تکنولوژی ساخت خانههای پیشساخته
مجری: شرکت خانه‌سازان آمیتیس
مقدمه
در کشورهای پیشرفته و صنعتی طراحی و محاسبه روی سازه‌‌‌های چوبی، یکی از دروس اصلی و مهم رشته‌‌‌ی ساختمان است. شاید یکی از دلایل بی‌‌‌توجهی ما به سازه‌‌‌های چوبی در امر خانه‌‌‌سازی قلت منابع و کتب لازم باشد و علت دیگر اینکه با وجود حوادث هولناک زلزله کمتر درباره‌‌‌ی سازه‌‌‌های متداول در مناطق زلزله‌‌‌خیز جهان بررسی کرده‌‌‌ایم و از خود نپرسیده‌‌‌ایم که چرا وقتی در شمال و جنوب کالیفرنیا یا ژاپن زلزله به وقوع می‌‌‌پیوندد، کمترین تلفات جانی به بار می‌‌‌آید، ولی در زلزله‌‌‌ا‌‌‌ی مشابه زلزله‌‌‌ی بم تلفات جانی وحشتناک است و کمتر از یک دقیقه هزاران نفر زن و مرد و پیر و جوان و کودک را از دست می‌‌‌دهیم.
بدون هیچ تردیدی زلزله از دردناکترین حادثه‌‌‌ها برای انسان است، ولی به هرحال آن چیزی که باعث میشود در یک جا تلفات جانی اندک و در جای دیگر با همان درجه‌‌‌ی ریشتر میزان تلفات بالا باشد، فقط تأثیر نوع سازهی ساختمان‌ها در برابر زلزله است. برای مثال ساختمانهای سنتی روستایی که از خانههای خشتی و گلی یا از سنگ لاشه و ملات گل و سقف‌های سنگین تشکیل شده و در اغلب روستاهای ایران نیز رایج است، متأسفانه در زلزله‌‌‌های ایران آزمایش بدی از خود نشان داده و سبب مرگ هزاران نفر شده است و حتی بعضی از این روستاها به خاطر وجود همین ساختمان‌ها به کلی ویران شده‌‌‌اند.
همچنین ساختمان‌هایی با دیوارهای آجری یا بلوک بتونی و دیوارهای ساخته‌‌‌شده با سنگ لاشه و سقف‌های تیرآهن و طاق ضربی یا تیرچه بلوک در زلزله‌‌‌های با ریشترهای بالای 6 درجه خسارات زیادی داده و موجب مرگ ساکنان شده‌‌‌اند. شمار این نوع ساختمان‌ها هم در شهرها و روستاهای ایران کم نیست.
نکته‌‌‌ی قابل دقت اینجاست که به عنوان مثال در همان زلزله‌‌‌ی گیلان ساختمان‌هایی مشاهده شد که با همان اسکلت چوبی سنتی و نیز سقف‌های سبک به دلیل کلاف‌‌‌بندی مناسب و وزن نسبتاً کم ساختمان و خاصیت انعطاف‌‌‌پذیری چوب کمترین آسیب را دیده بودند و این می‌‌‌توانست تجربه‌‌‌ی بسیار خوبی برای مهندسان ذی‌‌‌ربط و مسئولان بازسازی مناطق زلزله‌‌‌زده باشد که چگونه میتوان با سازه‌‌‌های چوبی ساختمانهای مسکونی را در مقابل زلزله مقاوم ساخت و از به وجود آمدن فجایع بزرگ جلوگیری کرد. زیرا در هنگام بروز زلزله، اجزای ساختمان باید کاملاً انعطاف‌‌‌پذیر باشند، یعنی مصالح تشکیل‌‌‌دهنده‌‌‌ی ساختمان قابلیت تغییرشکل را پیش از رسیدن به حد گسیختگی داشته باشند، و چوب این خاصیت را دارد.
خانههای پیشساخته و اصولاً فناوری پیشساخته با مصالح سبک، با توجه به فناوری‌های روز و قدرت کنترل و مدیریت پروژه، فرایندی است که جهان را به سمت خود سوق داده و خواهد داد. این فرایند در ایران (به خصوص در بخش ساختمان‌‌‌سازی) بسیار ضعیف بوده و با وجود کارهای صورت‌‌‌گرفته متأسفانه عموم مردم ذهنیت چندان مثبتی نسبت به آن ندارند، اما با توجه به فرایند نه چندان موفق ساخت ابنیه در ایران (تغییرات زمان اجرا و اتمام، طولانی شدن اجرای پروژه‌‌‌های ساختمانی، عدم هماهنگی قسمت‌های متفاوت ساختمانی از قبیل برق و تأسیسات و سازه و معماری و…)، بحث سبُک‌‌‌سازی و مقاومت در برابر زلزله و کاهش مصرف انرژی، مواردی است که ناخودآگاه کارفرمایان را به سمت خود خواهد کشاند.
در بحث ساختمان‌‌‌سازی و ایجاد سرپناه مطمئن با چند نکته‌‌‌ی مهم روبه‌‌‌رو هستیم: استفاده از منابع و مصالح مناسب، رعایت مقاوم‌‌‌سازی، رعایت مصرف انرژی در نتیجه‌‌‌ی عایق بودن در برابر گرما و سرما و همچنین عمر مفید ساختمان. مسئله‌‌‌ی مهم دیگر، موضوع زمان و هزینه است. بناهای امروزی غالباً با مصالح سنگین از قبیل سیمان، آهن و بتون ساخته می‌‌‌شوند که ضمن صرف هزینه‌‌‌های بالا برای تهیه و حمل، صرف وقت زیاد در ساخت و همچنین رعایت نکردن نکات فوق، اکثراً فاقد کیفیت و استاندارد لازم هستند. اینجاست که لزوم توجه بیشتر و یافتن جایگزین مناسب برای مصالح و روش ساخت سنتی احساس میشود.
لازم به ذکر است که با توجه به فناوری‌های پیشرفته‌‌‌ی دنیا، استفاده از مصالح و ساختارهای متفاوت، دست را در اجرای طرح، ابعاد و ارتفاع بناهایی با کاربری‌های متنوع باز می‌‌‌گذارد.
به طور کلی این نوع ساختارها به سه دسته تقسیم می‌‌‌شوند که عبارتند از:
1. بخش سیمان و فراورده‌‌‌های آن؛
2. بخش فلز و فراورده‌‌‌های آن؛
3. بخش چوب و فراورده‌‌‌های آن.
هر یک از موارد فوق به تنهایی می‌‌‌توانند عنصر اصلی تولید خانههای پیشساخته باشند، اما ترکیب آنها با یکدیگر نیز امکانی است که قابلیت، قدرت و تنوع تولید را چندین برابر می‌‌‌سازد.
گروه آمیتیس به کمک کادر مجرب و آگاه خود و پس از سال‌ها تحقیق و تفحص و همچنین با توجه به شرایط نسبتاً خوب مصالح اولیه در منطقه، توانسته است موضوع ساخت ابنیه را به یک نوع فرایند تولیدی با تنوع بسیار زیاد تبدیل سازد و از ترکیب مناسب مصالح گوناگون با یکدیگر حداکثر استفاده را بکند. این امر موجب خواهد شد که:
اولاً: با توجه به جغرافیای ایران و خصوصیات آب و هوایی متفاوت آن، تولیدات مختلفی بر اساس شرایط اقلیمی ایجاد شود؛
ثانیاً: هیچ گونه محدودیتی در طراحی پلان، حجم، متراژ و دهانه‌‌‌های ستون‌ها وجود نداشته و تولید دیوارهای قوسی و مخصوصاً سقف صاف (بام) که از مهمترین مسائل در خانههای پیشساخته با معماری ایرانی است، به راحتی صورت پذیرد؛
ثالثاً: در بلندمرتبه‌‌‌سازی محدودیتی وجود نداشته باشد.
روند تولید و اجرا
به طور کلی این روند به بیانی ساده‌‌‌تر به پنج فعالیت اصلی تقسیم میشود:
1. طراحی بنا و اجزای تشکیل‌‌‌دهنده‌‌‌ی آن
2. اجرای فونداسیون
3. اجرای سازهی اصلی
4. اجرای تأسیسات الکتریکی و مکانیکی
5. فینیشینگ
طراحی بنا و اجزای تشکیل‌‌‌دهنده‌‌‌ی آن
همان طور که قبلاً اشاره شد، ساختار تولید خانههای پیش‌‌‌ساخته‌‌‌ی گروه آمیتیس به شکلی در نظر گرفته شده است که قابلیت اجرای هر طرحی را که به صورت سنتی نیز قابل اجراست، در بر داشته باشد. لذا میتوان گفت این بخش مهمترین قسمت از روند تولید و اجرای خانههای پیشساخته است. در این مرحله گروه طراحی مجموعه، پس از بازدید از موقعیت اجرای خانه و در نظر گرفتن مسایل اقلیمی و همچنین تصویب طرح و مشخص شدن مواد و مصالح نهایی، طرح را بر اساس استانداردهای لازم در سیستم ساختاری خانههای پیشساخته تبدیل کرده و بر اساس آن، ابعاد و مشخصات کلیه‌‌‌ی قطعات فلزی، چوبی و سیمانی و نوع اتصالات آنها به یکدیگر را مشخص خواهد کرد. سپس بر اساس این مشخصات و طرح معماری، سیستم تأسیسات مکانیکی و الکتریکی، طراحی و در داخل ساختار طراحی‌‌‌شده منظور میشود. در ادامه‌‌‌ی این روند، طرح و ابعاد و اندازه‌‌‌ی موارد مربوط به دکوراسیون داخلی شامل در، پنجره، کابینت آشپزخانه و… نیز مشخص و آماده‌‌‌ی تولید می‌‌‌شوند.
لازم به ذکر است که در سیستم خانههای پیشساخته، تمامی موارد باید در طرح اولیه در نظر گرفته شود و امکان تغییر آنها پس از ساخت و در زمان نصب دشوار است.
اجرای فونداسیون
پس از اعلام مشخصات فونداسیون طرح مورد نظر، گروه اجرایی در محل پروژه حاضر شده و فونداسیون را طبق نقشه‌‌‌های ارائه‌‌‌شده اجرا می‌‌‌کند. در مورد فونداسیون باید این نکته را متذکر شد که در این روش نیز اجرای فونداسیون عموماً به شکل سنتی صورت می‌‌‌پذیرد، اما با توجه به وزن کم سازهی ساختمان (حدوداً متری 30 کیلوگرم) میزان آرماتور و بتون مصرفی کمتر است. ابعاد صفحه ستونهای به‌‌‌کاررفته نیز کوچکتر از سیستم سنتی بوده و معمولاً در هر سه متر طول یک صفحه کار گذاشته میشود. در نتیجه خانههای اجراشده برخلاف سیستمهای مشابه که تنها روی یک صفحه‌‌‌ی بتونی قرار می‌‌‌گیرند، به زمین دوخته خواهند شد.
اجرای سازهی اصلی
به موازات شروع عملیات اجرای فونداسیون، ساخت سازه‌‌‌ها و دیواره‌‌‌ها آغاز میشود. سازهی درنظرگرفته‌‌‌شده ترکیبی از سازهی فلزی و چوبی (درختان سوزنی‌‌‌برگ) است و این موضوع غالباً به شکلی در نظر گرفته میشود که نیروهای واردشده به عناصر عمودی توسط سازه‌‌‌های فلزی و به عناصر افقی توسط سازه‌‌‌های چوبی متحمل شود. لازم به ذکر است که تمامی این عناصر به وسیله‌‌‌ی اتصالات پیچ و مهره‌‌‌ای به یکدیگر متصل می‌‌‌شوند.
فلز در خانههای پیشساخته ماده‌‌‌ای است که قدرت مانور طراحی را بدون تأثیر زیاد در ابعاد ستون یا ابعاد سازه، بالا می‌‌‌برد. با توجه به خاص بودن اتصالات و طراحیهای صورت‌‌‌گرفته، استفاده از مقاطع IPE ، سپری و ناودانی معمول در بازار با ابعاد، اندازه و اتصالات مربوطه همخوانی ندارد، لذا ورقهای آهن توسط دستگاه CNC و گیوتین برش خورده و توسط دستگاهها جوش اتوماتیک به قطعات مورد نیاز تبدیل می‌‌‌شوند و اتصالات مربوط به دیوارهای سیمانی یا چوبی در آنها در نظر گرفته میشود. این طراحیها و محاسبات توسط بخشهای فنی مربوطه صورت می‌‌‌پذیرد. در پایان، سازه‌‌‌ها و دیوارهای ساخته شده به محل پروژه منتقل شده و پس از اتصال به یکدیگر، روی فونداسیون سوار شده و بدین ترتیب ساختار بنا را تشکیل می‌‌‌دهند.
اجرای تأسیسات الکتریکی و مکانیکی
یکی از مهمترین اجزای این خانه‌‌‌ها تأسیسات الکتریکی و مخصوصاً مکانیکی هستند. در طرح اولیه (معماری) موقعیت و نوع تمامی سیستمهای الکتریکی از قبیل سیم‌‌‌کشی، کلیدها، منابع روشنایی و… و همچنین سیستمهای مکانیکی از قبیل سرویسها و لوازم بهداشتی، رادیاتورها، پنلهای اسپلیت یونیت و… منظور خواهد شد و براساس آنها همه‌‌‌ی مسیرهای مربوطه در سازه در نظر گرفته میشود. برای سیستم آبرسانی آب گرم و سرد مصرفی، تماماً از لوله‌‌‌های چندلایه و برای سیستم دفع فاضلاب از لوله‌‌‌های پلی‌‌‌اتیلنی و به صورت توکار استفاده میشود. در مورد گرمایش نیز رادیاتور به کمک پکیج یا موتورخانه‌‌‌ی مرکزی و در مورد سرمایش نیز سیستم اسپلیت یونیت منظور میشود. لازم به ذکر است که با توجه به استفاده از عایق حرارتی در تمامی دیوارها (5 سانتیمتر) و پنجره‌‌‌های دوجداره، میزان پرت حرارتی نسبت به ساختمانهای سنتی بسیار کمتر بوده و این خود عامل مهمی در مصرف بهینه‌‌‌ی سوخت و انرژی است.
فینیشینگ
تمامی موارد مربوط به فینیشینگ تا مرحله‌‌‌ی مبلمان، از قبیل کاشی و سرامیک، کفپوش طبقات، نصب کابینت، در و پنجره، نقاشی و… توسط گروه آمیتیس طراحی و اجرا میشود. در پوشش دیوارهای داخلی از پنلهای گچی به صورت دوبل و در پوشش دیوارهای خارجی از پنلهای سیمانی با طرحهای متنوع استفاده میشود. لازم به ذکر است که در پوشش نهایی، دیوارهای خارجی پس از اجرای پرایمری مخصوص که امکان تنفس یکطرفه را از فضای داخل به خارج خواهد داد به کمک رنگهای سیلیکونی به صورت ساده یا ترکیب با سنگریزه‌‌‌های طبیعی پوشانده خواهند شد. این امر علاوه بر ایجاد زیبایی خاص خود در نمای ساختمان، تمامی سطوح نمای بنا را نسبت به نفوذ رطوبت عایق خواهد کرد.
شرکت آمیتیس برای راهنمایی و مشاوره بیشتر، همواره پاسخگوی شما متقاضیان محترم است.
مدیریت طراحی، تولید و اجرا: نوید قاسمی
مدیریت سازهی فلزی: امیرحسین صادقی
مدیریت سازهی چوبی: شهیار امینی
محل پروژه: کردان کرج، شهرک طاووسیه
مطالب مرتبط
