نمایشگاه بین­‌المللی مبلمان و تزئینات داخلی، دكوراسیون و طراحی داخلی دوبی (ایندکس)
امیرحسین عجمی (كارشناس ارشد معماری-دانشجوی دوره‌­ی عالی مدیریت اجرایی(EMBA))

مقدمه
بررسی نمونه‌های مختلف معماری در سراسر جهان نشان می‌دهد كه در شكل‌گیری هر بنای معماری موفق از لحاظ زیبایی، عملكرد، پاسخ‌دهی به اهداف مورد نظر و…، غیر از تبحر طراحان و مجریان ساختمانی در حوزه‌ی مهارت‌های تخصصی، خودِ نحوه‌ی نگرش و درك آنان و كارفرمایان از موضوع نیز بسیار مؤثر است. در سطحی بالاتر، عمیق تر و مؤثرتر، نباید تأثیر نحوه‌ی نگرش دولتمردان و سیاست‌گذاران كلان مملكت در مسائل مختلف را نیز در شكل‌گیری آثار و مجموعه‌های معماری نادیده گرفت. شیوه‌ی تفكر و نگرش طراح در خصوص فضای عملكردی معماری، مثلاً نمایشگاه، در چگونگی طراحی مؤثر است، اگر او از فواید و نتایج فراوان مثبت اجتماعی – اقتصادی – سیاسی حاصل از حضور یك نمایشگاه قدرتمند و موفق در سطح جامعه آگاه باشد، چگونگی اندیشه و به تبع آن، سپری شدن روند طراحی بسیار متفاوت از زمانی خواهد بود كه وی اطلاع و اعتقاد چندانی نسبت به مسائل فوق نداشته باشد. گروه طراحانی كه مسئله را خوب درك كرده باشد، با وسعت دید بیشتری به موضوع و طراحی معماری توجه كرده و ضمن در نظر گرفتن كلیه‌ی مسائل مؤثر در امر طراحی،در زمینه‌ی به‌كارگیری استانداردها، سرانه‌ها، فضاهای مورد نیاز و… با سخاوت بیشتری عمل كرده و حتی به منظور موفقیت بیشتر، عملكردها و فضاهای خاص و متفاوتی را برای مجموعه‌ی خود نسبت به دیگر نمونه‌های مشابه در نظر می‌گیرد.
كارفرمایان پروژه‌‌های بزرگ و ملی، یعنی دولت و زیرمجموعه‌های آن، از طریق سیاست‌گذاری‌ها، عملكرد، اعطای اعتبارات و تسهیلات خاص و… در این زمینه تأثیرگذارند و باید دانست كه عملكرد دولت، نتیجه‌ی چگونگی نگرش و ادراك موضوع توسط دولتمردان است .
از این رو، به اعتقاد نگارنده، هنگام بررسی یك اثر یا مجموعه نباید تنها به مسائل مرتبط با معماری توجه کرد و بنا را از آن جهت و با آن زاویه‌ی دید مورد ارزیابی قرار داد، زیرا تفكرات مدیریتی كلان كه در پس‌زمینه‌ی شكل‌گیری هر اثر وجود دارد، بر تمامی جنبه‌های مربوط به آن، تأثیر می‌گذارد. در شماره‌های پیشین هنر‌معماری، شهر اینترنتی دوبی را به عنوان یكی از مجموعه‌های اداری نوین مورد بررسی قرار دادیم. در اینجا به بررسی مركز تجارت جهانی دوبی و شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی مبلمان، دكوراسیون و طراحی داخلی دوبی، که در همان مركز برگزار شد، خواهیم پرداخت.
در نتیجه‌ی وجود و ارج نهادن و حمایت از اندیشه‌های مدیریتی بلند مدت و اجرای دقیق آنها، دوبی كه در گذشته‌های نه‌چندان دور صحرایی بیش نبود و اكثر مردم آن از طریق ماهیگیری و… به امرار معاش می‌پرداختند، در سال 2003 بزرگترین شهر اقتصادی خاورمیانه شناخته شده است. صحرا و ماهیگیری جای خود را به برج‌های بلند و ساختمان‌های مختلف فعال در زمینه‌های مختلف اقتصادی داده‌اند و هنوز به این حد هم قانع نبوده و به دنبال شرایط بهتر هستند. آخرین و بهترین مدل محصولات و صنایع مختلف از زمین، دریا و هوا به دوبی وارد می‌شود و این شهر به مركز تجاری مهمی در منطقه تبدیل شده است، تا حدی كه حتی بازرگانان كشورهای مختلف برای خرید محصولات مورد نیاز در كشور خود به آنجا مراجعه می‌كنند.
بحث و بررسی درباره‌ی دوبی نیازمند فرصت دیگری است، اما در اینجا به بررسی یك مجموعه‌ی نمایشگاهی از نظر معماری و با توجه به اندیشه‌های بازِ مدیریتیِ حمایت‌كننده و سیاست‌گذار پرداخته خواهد شد. مسئولان این سرزمین، در حال حاضر دارای تفكر «اولین» و «ترین» شده‌اند، یعنی می‌خواهند هرگونه امكانات یا خدماتی برای نخستین بار در دوبی ایجاد شود یا اگر قبلاً در مكان‌های دیگری وجود داشته، نمونه‌ی ساخته‌شده در دوبی بسیار خاص و ویژه باشد و عباراتی مانند بزرگترین، بلندترین، مجهزترین و… به دنبال نام آثار معماری ساخته‌شده در آنجا بیاید. نتیجه‌ی این نگرش و سیاست، اجرای بزرگترین پروژه‌های ساختمانی با اِعمال بالاترین استانداردهای ساخت و ساز و ایمنی بین المللی در تمامی مراحل طراحی، ساخت و نظارت و در كوتاه‌ترین زمان به وسیله‌ی شرکت‌های صاحب نام بین المللی است. حتی پروژه‌های عظیم در مركز شهر با كمترین آلودگی صوتی و محیطی و بدون ایجاد مزاحمت‌های عمومی به درستی به كار خود ادامه می‌دهند.

مركز تجارت جهانی دبی
این مركز در ابتدای خیابان شیخ زاید در فاصله‌ی پانزده دقیقه‌ای از مركز شهر، محل برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی مختلفی است كه سالانه در دوبی برگزار می‌شوند. هر سال بیش از پنجاه نمایشگاه، از جمله نمایشگاه‌های نفت، مواد بهداشتی، لوازم آرایشی، فرآورده‌های غذایی، مصالح ساختمانی، برق و الكترونیك، تبلیغات، صنعت چاپ و… در آن برگزار می‌شود.
مركز تجارت جهانی دارای چهار بخش اصلی است:
1. برج
2. تالارهای نمایشگاهی
3. مركز همایش‌ها
4. هتل آپارتمان

برج
برج مركز تجارت جهانی دوبی كه همچون نشانه‌ی شاخصی برای شناسایی محل نمایشگاه‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، در سال 1979 افتتاح شد و از آن موقع یكی از چشمگیرترین عمارتهایی است كه در آسمان دوبی می‌درخشد . این برج با 39 طبقه و 184 متر ارتفاع یكی از بلندترین ساختمان‌های این ناحیه است. مستأجران آن صاحب‌نامترین شركت‌های فعال بین‌المللی هستند كه 28 طبقه از برج را اشغال كرده‌اند . دفاتر شرکت‌هایی همچون جنرال موتورز، مستركارت، مركز انتشارات سونی و… از كشورهای مختلف در آن استقرار یافته‌اند. كنسولگری‌های امریكا، استرالیا، سویس، تركیه، ایتالیا، اسپانیا، ژاپن نیز در این برج قرار دارد.

تالارهای نمایشگاهی
این بخش دارای 9 سالن بسیار وسیع و مجهز به سیستم تهویه‌ی مركزی با فضای خالص بیش از 37000 متر مربع است که در قالب یك ساختمان یك‌طبقه با سقف‌های مرتفع و فضاهای مختلف خدماتی، تفریحی با دسترسی‌های بسیار راحت طراحی شده است. اخیراً سه سالن فرعی نیز به آن اضافه شده است.

مركز همایش‌ها
این مركز با وجهه‌ی بین‌المللی و جهانی و با بهره‌مندی از تالارها و امكانات مختلف دارای مزیت‌های قابل‌توجهی برای برگزاری مراسم سخنرانی و جلسات مختلف تا جمعیت 6000 نفر است. مدرنترین سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع، امكانات و تجهیزات سمعی-بصری، ترجمه‌ی همزمان و… در آن پیش‌بینی شده است.

هتل آپارتمان
این هتل در نزدیكی برج مركز تجارت جهانی دوبی و مركز نمایشگاهی بین‌المللی در خیابان شیخ زاید قراردارد و شامل 492 آپارتمان با امكانات كامل رفاهی، مبلمان و سرویس شبانه‌روزی است. این بخش برای اسكان شركت‌كنندگان در نمایشگاه پیش‌بینی شده و آپارتمان‌های یک، دو و سه‌خوابه‌ی آن به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه یا سالانه قابل اجاره هستند.

بازدید از نمایشگاه و شرکت در آن
پیش از برگزاری نمایشگاه كتاب راهنمای کاملی تهیه می‌شود كه شامل اطلاعات زیر است:
مقدمه و معرفی، اطلاعات عمومی مورد نیاز، اسامی غرفه‌داران به ترتیب حروف الفبا، نقشه‌ی قسمت‌های مختلف نمایشگاه همراه با نشان دادن محل استقرار غرفه‌ی هر شركت (ارائه‌ی انواع كروكی‌ها با اطلاعات و جزئیات متفاوت تا برای هركس در حد نیاز او قابل استفاده باشد).
اطلاعات كامل شركت‌كنندگان و غرفه‌داران و معرفی آنان، برای راحتی و دسترسی سریعتر به اطلاعات، بر اساس معیارهای مختلف در چند نوع طبقه‌بندی ارائه می‌شود:
– براساس كشور
– براساس نوع محصول
– بر اساس نام شرکت
كار مجریان و برگزاركنندگان پس از برگزاری نمایشگاه نیز به اتمام نمی‌رسد، آنان با ارائه‌ی گزارش دیگری راجع به نمایشگاه، آن را از جنبه‌های مختلف اقتصادی، آمار بازدیدكنندگان، درجه‌ی رضایتمندی آنان از بخش‌های مختلف و دستاوردهای نمایشگاه مورد بررسی قرار می‌دهند و به طور خلاصه جمع‌بندی تمام‌عیاری با یك روند سیستماتیك و هدفمند در مورد نمایشگاه انجام می‌شود.

ثبت نام
از ماه‌ها پیش از برگزاری نمایشگاه، امكان ثبت نام رایگان از طریق شبكه‌ی اینترنت برای بازدید‌كنندگان وجود دارد. این روش برای بازدیدكننده سبب صرفه‌جویی در زمان هنگام مراجعه به نمایشگاه می‌شود ، زیرا در آن زمان با ارائه‌ی برگه‌ی چاپ‌شده‌ی حاوی باركد خاص خود او، كارت بازدید نمایشگاه در زمان كمتر از سی ثانیه به وی تحویل داده می‌شود. در صورت عدم ثبت نام اینترنتی، فرد مجبور است حدود پنج دقیقه با پر كردن فرمی كه در همان محل توزیع می‌شود، ثبت نام كرده و اطلاعات مورد نیاز اختیاری و اجباری را وارد کند و سپس به بازدید بپردازد.
در مورد لباس و نحوه‌ی پوشش بازدیدكنندگان هیچ مانعی وجود ندارد و می‌توان با لباس اسپرت و راحتی آستین كوتاه یا لباس رسمی و كت و شلوار به بازدید مشغول شد. بنا به تجربه‌ی شخصی، استفاده از لباس رسمی برای برقرار كردن ارتباط‌های تجارتی موفق با نمایندگان شرکت‌های دیگر بهتر است.
در مورد استفاده از لباس رسمی، هیچگونه نگرانی به خود راه ندهید، زیرا سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع مرکزی، با وجود وسعت زیاد ساختمان و شمار زیاد بازدیدكنندگان در بالاترین حد كارایی و بازدهی قرار دارد.
ثبت نام پیش از برگزاری نمایشگاه، اطلاعات مفیدی در رابطه با بازدیدكنندگان از جمله تعداد بازدیدكننده، ملیت آنان، سطح سواد و تحصیلات، علاقه‌مندی‌ها و… در اختیار مسئولان برگزاری قرار می‌دهد تا براساس آن، راحتتر و با دقت بیشتر نسبت به برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی مسائل بپردازند. در نمایشگاه كامپیوتر و الكترونیك در سال 2005، پس از ثبت نام از طریق اینترنت و دریافت باركد مخصوص در محل نمایشگاه بر مبنای باركد، كارت ویژه‌ی مخصوص هر نفر چاپ می‌شد و پس از آویزان کردن كارت از گردن، این بارکد به هنگام ورود یا خروج به هر تالار، از طریق حسگرهای مخصوص خوانده می‌شد و از لحاظ امنیتی و آماری و… در بررسی‌ها به راحتی قابل ثبت و پیگیری بود كه چه افرادی با چه ملیتی در چه ساعاتی از كدام تالارها بازدید كرده‌اند. نكته‌ی جالب توجه این است كه در این نمایشگاه، بازدیدكنندگان برای درخواست اطلاعات تكمیلی و بروشور نیازی به صرف زمان و تكمیل فرم‌های مخصوص كه شامل اطلاعات آدرس وشماره تلفن و… است، ندارند، زیرا غرفه‌داران با کشیدن اسكنرهای دستی مخصوص روی باركد كارت هر شخص، كلیه‌ی اطلاعات شخصی وی را كه در هنگام ثبت نام در فرم الكترونیكی وارد کرده است، دریافت می‌کنند. در صورت عدم استفاده از چنین روشهایی،می‌توانید حساب كنید كه یك بازدید ساده از نمایشگاه و فقط پر کردن چند فرم درخواست اطلاعات، چه زمان زیادی را از غرفه‌داران و بازدیدكنندگان هدر می‌دهد.

نمایشگاه بین‌المللی مبلمان و تزئینات داخلی، دكوراسیون و طراحی داخلی (ایندکس)
نمایشگاه ایندكس یكی از موفقترین نمایشگاه‌ها در سطح جهان بوده و هرساله تعداد دیداركنندگان و مؤسسات شركت‌كننده در این نمایشگاه رو به افزایش است. در سال 2006 میلادی بیش از 1500 شركت تولیدكننده از 57 كشور جهان در این نمایشگاه شركت كردند. این افراد در تمام نقاط جهان در زمینه‌ی ساخت بناهای مسكونی، تجاری و عمومی فعالیت دارند. تغییراتی كه در قانون‌های مالكیت در دوبی داده‌اند، باعث شده است كه خارجیان بیش از گذشته به فعالیت در این منطقه روی آورند و این باعث رونق بیش از پیش بازار محصولات مورد استفاده در زمینه‌ی تزئینات داخلی شده است. وضع قانون‌های جدید در زمینه‌ی حمایت از سرمایه‌گذاران و برطرف ساختن بعضی از موانع حتی به ظاهر جزئی و ساده در این امر، باعث ورود منابع مالی فراوان به این منطقه شده است.
موقعیت جغرافیایی دوبی باعث شده که این منطقه به یكی از مهمترین مراكز صادرات و واردات و تجارت بین‌المللی تبدیل شود و خود این امر نیز در موفقیت نمایشگاه ایندكس بی‌تأثیر نیست. دوبی پل ارتباطی كشورهای مختلف است و انواع كالاها و محصولات از طریق آن به بازارهای ایران، افغانستان، چین، كشورهای شمال آفریقا و دیگر كشورهای عربی منتقل می‌شود. ایندکس برای بازدیدكنندگان و غرفه‌داران، یك فرصت آرمانی برای ملاقات و رویارویی و آغاز یا گسترش روابط و دادوستد تجاری با دیگر ملل است.
این نمایشگاه نمایانگر رشد صنعت تزئینات داخلی در این منطقه است، بازتابی است از كاربرد روزافزون آن در ساختمان‌های مسكونی، اداری، تجاری و… كه در این منطقه و دیگر كشورها ساخته یا بازسازی می‌شوند. جالب توجه است بدانید هر سال تنها چند روز پس از اتمام برگزاری نمایشگاه، فعالیت‌های مختلف تبلیغاتی و معرفی و… در بسیاری از كشورها راجع به آن آغاز می‌شود، كه در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
یكی از بزرگترین نمایشگاه‌هایی كه تاکنون در مركز نمایشگاه‌های دوبی برگزار شده، ایندكس 2006 بود. این نمایشگاه شامل ده سالن اصلی و پاویون و دو مسیر اصلی ارتباطی عریض بود كه قابلیت سرویس‌دهی به بازدیدكنندگان و غرفه‌داران را داشتند.
ایندكس یكی از بزرگترین و مهمترین نمایشگاه‌ها در خاورمیانه است و محصولاتی كه در آن به نمایش گذاشته می‌شوند از لحاظ كیفیت و تنوع با محصولاتی كه در نمایشگاه‌های امریكا و اروپا عرضه می‌شوند، برابری می‌كند. نمایش و عرضه‌ی محصولات در ایندكس در چهار بخش كلی صورت می‌گیرد:
1. پارچه و پرده و منسوجات و محصولات وابسته
2. مبلمان
3. كفپوش
4. روشنایی
لازم به ذكر است در زمینه‌ی طراحی داخلی در این نمایشگاه حتی به جزئی‌ترین اقلام نیز توجه شده و طراحان برای آن موارد نیز تفكر کرده و ایده‌های مختلفی ارائه داده‌اند. در اینجا فقط اقلام عمده فضای داخلی، مانند مبلمان، دیوارپوش و… ارائه نشده و علاوه بر آن، انواع صنایع دستی كشورهای مختلف، از جمله مجسمه‌های بزرگ و كوچك، انواع قابها با سبك‌های نقاشی متفاوت و… و حتی قاشق و چنگال‌های طرح‌دار و ویژه، زیربشقابی‌های دست‌ساز و دستباف مطابق با انواع سلیقه‌ها عرضه می‌شود.
ایندكس باعث می‌شود تمام غرفه‌داران و شركت‌های ارائه‌دهنده‌ی انواع محصولات در این نمایشگاه با نمایندگان، تجار، توزیع‌كنندگان عمده و طراحانی از همه‌ی كشورهای دنیا در ارتباط باشند. در سال 2006، درصد بازدیدكنندگان از قسمت‌های مختلف نسبت به كل جمعیت بازدید كننده به شرح زیر بود:
38%از بازدیدكنندگان تجاری از خود دبی
27% از بازدیدكنندگان از ابوظبی و دیگر شیخ‌نشین‌های امارات
15% از بازدیدكنندگان از عربستان سعودی و دیگر كشورهای عربی
20% از بازدیدكنندگان از كشورهای دیگر مانند مصر، هند، ایران، افریقای شرقی و اروپا
در سال 2006، 1575 شركت از 57 كشور دنیا در قالب 1389 غرفه در این نمایشگاه شركت كردند که در مقایسه با سال 2005، كه 1443شركت از 56 كشور 1251 غرفه را بر پا کرده بودند، افزایش خوبی را نشان می‌دهد. بنا به آمار و اظهارنظر غرفه‌داران، دیداركنندگان و مطبوعات، سطح بازدیدكنندگان در حد بالایی بود و اكثر آنان افراد متخصص و حرفه‌ای فعال در زمینه‌ی صنعت دكوراسیون داخلی بوده‌اند. پرسشنامه‌هایی كه غرفه‌داران در طول زمان برگزاری نمایشگاه پر كردند، نشان می‌دهد كه 51% غرفه‌داران كیفیت بازدیدكنندگان را در حد خوب و تنها 8% آنان، بازدیدكنندگان را از لحاظ فنی ضعیف ارزیابی كرده‌اند.
براساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده در نمایشگاه از طریق فرمهای ثبت نام پرشده در محل نمایشگاه و فرم‌های اینترنتی، بیش از 000/102 قلم جنس و فعالیت، مورد علاقه‌ی بازدیدكنندگان بوده است كه در جدول به تفكیك دسته‌بندی محصولات مختلف آورده شده است. همچنین در نمودار، تحلیل بازدیدكنندگان تجاری بر حسب نوع فعالیت و علاقه‌مندی به بخش‌های مختلف صنعت تزئینات داخلی ارائه شده است. فضای اشغال‌شده توسط غرفه‌های نمایشگاهی در ایندكس 2006 برابر با 000/61 متر مربع بود.

تبلیغات نمایشگاه
67 بیلبورد تبلیغاتی از 9 کشور در 27 نقطه نصب شد. تبلیغاتی درباره‌ی نمایشگاه توسط 27 شركت مطبوعاتی مختلف در 9/1 میلیون نسخه روزنامه به زبانهای انگلیسی، عربی و فارسی منتشر شد. 977/132 نامه‌ی الكترونیكی و دعوتنامه برای صاحبان صنایع فعال در این زمینه، 871/2 بلیت و دعوتنامه برای مهمانان ویژه و در حدود 000/300 بلیت برای بازدیدكنندگان با پتانسیل خوب فرستاده شد. در بیش از 000/200/1 نسخه روزنامه، مقاله به زبان‌های انگلیسی و عربی راجع به ایندكس و مسائل مرتبط با آن منتشر شد. بیش از 000/430 پیام كوتاه، تجار و فعالان صنعت را از برگزاری نمایشگاه مطلع ساخت. اطلاع‌رسانی از طریق پخش مصاحبه‌ها و گزارش‌های مختلف از شبكه‌های ماهواره‌‌ای، رادیویی و روزنامه نیز مرتباًدر حال انجام بود. سایت رسمی نمایشگاه مرتباًبه‌روز می‌شد و آخرین اطلاعات موردنیاز غرفه‌داران و بازدیدكنندگان را در اختیار آنان قرار می‌داد. برنامه‌ریزی‌های مربوط به نمایشگاه براساس اطلاعات ثبت‌شده توسط بازدیدكنندگان انجام می‌گرفت و در موارد بسیاری از نظریات و پیشنهادهای مؤثر استقبال شد؛ به عنوان نمونه، بنا به پیشنهاد بازدیدكنندگان سایت ایندكس، پیش از برپایی نمایشگاه،آنان خواستار تغییر ساعت بازگشایی از 11 صبح به 8 صبح بودند كه هیئت برگزاری با توجه به آمار بالای افراد دارای این خواسته، تغییر ساعت را پذیرفت. در حین برگزاری نمایشگاه، جلسات سخنرانی، نمایش اسلایدی مختلف و… نیز بر طبق برنامه‌های از پیش اعلام شده، انجام می‌گرفت. سالانه همزمان با برپایی نمایشگاه، مسابقه‌ی طراحی مخصوص دانشجویان دانشگاه‌های دوبی برگزار می‌شود. پرسشنامه‌های مختلفی نیز در طول نمایشگاه به منظور آمارگیری میان غرفه‌داران و بازدیدكنندگان توزیع شد.
طبق آماری كه بخش بازرگانی ایندكس منتشر ساخت، گردش مالی بازار محصولات تزئینات داخلی و مبلمان در سال 2005 در حدود 6 بیلیون دلار بود. رشد این بازار به دلیل توسعه و گسترش صنعت ساخت وساز در سال‌های اخیر است كه باعث نیاز بیشتر به كاربرد محصولات تزئینات داخلی در بناهای ساخته‌ می‌شود. در سال 2003، این صنعت دارای 13%، در دارای 15% و در سال 2005 دارای 18% رشد بوده است. آمار نشان می‌دهد كه مركز اصلی معاملات مبلمان و محصولات مربوط به دكوراسیون داخلی در منطقه‌ی خلیج فارس، دوبی است و این شهر با وجود کوچکی و جمعیت نه چندان زیاد، مركز ثقل منطقه به شمار می‌رود. در سال 2005 میزان واردات مرتبط با این صنعت در حدود 5/1 بیلیون دلار بود.
عمده‌ترین صادركنندگان محصولات دكوراسیون داخلی به دوبی و درصد سهم آنها از بازار عبارت است از:

ایتالیا 30%
چین 15%
ایالات متحد امریكا 7%
اسپانیا 4%
انگلیس 3%

پس از اتمام نمایشگاه هرسال، اطلاعات مربوط به نمایشگاه سال آینده بر روی وب سایت رسمی آن به نشانی:
http://www.indexexhibition.com قرار می‌گیرد.
بررسی اعداد و ارقام ارائه‌شده در این گزارش، با در نظر گرفتن میزان ورود پروازهای هواپیمایی روزانه به دوبی، محاسبه‌ی حق ویزای گردشگران، حداقل پولی كه خرج خواهند كرد، در آمد حاصل از فروش اجناس و مبادلات تجاری بازرگانان، درآمد حاصل از بازدید مكان‌های دیدنی و…، محاسبه‌ی بخشی از درآمد سالانه‌ی دوبی را ممكن می سازد كه به روشنی نشانگر اثرات وجود مدیریت سیستماتیك، قدرتمند وخلاقانه در این قطعه زمین 4000 كیلومتر مربعی بین شارجه و ابوظبی است.

منابع:
– http://www.indexexhibition.com
– http://www.dmgdubai.com
– http://www.dwtc.com
– نخستین كتاب به زبان فارسی درباره‌ی دوبی، حمید نقیه
انتشارات پلاس پوینت، 1383.
– بازدید میدانی نگارنده