اقامتگاه بارین در شمشک
برنده جايزه بهترین طرح نوین جهانی شيکاگو، 2011

عبّاس ریاحی­‌فرد
فری­ناز رضوی نیکو

مجتمع بارین درنزدیکی پیست شمشک، در دل کوه و کناره­‌ی رودخانه واقع شده است. زمانی که پروژه به ما سپرده شد، عملیات سازه‌­ی پروژه انجام شده و کارفرما به دلیل عدم رضایت از مشاور قبلی همکاری با وی را قطع کرده بود. در پایـیـز 87 همزمان با طرّاحی مجدّد پروژه و پیش‌برد روند اجرایی بنا،‌ کار طرّاحی داخلی را با طرح و ساخت یک واحد نمونه­‌ی 60 متری شروع کردیم.
در شروع طرّاحی چند مسئله­‌ی کلّی وجود داشت و هدف پروژه در واقع یافتن ایده‌­ای بود که جواب‌گوی آن‌ها باشد؛ عمده‌­ترین آنها نوع استفاده از فضا بود که موقّتی و محدود به روزهای آخر هفته به­‌ویژه در فصل زمستان و اسکی می­‌شد. این موضوع ما را به ارائه‌­ی طرحی متفاوت از فضای روزمرّه و تجربه‌­شده ­کشاند تا با تغییر مختصات مکانی، کیفیت فضایی تغییر کند؛ فضایی خاص و با بیانی متفاوت از خانه­‌های شهری که با آرامش و سکون محیط پیرامون آن هم‌خوانی داشته باشد. نیازهای رده­‌ی سنّی جوان نیز که مخاطبین اصلی پروژه را شکل می‌­دهند، فضاهایی امروزی‌تر را می­‌طلبید که با خواسته­‌ها و تمایلات آنها مطابقت بیشتری داشته باشد. در نهایت، طبیعت تأثیرگذار و منحصربه­‌فرد سایت مهمترین داده‌­ی پروژه بود؛ چنانکه در طرّاحی پروژه نمی‌­توانستیم نقش آن را در نحوه­‌ی شکل‌­گیری فضا نادیده بگیریم. از این رو، ما در این پروژه به دنبال رویکردی جدید رفتیم که به ارتباط بین معماری و طبیعت کمک کند، بدون آن که اُلگوهای متداول را تکرار یا از سبک‌های معماری تاریخی استفاده کنیم. سعی ما بر این بود که نشان دهیم که محصول منطقی هر روندی در طرّاحی معماری باید شکل‌­گیری انعطا‌ف‌­پذیر و آزادی در پاسخ به نیروهای اطراف خود در محیط داشته باشد. در اینجا مناظر سفید و پوشیده از برف که جزء شاخصه­‌های این ناحیه هستند و خطوط نرم و سیّـالی که پوشش برف در محیط ایجاد می­‌کند، پرقدرت­‌ترین نیروهای مکانی سایت محسوب می­‌شدند. ما با استعاره‌­ای از سطوح پوشیده از برف به سطوح نرم و سیّـالی رسیدیم که فضاهای داخلی پروژه را شکل می­‌دهند؛ این خطوط نرم و آزاد به­‌گونه‌­ای در طرح به کار رفته است که نه تنها بخش‌های اصلی و جانبی، بلکه عناصر و جزئیات فضا را نیز پردازش می‌­کنند. این خطوط در فضا حرکت کرده و بسته به کاربری‌­ای که تعریف می‌­کنند، تغییر مسیر و شکل می­‌دهند، بدین ترتیب تمامی نیازهای طرح در پلاستی‌سیته­‌ی فُرمی آن تعریف شده تا در حدّ امکان فضا خالص و یکپارچه باقی بماند؛ همانند برف زمانی که روی زمین می‌­نشیند و همه­‌ی اجزا و سطوح را از هر رنگ و شکلی هم جنس و همگون می­‌سازد. در روش ساخت فضای داخلی نیز از روشی که در ساخت ایگلو (کلبـه­‌ی یخی اسکیموها) استفاده می­‌شود کمک گرفتیم، لایه­‌های پوسته به صورت افقی بر روی هم قرار می­‌گیرند و جداره­‌ها و جزئیات فضا را شکل می­‌دهند.
استفـاده از مفـاهیم استعـاری شکل­‌پردازی صوری را وابستـه به تعابیر کیفی متعدّدی می­‌کند که در نهایت محیط حاصل را از نظر زیبایی­‌شناختی و تجربیات حسّی، متفاوت و غنی می­‌سازد. در پایان این روند، هنگامی که بنیان‌های مضمون استعاری و همچنین شباهت شکلی به دست آمده رضایت­‌بخش باشند، فضایی ایجاد می­‌شود که علاوه بر برآوردن نیازهای فیزیکی، از نظر مفهومی و جاذبه­‌ی بصری نیز جالب توجّه است، یکپارچه و هماهنگ به نظر می­‌رسد و می­‌تواند نظر مخاطب را جلب کند.

محلّ اجرا: شمشک، نرسیده به دو‌راهی دربند سر، دورود
کارفرما: مهندس مجتبی تنها و شرکاء
همکاران پروژه: اشکان باقری اقدم، نوید نصرﷲ­زاده، یاسر کریمیان، حامد تابش، مرتضی رهبر، علی عاشوری، سروش علیپور، حسام رئوف پناه، علی زرندی، مینا وکیلی، محمد نصیری
نظارت و اجرا: شرکت طرح و ساخت ری­را
عکاس: پرهام تقی‌­اُف
مساحت کل: 12000 متر مربّع
مساحت واحد نمونه: 65 متر مربّع
تاریخ شروع اجرای واحد نمونه: آذر 1387
تاریخ تکمیل: بهمن 1387