معماری ضد ابژکتیو، کِنگو کوما، کنت فرمپتون، ترجمه‌ی اردلان مقدم
گنسلر، ترجمه و تألیف: مینا حنیفیواحدگزارشی از نمایشگاه گلگشت ایرانی
کاخ موزه‌ی گلستان (24 شهریور تا 26 آبان 1396)
فریار جواهریان
در فرهنگ ایرانیان، تناول در فضای باز، مراسمی کهن است که همواره به تصویر نیز کشیده شده است. پیشینه‌ی این سنت به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، از نخستین مراسم سیزده به در رفتن تا گلگشت‌های شاد و فرح‌بخشی که توسط غلامان برای پادشاهان تدارک دیده می‌شد و تا امروز که عشق و علاقه به پیک‌نیک و خوردن در طبیعت همچنان باقی است. گشت‌و‌گذار و «گلگشت ایرانی» با «باغ ایرانی» ارتباط مستقیم دارد. در بیشتر موارد، باغ، بستر و زمینه‌ی پیک‌نیک است که خود نیز الگویی کهن از عالم مثال ایرانی است و نشانگر علاقه‌ی ایرانیان به طبیعت و لذت بردن از آن. نمایشگاه «گلگشت ایرانی» در نوع خود بی‌سابقه است. در این نمایشگاه برای نخستین بار از دیدگاه تاریخی، هنری و علمی، آیین پرسابقه‌ی گشت‌و‌گذار و پیک‌نیک ایرانیان در طبیعت در خلال آثاری همچون کاشیکاری، سرامیک، نگارگری، پارچه‌بافی، فرشبافی، هنرهای صناعی گوناگون و عکاسی بازشناسی و بازخوانی شده و در کتابی که در همین زمینه نیز به چاپ رسیده، تمامی مستندات ارائه شده است.
کاخ گلستان یکی از مهم‌ترین کاخ باغ‌های دوره‌ی قاجار و در‌عین‌حال مثال خوبی از علاقه‌ی قاجاری‌ها به پیک‌نیک و لذت بردن از طبیعت است. در سال 1554 میلادی، هنگامی که شاه طهماسب برای اولین بار از تهران دیدار نمود، آن را به مثابه روستایی فرح‌بخش و دلپذیر دید و تصمیم گرفت کاخی برای خود در آن بسازد. این امر موجب شد تا هسته‌ی اولیه‌ی ارگ تهران و ساخت اولین کاخ از مجموعه‌ی گلستان شکل بگیرد. اکنون از کاخ دوره‌ی صفوی چیزی باقی نمانده بجز چند درخت چنار که شاید متعلق به زمان شاه عباس، که دستور ساخت چهارباغ چنارستان در محدوده‌ی بناهای صفوی این مجموعه را داد. این مجموعه در طول دوران زندیه گسترش یافت، اما بیشترین توسعه‌ی آن در زمان قاجار بود تا به محدوده‌ی کنونی رسید. در واقع کاخ گلستان یک مجموعه‌ی تاریخی با پنج قرن سابقه است که در سال 1392 به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شد.
این نمایشگاه از یک سو، آثار تاریخی مربوط به قرن‌ها پیش را نمایش می‌دهد و از سویی دیگر، آثار هنر معاصر ایران را به نمایش می‌گذارد. در واقع از دریچه‌ای جدید، فرهنگ غنی این کشور را معرفی می‌کند و تصویری پیچیده از ارتباط آن با جهان را به نمایش می‌گذارد. این نمایشگاه به وسیله‌ی هنر، فرهنگ و ادبیات نشان می‌دهد که ایرانیان چگونه مردمانی بوده و هستند.
بازدید از نمایشگاه هنر گلگشت ایرانی با دیدن آثار تاریخی در ساختمان شمس‌العماره آغاز می‌شود که در آن بیننده در آثار زیبای نگارگری و کاشیکاری، غنای گلگشت در فرهنگ ایرانی را می‌بیند. در بنای «خورشید کلاه» آثار هنرمندان معاصر ایرانی دیده می‌شود. آثار ویدئو آرت و نمایشگاه عکس در طبقه‌ی زیرین عمارت بادگیر، عکاسخانه به نمایش گذاشته شده و بخش‌های دیگر مثل عکس‌های تاریخی منتخب از آلبوم ناصری، عکس‌های هنرمندان معاصر و تعداد زیادی مینیاتور به نمایش در‌آمده است. تلاش شده تا تمام عناصر و اجزای نگاره‌ها به طور گرافیکی تحلیل شود و با وسایل دیجیتالی به طور واضح در مقیاس بزرگ نمایش داده شود. در آن، گل‌ها، گیاهان، درختان، حیوانات، وسایل طبخ، ابزار، چادرها، پارچه‌ها و فرش‌ها و دیگر لوازمی که در گلگشت ایرانی استفاده می‌شده‌اند نیز دیده می‌شود. در این رویداد فرهنگی، بازدیدکنندگان فرصت دارند تا به طور هنرمندانه، گلگشت ایرانی را تجربه کنند.
مطالب مرتبط
