دفاتر اصلیِ اینتراَکتیوکورپ، نیویورک
معماری از فرانک گه‌ری، متن از جولی وی. آیووین
ترجمه‌ی علیرضا سیّداحمدیان

InterActiveCorp Headquarters, New York
Architecture by Frank Gehry
Text by Julie V. Iovine

افتتاح دفاتر اصلیِ اینتراَکتیوکورپ (IAC Building) در نیویورک پیش از هر چیز به عنوان اوّلین ساختمان فرانک گه‌ری در این شهر گرامی داشته شد، امّا در حقیقت اهمیّت آن بیش از اینهاست. این سازه‌ی شیشه‌ایِ موّاج و ده‌طبقه که در فار ایست سایدِ محلّه‌ی چلسی قرار گرفته و در طول روز مثل یک گوی بلورین و شب‌هنگام مثل یک بستنی یخی بزرگ می‌درخشد، پرچمدارِ یک شرکت اینترنتیِ در حال رشد بسیار سریع است. علاوه بر این راهگشای توسعه‌ی آتیِ منطقه نیز هست که به‌زودی کلِّ محلّه شامل گاراژهای کامیون، انبارها، زندان زنان، و اخیراً چند گالری شیک را دستخوش تحوّل و دگرگونی خواهد ساخت. امّا همه‌ی اینها در حکم پسزمینه‌ی آجریِ ساختمانِ اینتراَکتیوکورپ انجام وظیفه خواهند کرد و شیبهای شیری‌رنگ ساختمان در جلوی آنها مثل بادبان آماس می‌کند و خود را به رُخِ ناظران می‌کشد.
ترکیبِ بسترِ ساختمان اینتراَکتیوکورپ که ساختمان در آن خود را به بهترین صورت نشان می‌دهد، به‌سرعت در حال تغییر و تبدُّل است. عملیات حفّاری در امتداد خیابان نوزدهم جهت مشاعات ساختمانِ 20 طبقه‌ی ژان نووِل در حال انجام است که ظاهراً با اتمام عملیات آن با تکّه‌یادداشتهای عظیمِ Post-It پوشانده خواهد شد. بلافاصله پشت ساختمان گه‌ری، ؤست چلسی پلاک 520، یک مجتمع مسکونی 11 طبقه به طرّاحی آنّابِلّه سِلدورف، در حال برآمدن است. فضایی نسبتاً کافی میان این دو موجود است که ظاهراً گالری و مجتمع مسکونیِ دیگری در آینده‌ی نزدیک توسّط شیگه‌رو بان (Shigeru Ban) در آن گنجانده خواهد شد. آپارتمانهای دیگری کار رابرت اِی. اِم. سْترن و نیل دِناری نیز در دیدرس ساختمان اینتراَکتیوکورپ قرار خواهند گرفت. این تراکمِ ثروتْ بیننده را به این فکر می‌اندازد که گویی یک قاعده‌ی منطقه‌بندی در اینجا رعایت شده که تصریح می‌کند فقط و فقط یک شمایل در هر بلوک ساختمانی باید مورد استفاده واقع شود و به مرحله‌ی عملیّاتی و اثرگذاری برسد.
ساختمان دفاتر اصلیِ شرکت اینتراَکتیوکورپ مقیاسی فشرده و دینامیک دارد و کاری بیش از صیانت از خود در قبال هیولای بهیموتیِ چلسی پایِرز [گردشگاه ساحلیِ چلسی] انجام می‌دهد، که در امتداد بزرگراه ؤست ساید بلوکها را درنوردیده است. استعاره‌ی کشتیِ مرتفع با بادبانهایی برافراشته ــ استعاره‌ای به‌شدّت رمانتیک برای منهتنِ دلمرده و ازنفس‌افتاده ــ که الهامبخش گه‌ری در طرّاحیِ معماریِ ساختمان بود، با صدای بوق ممتدِّ اتومبیلها در بزرگراه مجاور تشدید شده و ساختمان اینتراَکتیوکورپ را به «اوّلین ساختمان لوس آنجلسیِ نیویورک» بدل ساخته است. امّا باید گفت که تجربه‌ی عابر پیاده به همین اندازه پُربار نیست: دیوارهای مطلق و بدون هرگونه شاخص چشمگیر در هر سه طرف ساختمان با برآمدگیهای اندک و بدون هرنوع نشانه، حتّا امکان تشخیصِ محلّ ورودیِ ساختمان را برای بیننده دشوار می‌سازد. ظاهراً بَری دیلِر (Diller) رئیس و مدیر اجرایی شرکت اینتراَکتیوکورپ اصرار داشته که ساختمان کاملاً بدون نشانه باشد تا یکپارچگی و صُلبیّتِ سازه توسّط هیچ عامل دیگری خدشه‌دار نگردد. بروس ماُ (Mau) که مسئول گرافیکِ کلِّ ساختمان بوده، با تردید فزاینده‌ای از یک میله‌ی آلومینیومی ــ نوعی ضدِّ سایه‌بان ــ در بالای ورودیِ ساختمان در خیابان هژدهم استفاده کرده است.
نقل است که در مقاله‌ی مورّخ 11 ژانویه‌ی سال 2006 در ؤال سْتریت جرنل، دیلِر اذعان کرده که ساختمانی می‌خواهد تا «محیطی شگفت‌انگیزِ» خود را داشته باشد. و به همین دلیل در کمال شگفتی شاهد هستیم که فضاهای داخلی ساختمان ــ صرف نظر از چند فیگور بسیار معدودِ افسونگر ــ تا این اندازه متفرّق به نظر می‌رسند. چشمگیرترین شاخص در فضای داخلی یک دیوار نمایشی به طول 36 متر در لابی ساختمان است (یکی از دو لابیِ ساختمان که توسّط گه‌ری و بروس ماُ طرّاحی شد و توسّط مک‌کان سیستمز (McCann Systems)، ترولْبِک پلاس کامپَنی (Trollbäck + Company)، و ؤَرن زی پروداکشنز (Warren Z Productions) تولید و اجرا شد، که توسّط هژده پروژکتور به قدرت 12,000 لوکس نورپردازی می‌شود و کولاژی از تصاویر گلها، خدمات پس از فروش به مشتریان، و پروژه‌های هنری را در معرض دید بینندگان قرار می‌دهد. اِریک لِوین، عضو هیئت مدیره‌ی دپارتمان املاک و مستغلات شرکت، در جریان بازدیدی از امکانات پشت پرده‌ی این دیوار ویدئو جهت اطمینان از این که تجهیزات دیوار استحقاق برگزاری و نمایش یک تورِ مادونا را هم دارد، گفته این صفحه‌ی نمایش ویدئو «حدِّ فاصل میان تبلیغات تجاری و هنر» است.
استفاده از دیوارهای شیشه‌ای غیرحمّال جهت اهداف فکرشده صورت گرفته که به‌هیچ‌وجه از نظر تکنولوژیک کمتر از دیوار نمایش ویدئویی نیست. در مورد نحوه‌ی خم کردن شیشه به روش سرد در محلّ، مطالب زیادی نوشته شده است. امّا این واقعیّت شگفت‌انگیز کمتر مدّ نظر قرار گرفته که نه انعطاف خودِ شیشه، که قدرت چسب سیلیکون که چهارگوشه‌ی هر جام شیشه را به چارچوب متّصل کرده، حدّاکثر خمیدگی (به میزان 10 سانتیمتر) را امکانپذیر ساخته است. بهترین محل برای مشاهده‌ی این افکت از پشت است که ساختمان در حین اوج گرفتن به صورت متّصـل از زمین به اندازه‌ی 150 درجه می‌چرخد. (عقب‌نشینیِ ساختمان در طبقه‌ی ششم به‌ناچار حجم کلّی ساختمان را در نمای قدامی و دو جانب دچار شکست ساخته است.)
سطح شیشه‌ای ساختمان در بالا از الگویی مغشوش و مرتعش تبعیّت می‌کند. شیشه که در قسمتهای میانی (در جاهایی که افراد درنگی می‌کنند و به بیرون خیره می‌نگرند) شفّاف در نظر گرفته که به‌تدریج و با استفاده از نقاط سرامیکیِ بسیار ریزی که به شکل موّاج و بی‌قاعده آرایش داده شده‌اند و در بالا و پایین بیشترین تراکم را یافته‌اند از شفّافیّت در می‌آید و مات می‌شود. این الگوی موّاج و بی‌قاعده ظاهری مخطّط ایجاد کرده که ماشین زیراکسی را به یاد می‌آورد که تونرش در حال ته کشیدن باشد. شیشه، مثل خود ساختمان، برای دیده شدن از دور مورد استفاده قرار گرفته است.
سْتودیوز آرکیتکچر (Studios Architecture) مسئول طرّاحی فضاهای داخلی در همه‌ی طبقات جز طبقه‌ی ششم بود که دفاتر مدیران در آن واقع است. همکاری با فرانک گه‌ری (که مسئول طرّاحی داخلی لابی و نیز طبقه‌ی ششم ساختمان بود) همکاری‌ای پرثمر بود که با اشتیاق و رغبت فراوان هر دو طرف نسبت به استفاده از رنگهای درخشان، الگوهای فراوان و متعدّد، و سطوح شفّاف و درخشنده همراه بود. در پارتیشن‌ها و درهای شیشه‌ای که به دفاتر خصوصیِ طبقات کارمندان منتهی می‌شوند از رنگی به نام Tropical Fruit Lifesavers استفاده شده است. صندلیهای نارنجی‌رنگ کارِ آستین پاؤرزْ کفِ طبقات را نقطه‌گذاری کرده‌اند، و سوپرگرافیکِ ساخته‌ی بروس ماُ دیوارهای آسانسور پایین‌رو را پوشانده است. گه‌ری کف سوییت مدیریتیِ دیلِر را با یک فرش پوست ببری پوشانده است. همه چیز یکصدا فریاد برمی‌دارد: «جوانی! خلاقیّت! انرژی!» که شاید در درازمدت اندکی هم خسته‌کننده به نظر برسد.
تلاش جهت ایجاد وحدت و یکنواختی در فضاهای داخلی با شکست مواجه شد. هرطبقه به طور ثابت دیواری 5/2 متری برای خنثا کردنِ ارتفاع سقف دارد که در طبقات تحتانی 27 متر و در طبقات فوقانی 30 متر است. یک فضای پُر در زیر کفِ هر طبقه هست که از نمای زاویه‌دار اندکی فاصله گرفته و عقب‌نشینی کرده، و به این ترتیب فضایی به عمق 2/1 متر برای نور پردازی کُنجِ سقفی در پیرامون طبقه ایجاد شده که مسئول درخشش ساختمان در ساعات شب است. در نقاط اتّصال این نورهای کُنجی، و پنجره‌های دفاتر خصوصی، و نماهای مایلِ ساختمان اشکالاتی ایجاد شد.
گه‌ری در مرکز رِی و ماریا سْتاتا [= سْتاتا سنتر] در انستیتوی تکنولوژی ماساچوستس واقع در بوستون، که در سال 2004 افتتاح شد، در اتّصال قطعات ساختمانی به صورت «موردی» آزادی عمل بیشتری به خرج داده و نتیجه کاملاً دینامیک و قطعی از کار درآمده است. در این ساختمان تلاش گه‌ری برای کنترل بی‌قاعدگیها کاملاً سرسری، سرهم‌بندی‌شده و توأم با حشو و زواید بی‌مورد بوده است. مثلاً ستونهای محیطی به موازات شیشه افراشته شده‌اند، یعنی این که در مواردی ستونها حتّا تا 20 درجه کج هستند. همزمان، ستونهای فضای داخلی قائم افراشته شده‌اند و از هیچ ریتم مشخّصی پیروی نمی‌کنند، و در عوض در امتداد ستونهای طبقات بالا و پایین بر روی صفحات کف قرار گرفته‌اند که خود دچار چرخش می‌شود. تلاش گه‌ری برای تحمیل نظمی بصری تلاشی شکست‌خورده و از نظر زیبایی‌شناسی بی‌ثمر بوده است. باید می‌گذاشت تا خلاقیّت، خود، فرمان نهایی را صادر کند.
اگر رویکرد به فضـاهای داخلی با همان روحیه‌ی حاکم بر خود ساختمان صورت گرفته بود، ساختمان اینتراَکتیوکورپ می‌توانست به ساختمان شگفت‌انگیزی که بَری دیلر در نظر داشت بدل شود. در حال حاضر فقط ناظران بیرونی ــ چه عابران پیاده، چه ناظرانی از داخل اتومبیل، که فرصت توجّه به جزئیّـات را هم ندارند ــ قادر هستند از ساختمان اینتراَکتیوکورپْ کارِ گه‌ری در نیویورک بیشترین لذّت را کسب کنند.

معماری معاصر جهان: اداری

_______________________________________

مشتری: اینتراَکتیوکورپ
معماران: گه‌ری پارتنرز، LLC
همکاران: اَدَمسن اَسوشیِیتس؛ ستودیوز آرکیتکچر
پیمانکار: جوئل اِم. سیلورمَن اَسوشیِیتس
مشاوران: مشاورین دِی‌سیمونه (مهندسی سازه)؛ کوزِنتینی اَسوشیِیتس (مهندسی مکانیک)؛ شرکت مشاوران برنسْتن (نورپردازی)؛ ایزرِئیل برگر و شرکاء، تی‌ام تکنولوژی (انتظامات)؛
تِرنر کانستراکشن (مدیریت سازه)؛ لانگِن (مهندسی ژئوتکنیک)؛ مک‌کان سیستمز LLC (سمعی بصری)؛ بروس ماُ دیزاین (طرّاحی گرافیک)؛ ؤَرِن زی پروداکشنز، ترولْبِک پلاس کامپَنی Tröllback + Company (دیوارهای نمایش ویدئویی)
عکسها: thomasmayerarchive.com ، Albert Vecerka/Esto