خانه آب

این پروژه شامل دو بخش تاریخی و الحاقی می‌باشد. بخش تاریخی حمامی متعلق به دوره قاجار است که با مساحتی حدود 1200 متر مربع وسیع‌ترین و کامل‌ترین حمام زنانه و مردانه تاریخی اردبیل می‌باشد. بخش نوساز که در ضلع جنوبی و شمال‌غربی بنای تاریخی واقع شده به عنوان فضاهای مکمل مجموعه طراحی شده است. متاسفانه تا کنون در احیای حمام‌های تاریخی ایران کاربری ذاتی آنها مورد توجه قرار نگرفته است و اکثرا بجز موارد خاص که کاربری فرهنگی موزه مد نظر بوده، همه‌ی آنها تبدیل به قهوه خانه و رستوران و یا کافه شده‌اند. در این پروژه مهمترین چالش، احیای آن به عنوان اولین نمونه حمام کامل در دوران معاصر می باشد.

محدودیت های پروژه

تاریخی بودن بنا
عدم توانایی در مداخلات طراحی در بخش های تاریخی
وجود بقایای پایه‌های تاریخی در بخش مورد طراحی جدید که باعث می‌شود ملزم به انطباق سازه جدید با آثار باقی‌مانده باشیم.

کلیات ایده طراحی:
بهره برداری معاصر از فرم مدولارپلان، گنبدها و تویزه های معماری تاریخی حمام در شکل‌دهی بر عناصر حجمی معماری فضاهای الحاقی.
استفاده از مصالح متضاد همسو و خنثی در مجاورت بنای نفیس تاریخی
تبعیت از محدودیت زمین موجود و آثار تاریخی پراکنده در سطح بستر نیازمند طراحی و احیا
منشور آتن درباره‌ی مرمت یادمان‌های تاریخی 1931
قطعنامه پنجم منشور مرمت: فنون و مصالح مدرن را می‌توان در مرمت بناها به كار گرفت.
امتداد ویژگی های حمام تاریخی در خانه‌ی آب

• اشارات اقلیمی
– جهت جلوگیری از اتلاف حرارت سعی در اتصال سطوح جانبی حمام‌ها به همسایگی‌ها شده و یا با فضاهای فیلتر از سطوح معبر دور میکردند.
-استفاده از دیوارهای ضخیم آجری و تفلیسی
-دفن شدن در دل زمین تا عمق قابل توجه
-وجود کانال‌های گربه‌رو جهت چرخش هوای گرم
-اجرای پوش دوم یا تاق دزد در پشت بام و گربه‌روها در کف
-پوشش روزن های گنبد با گلجام
با توجه به موارد مذکور تمامی آیتم‌ها در فضاهای الحاقی معاصر تکنولوژی‌های نوین در ایجاد فرم و عملکرد معماری آن لحاظ گردیده است.

• اهمیت نور
در طراحی معماری فضاهای الحاقی به تبعیت از هورانه‌های گنبد‌های حمام از نورگیرهای سقفی استفاده شده که از شیشه‌های رنگی اورسی‌های بناهای تاریخی اردبیل الگو گرفته است. یکی از دلایل استفاده از شیشه‌های رنگی نفوذ رنگ توسط نور به فضا می‌باشد که جبران حرارت حسی نقاشی‌های رنگی از بین رفته بنا را نماید.

• تزئینات
– نقاشی‌های رنگی در دیوارها و گنبدها (تخریب شده)
– کاشی‌های فیروزهای احتمالا در ازاره‌ها و کف‌ها (تخریب شده)
با توجه به موارد مذکور در این بنا جهت تلطیف فضایی و ایجاد حس تعلق از کاشی‌های معاصر به رنگ فیروزه‌ای و شیشه‌های رنگی به‌جای نقاشی‌ها جهت ایجاد نورهای رنگین روی سطوح استفاده شده است. این شیشه‌های رنگین به صورت نمادین و شکلی که در شبکه‌های فلزی طراحی شده یادآور ارسی‌ها و نورگیرهای تاریخی نیز میباشد.

• اشاره نمادین به تقدس آب
آناهیتا الهه آب، همواره در تاریخ ایران باستان، از تقدس و احترامی خاص برخوردار بوده است و از آنجا كه آب را مظهر پاكی و حیات خود میدانستند برای پاسداری آن، فرشته نگهبانی بنام آناهیتا قرار داده بودند؛ لذا در این بنا به دلیل ارتباط تنگاتنگ با آب و تقدس آن اشاره مستقیم به آرایه‌های فلزی نمادین آناهیتا در جداره و استفاده از یکی از فضاهای باقی‌مانده مخروبه حمام تاریخی به‌عنوان فضای مفهومی مظهر آب که با جانمایی یک درخت در زیر نورگیر مستقیم بخش طراحی شده جدید به عنوان نماد حیات در نظر گرفته شده است.
مصالح بخش الحاقی:
بتن نمایان: حمام‌های قدیم به دلیل فرسایش اندود‌های آهکی در پوسته‌های داخلی دائما نیاز به تعمیر و نگهداری داشتند لذا در راستای حذف این مشکل از بتن نمایان استفاده گردید.
ایجاد تضاد خنثی در مصالح بخش الحاقی که علاوه بر سادگی به عنوان یک سازه پشت‌بند نمایان در کنار یک اثر تاریخی قرارگرفته است.
پرهیز از جزئیات اجرایی پیچیده در نماهای داخلی (عدم نیاز به اندود)
کاشی: در محیط‌هایی که امکان تماس بیشتر با انسان وجود دارد و رطوبت مستقیم در آن محل جاری است از کاشی به رنگ فیروزه‌ای که یادآور کاشی‌های سنتی است استفاده شده است.
آجر: کلیه فضا های تاریخی که به صورت آجر در وضع موجود بنا مشاهده می‌شوند با مرمت‌های کلی به همان شکل تثبیت و با مواد نانو در برابر رطوبت نفوذناپذیر می شود.

نام پروژه/عملکرد: خانه‌ی آب / حمام
شرکت/دفتر طراحی: معمار استودیو
معماران اصلی: محسن نوروزوند، نگار سریع الاطلاق،
نوع سازه: سازه بتنی، سازه بنایی
آدرس پروژه: اردبیل ، محله پیر زرگر
مساحت زیر بنا: 1160 متر مربع
کارفرما: اداره کل میراث فرهنگی صنایع و گردشگری استان اردبیل
تاریخ شروع/تاریخ پایان ساخت: تابستان 96
مدل سازی: محسن رهنما ـ الناز حسینی ـ ابوالفضل ملکی
گرافیک: زهرا دادجو ـ میلادکیسالائی
همکار بخش مطالعات: یعثوب علیزاده
ایمیل شرکت: Memar.studio.arta@gmail.com
وب سایت: Memarstudio.com