انسانی، اقامتگاه اختصاصی -که امروز با نام سرای نارنجستان شناخته می‌شود- است. در این مورد نیز توضیح بفرمائید.
خانم اشرف پهلوی رئيس هیئت امنای دانشگاه جندی‌شاپور بودند و برای حضور در جلساتِ هيئت امنا به اهواز می‌آمدند و با خودشان کسان ديگرى را هم می‌آوردند و قرار بود هر وقت به اهواز می‌آيند، در آنجا يعنى اقامتگاه اختصاصى سکونت کنند. اقامتگاه اختصاصی برای ایشان و همراهانشان با طرز فکر «کوشک و باغ ایرانی» در یک نخلستان طراحی شده بود که اتفاقا معماری‌اش با معماری بقيه ی آثارم در اهواز کاملا فرق داشت. مصالح بنا تماما آجری بود و پله‌های داخلی بسيار‌ جالبى هم برای آن طرح کرده‌ بودم که بدون نظارت من نتوانستند آن را بسازند. همانطور که بدون نظارت من نتوانستد پلکان بسيار زيباى کتابخانه ی مرکزى دانشگاه را آنگونه که ما طرح داده بوديم بسازند. در زمانی که ایران را ترک کردم طرح اقامتگاه اختصاصى به مرحله ی ساختمان نرسيده بود.

مدارک فنی