بـرج آزادی تـهـران، (شهیاد سابق)، اثر حسین امانت
شیراز: جفای تاریخی بـاور داریـم شیـراز و معـماری آن در طـول تـاریـخ مورد جفـا قرار گـرفته اسـت؛ جفـایی تـاریـخی! نوشته‌ی شهریار خانی زادسرمقاله، اتمسفر حس و فضا، نوشته‌ی رکسانا خانی زاد
«هرگز نتوانستم فضا را تعریف کنم فقط آن را حس می کنم»
علی اکبر صارمی
اتمسفر و حس فضا
مراحل داوری ساختمان سال 1398 در شرایط اپیدمی جهانی ویروس کووید 19 صورت گرفت، شرایطی که به حداقل ملاقات و مسافرت نیاز بود و به همین دلیل در مرحله‌ی دفاع از آثار تعدادی از شرکت‌کنندگان و یکی از اعضای هیئت داوران و در مرحله‌ی بازدید طراح اصلی یکی از پروژهها نتوانستند در جلسات داوری و بازدید حضور یابند و به صورت مجازی ما را همراهی نمودند. ما معتقدیم که دفاع از آثار توسط معماران و طراحان اصلی و بازدید از پروژه توامان منجر به انتخاب بهترین پروژه‌ی سال می‌گردند و امکان سنجش و ارزش‌گذاری پروژه از تمامی جهات را فراهم می‌نمایند و به همین دلیل باعث افتخار است که حتی این شرایط تغییری در استانداردها و مراحل داوری مسابقه به وجود نیاورد و تمامی مراحل با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و با حداقل نیروها برگزار گردید. در مرحله‌ی دفاع، که دومین مرحله از داوری آثار است، پروژهها بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده توسط هیئت داوران و دبیرخانه‌ی جایزه سنجیده می‌شوند، این معیارها هم طبق مدارک ارسالی و هم بر اساس توضیحات طراحان و پرسش و پاسخ از آنها بررسی می‌گردند. در بازدید از آثار نیز مجموعه معیارهایی وجود دارد اما این معیارها کاملاً با معیارهای قبلی متفاوت بوده و تنها از طریق بازدید از آثار امکان سنجش آنها وجود دارد، زیرا که حس مکانی و یا به عبارتی اتمسفر است که در این ارزش‌گذاری دخیل است، همانطور که پیتر زومتور بارها تاکید کرده است که یک اثر معمارانه صرفاً زمانی می‌تواند از کیفیت‌های یک اثر هنری برخوردار شود که ترکیب فرم‌ها و محتواهایش اتمسفر غنی و پرقدرتی بیافریند که بتواند تمام حواس – نه فقط چشم – آدمی را تحت‌تاثیر قرار دهد و حس منزلت و آزادی، صمیمیت و سرخوشی، هماهنگی و زیبایی و اقامت در جوار چیزها را در او برانگیزد، و به همین دلیل است که دبیرخانه‌ی جایزه‌ی ساختمان سال بر بازدید از آثار اصرار دارد، این بازدیدها گاهی نتیجه‌ای که نمره‌دهی به پروژهها در مرحله‌ی دفاع از آثار مشخص کرده است را کاملاً عوض می‌کنند. آلخاندرو آراونا که شش سال داور جایزه‌ی پریتزکز بوده است، درباره‌ی داوری این جایزه می‌گوید: «این مانند دوی نهایی صد متر است و حتی یک هزارم ثانیه نیز اهمیت دارد.» در اینجا نیز همینطور است، مشاهده‌ی تمامی دیتیل‌ها از نزدیک و دقت در اجرای نازک‌کاری‌ها بسیار مهم هستند، همچنین همسایگی‌های پروژه، نوع ارتباط طرح با زمینه، صحبت با کافرما و پرسش حس او نسبت به اثر نهایی و طرحی که او در نظر داشته همه و همه در این تغییر در نتیجه دخیل هستند، پس در نهایت چیزی که کیفیت یک اثر را برای ساختمان سال مورد سنجش قرار می‌دهد حسی است که از بنا به مخاطب آن منتقل می‌شود، در واقع این موضوع است که باعث می‌شود بتوان آثار با عملکرد و متراژ متفاوت را با یکدیگر مقایسه کرد و در نهایت از بین تمام آنها یک بنا انتخاب شود، زیرا ما به دنبال اتمسفر باکیفیت هستیم که تمامی ویژگی‌های مثبت یک اثر را در بر می‌گیرد و نه معیارهایی که برای هر یک از این عملکردها به صورتی متفاوت تعریف شده‌اند؛ البته که این معیارها در راه‌یافتن به مرحله‌ی دفاع و مرحله‌ی بازدید اهمیت بسیاری دارند اما تعیین‌کننده‌ی نهایی نیستند و ما به دنبال یافتن این حس فضایی تاثیرگذار هستیم تا با معرفی آن به دیگر معماران، طراحان و دانشجویان بتوانیم در جریان‌سازی و ارتقا معماری ایران سهمی هرچند کوچک داشته باشیم.
فراخوان
فراخوان ساختمان سال ایران 1398 در زمستان 98 اعلام شد. حامی انحصاری مالی و معنوی مسابقه شرکت مبلمان گالستیان بود که در تمامی مراحل جایزه ما را همراهی نمودند و برای هر چه بهتر برگزار شدن این مراحل بسیار تلاش نمودند. بعد از اتمام مهلت ارسال آثار با توجه به مشکل دورکاری پرسنل دفاتر معماری و حجم بالای درخواست‌ها، این تاریخ در دو مرحله‌ی دیگر تمدید شد که آخرین تاریخ 20 خرداد ماه 1399 بود. تمامی آثار به صورت دیجیتال و غیرحضوری و از طریق آپلود در سایت برای دبیرخانه ارسال شدند.
مرحله‌ی نخست داوری
انتخاب آثار راه‌یافته به مرحله‌ی دفاع
بعد از اتمام مهلت ارسال آثار، تمامی پروژهها توسط دبیرخانه‌ی جایزه‌ی ساختمان سال ایران بررسی شدند و آثاری که با شرایط جایزه همخوانی نداشتند (مانند آثار مرمتی) و یا پروژه‌هایی که هنوز تکمیل نیافته بودند و یا دیگر قوانین مسابقه را رعایت نکرده بودند از داوری جایزه حذف شدند و 29 اثر با تمامی مدارک شامل تصاویر، پلان‌ها، دیاگرام‌ها و … برای اعضای هیئت داوران ارسال شدند تا به صورت دقیق بررسی گردند و آثار راه‌یافته به مرحله‌ی دفاع مشخص شوند. هم در این مرحله و هم در مرحله‌ی دفاع، تعداد پروژه‌های انتخابی برای حضور در مرحله‌ی بعد کاملاً نامحدود بوده و بستگی به پروژه‌های شرکت‌کننده در هر سال دارد. در این مرحله 8 پروژه توسط هیئت داوران برای دفاع از آثار انتخاب شدند، چهار پروژه از تهران، یک پروژه از مشهد و سه پروژه از شیراز که به ترتیب حروف الفبا در ذیل ذکر شده‌اند:
• ساختمان مسکونی سایه اثر محمود امیدبخش و عاطفه محرر از شیراز
• ویلا گلخانه اثر شبنم حسینی از تهران
• ساختمان مسکونی پارک اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان از تهران
• ساختمان اداری رونیکس اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان از تهران
• ساختمان مسکونی نیاوران، اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان از تهران
• چشم و چراغ اثر جواد خدایی از مشهد
• خانه‌ی شماره‌ی 3 اثر احمد قدسی‌منش از شیراز
• ویلا مسعودی اثر نوید مسعودی از شیراز
مرحله‌ی دوم داوری
مرحله‌ی دفاع از آثار
مرحله‌ی دفاع از آثار، یکشنبه 15 تیر 1399 در خانه‌ی کارمان شعبه‌ی لواسان ( که واقع در خانه‌ی کبوتر، دومین ساختمان سال ایران است) برگزار گردید. این سالن به دلیل ارتباط مستقیم با فضای آزاد از طریق درهای تاشو در طول سالن و فضای وسیع خود امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌ی اجتماعی را فراهم می‌نمود. امکان دفاع مجازی برای تمامی شرکت‌کنندگان وجود داشت و دفاع به صورت حضوری و یا مجازی به عهده‌ی خود شرکت‌کنندگان بود که در نهایت یک شرکت‌کننده از کانادا و سه شرکت‌کننده از شیراز به صورت مجازی و دو شرکت‌کننده به صورت حضوری به دفاع از آثار خود پرداختند. همچنین شورش عابد، یکی از اعضای هیئت داورن به دلیل شرایط اپیدمی ویروس کووید 19 و دوری راه ایشان نیز به صورت مجازی در داوری حضور داشتند. این جلسه با حضور شرکت‌کنندگان، هیئت داوران، دبیر جایزه‌ی ساختمان سال ایران، دو نماینده از شرکت مبلمان گالستیان، سه نفر از اعضای هنرمعماری برای هماهنگی، ثبت تصاویر و فیلم‌ها، یک تکنسین کامپیوتر برای هماهنگی حضور مجازی شرکت‌کنندگان و یکی از اعضای هیئت داوران، و اعضای خانه‌ی کارمان لواسان برگزار شد و تمام تلاش برگزار‌کننده بر آن بود تا این جلسات بدلیل شرایط ویژه‌ی مذکور با کمترین تعداد نفرات برگزار گردد و از طریق لایو اینستاگرام و فیلم‌هایی که در ادامه‌ی فرایند برگزاری مسابقه منتشر شده‌اند گزارشی تصویری را برای سایر همراهان ارائه نمود. بعد از اتمام دفاع شرکت‌کنندگان، هیئت داوران شامل سهراب رفعت، شورش عابد(به صورت مجازی)، مجید فتوره‌چیانی، حمید فتوره‌چیانی و علیرضا مشهدی‌میرزا با حضور شهریار خانی‌زاد، دبیر جایزه‌ی ساختمان سال ایران، طی جلسه‌‌ای نمرات خود را به پروژه ها براساس معیارها اعلام نموده و سپس با توجه به میانگین به دست آمده، سه پروژه برای راه‌یابی به مرحله‌ی بازدید از اثر برگزیده شدند.
آثار راه‌یافته به مرحله‌ی بازدید حضوری به ترتیب حروف الفبا
• ویلا گلخانه اثر شبنم حسینی
• ساختمان اداری رونیکس اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان
• ساختمان مسکونی نیاوران اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان
مرحله‌ی سوم داوری
بازدید از آثار
بازدید از آثار در هفته‌ی سوم و چهارم تیر 1399 صورت گرفت. داوران طی بازدید از آثار با معماران پروژه، مهندسین اجرا و کاربران پروژه به گفتگو پرداختند و با بررسی دقیق تمام فضاهای پروژه شامل فضاهای اصلی، فضاهای خدماتی، بام، پله‌های فرار، موتورخانه و …، شرایط همسایگی‌های پروژهها، سایت پروژه، مشکلات ساخت، نحوه‌ی اجرای دیتیل‌ها و … با توجه به معیارهای این جایزه به مقایسه‌ی سه اثر با یکدیگر پرداختند. پس از اتمام بازدیدها و طی یک جلسه‌ی رایزنی آنلاین، هیئت داوران، ساختمان سال ایران، پروژه‌ی تقدیر شده و کارفرمای سال 1398 را انتخاب نمودند.
اعلام نتایج نهایی
به دلیل اپیدمی ویروس کووید 19 و طبق دستور وزارت بهداشت مبتنی بر لغو هرگونه گردهمایی غیرضروری، متاسفانه برخلاف سال‌های گذشته امکان برگزاری جشن اختتامیه نبود و هرچند که از طریق بحث‌های تلفنی، ایمیل و سایر راه‌های ارتباطی غیر حضوری پذیرای نقد و نظرات سازنده‌ی معماران، طراحان، اساتید و دوستان هستیم تا این رویداد هر سال بیش از پیش به ایده‌آل‌های یک رویداد جریان‌ساز و حرفه‌ای نزدیک شود اما از بحث و گفتگوی حرفه‌ای، دیدار با این عزیزان و دلگرمی حضور ایشان بی‌بهره بودیم. نتایج ساختمان سال ایران در روز چهارشنبه 22 مرداد 1399، توسط سهراب رفعت، نماینده‌ی هیئت داوران، در دفتر ایشان در لایو اینستاگرام اعلام گردید. ایشان در این لایو با خواندن بیانیه‌ی هیئت داوران، به معرفی برنده‌ی جایزه‌ی ساختمان سال، پروژه‌ی تقدیر شده و کارفرمای سال و علل انتخاب این آثار پرداخت. طبق این بیانیه ویلای گلخانه اثر شبنم حسینی به عنوان ساختمان سال ایران و ساختمان اداری رونیکس اثر بهزاد حیدری و شیرین صمدیان به عنوان پروژه‌ی تقدیر شده توسط هیئت داوران انتخاب شد و نیز کارفرمای سال ایران به کارفرمای پروژه ی ساختمان اداری رونیکس تعلق گرفت که دلایل این انتخاب در ادامه در بیانیه‌ی هیئت داوران ذکر شده است. باعث خوشحالی است که زنان معمار عزیز کشور با خلق آثار ارزشمند و حرفه‌ای، حضور خود در عرصه‌ی معماری را قویا اعلام می‌دارند و شاهد موفقیت روزافزون آنان هستیم؛ شبنم حسینی سومین معمار زن است که اثر او به عنوان ساختمان سال ایران معرفی می‌گردد، پیش‌تر ویلای لواسان اثر گیسو حریری و مژگان حریری موفق به کسب جایزه‌ی ساختمان سال 1395 گردیده بود. هنرمعماری مراتب قدردانی و تشکر خود را از هیئت محترم داوران، مدیریت و اعضای محترم شرکت مبلمان گالستیان، شرکت‌کنندگان و تمامی همراهانی که در این راه با ما همراه بودند، اعلام می‌نماید و امیدوار است در ادامه‌ی این راه با همکاری و همراهی شما عزیزان قادر به برگزاری هر چه بهتر این رویداد باشد.
مطالب مرتبط
