معماری آجر، مسجد زبون نسا، استودیو مورفوژنز
موزه­‌ی هنرهای معاصر کیاسما هلسینکی، فنلاند، استیون هال، 1998-1993

موزه­‌ی هُنر معاصر نیتِروی (ام.­اِی.­سی) نیتروی، ریو دو ژانیرو، برزیل، اُسکار نیمایِر، 1996

Niterói Contemporary Art Museum (MAC)

پروژه­‌ی ام.­ای.­سی شجاعتِ یک هُنرمندِ باتجربه را نشان می­‌دهد که برای ارائه‌­ی اثرش احساس مسئولیت می‌­کند، اثری که قرائتی بسیار شخصی از قواعد معماری عقلانی ماتریس لوکُربوزه­ای عرضه کرده است. موزه­‌ی هُنر معاصر نیتِروی (ام.ای.اس) در شهر نیتِروی واقع در ایالت ریو دو ژانیروی برزیل واقع شده و یکی از نقاط اصلی و نشانه‌­های اصلی شهر است. بنا در سال 1996 تکمیل شد. موزه‌­ی نیتِروی به طرّاحی اُسکار نیمایِر و همکاری مهندس سازه برونو کُنْـتارینی ــ که در پروژه‌­های قبلی با نیمایِر همکاری کرده بود ــ 16 متر ارتفاع دارد؛ گنبد آن 50 متر قطر و 3 طبقه دارد. تصویر موزه بر روی بوئا ویاژِم (به معنی «سفر به خیر») می‌­افتد که استخری­ست به مساحت 817 متر­مربع و در اطراف یک قاعده­‌ی استوانه­‌ای‌­شکل قرار گرفته و به قول نیمایر «مانند یک گُل» است.
یک شیب دسترسی وسیع به «تالار نمایشگاهی» منتهی می‌­شود که 60 نفر ظرفیت دارد. دو درب از این تالار به چشم­ انداز گالری منتهی می‌­شود که از طریق آن خلیج گوئانابارا، در ریو دو ژانیرو، و کوهِ شوگِرلوف قابل رؤیت هستند. ساختمان مدرنیستیِ نعلبکی­شکل که به «بشقاب ­پرنده» تشبیه شده، بر روی یک صخره واقع شده که در زیر آن ساحلی قـرار دارد. در فیـلمِ اُسکار نیمایر، معمار متعهّد به قرن خود، نیمایر در حال پرواز برفراز ریو دو ژانیرو در یک بشقاب­ پرنده دیده می­‌شود و سپس بر روی مکانی فرود می­‌آید که تلویحاً اشاره ­ای­ست به خاستگاه و منشأ موزه.
در دهه­‌ی 80 میلادی رژیم دموکراتیک در برزیل دوباره بر سر کار آمد و اُسکار نیمایِر نیز در آن زمان به برزیل بازگشت. وی در طیّ این بازگشت، کشور را متفاوت از زمانی یافت که از او دعوت شده بود تا برازیلیا، که جمعیّت آن در حومه‌­ی شهرها افزایش یافته بود، را طرّاحی کند. نیمایر در طیّ آثار این دوره به کار کردن با انواعی از طرح‌­های از

قبل کشف ­شده مانند صفحات بتُنی مارپیچی، گنبدها، طاق­‌ها و سکّوها، و خلاصه استفاده از دایره‌­ی لغاتِ «جهان منحنی» ادامه داد.
بنا در بالای چشم­ انداز بوآ ویاژِم بر روی آوِنیدا آلمیرانته بنژامین سُد­ْرِه در شهر نیتِروی واقع شده که چشم­‌اندازی باشکوه به کوه شوگِرلوف و کُرکُوادو دارد. از آنجایی که شهر نیتِروی درست در موقعیّت معکوسِ خلیج گوآنابارا در ریو دو ژانیرو قرار دارد، از طریق یک پُل و یا یک قایق می­‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.
اُسکار نیمایر، معمار موزه، پروژه‌­ی خود در نیتِروی را اینگونه خلاصه می­‌کند: «زمینْ تنگ و باریک بود و اطراف آن را دریا فرا گرفته بود و راه حل به طـور طبیعی با نـقطه‌­ی شروع اجتناب­ ناپذیر تکّیه ­گاه مرکزی به وجود آمد.» به نظر او، معماری خودبه­ خود «مثل یک گُل» از میان تخته ­سنگ‌­ها روئیده است. او ادامه می‌­دهد: «چشم­‌انداز دریا بسیار زیبا بود. من ساختمان را کنار گذاشتم و امتداد منظره‌­ی موجود را تصور کردم و سپس بر اساس آن مقطع موزه را طرّاحی کردم. یک خط از زمین ایجاد شد و به طور ممتد رشد کرد و توسعه یافت. شکل ساختمان که همیشه دایره ­ای ­شکل تصوّر می­‌شد، تصحیح و تثبیت شد و من احساسات درونیم را برای مداخله در ساخت این ساختمان متوقّف کردم. در اطراف موزه یک گالری رو به دریا خلق کردم که در طبقه‌­ی دوّم هم تکرار می‌­شد، که یک نیم­ طبقه بود که بر روی یک تالار نمایش بزرگْ خمیده شده بود.»
ساختمان از یک پیکره­‌ی انقلابی، با خمیدگی مضاعف، به­ گونه­‌ای خلق شده که بر روی یک صخره به­ صورت یک فانوس دریایی به خلیج مُشرف است. ترکیب ارکان اصلی این بنا که آن را احاطه کرده‌­اند شامل یک فضای مربّعی ­شکل آزاد به مساحت 2500 متر­مربع، یک استخرِ منکعس ­کننده‌­ی نور در قاعده‌­ی آن با مساحت 817 متر­مربع و عمق 60 متر، باعث­ شده سازهْ ظاهری سبُک پیدا کند. استخوان ­بندیِ نوگرا با خطوط دایره‌­ای و نعلبکی ­شکلش گاهی به «بشقاب ­پرنده» تشبیه شده است. این سازه بر روی سرچشمه­‌ی آبی تکیه کرده که بشقاب ­پرنده به ­گونه‌­ای از آن پدیدار می‌­شود که سفید به نظر می‌­آید، در حالی که تظاهر به معلّق بودن در هوا می‌­کند.
پروژه شامل یک ساختمان نیمه ­زیرزمینی می­‌شود که اطراف آن را آب فرا گرفته و بدنه‌­ی بالایی آن شامل سه طبقه است. سربالایی مارپیچی بیرونی بنا، که بازدیدکنندگان را به فضای باز 98 متریش هدایت می‌­کند، به­عنوان ارتباطی بین دو طبقه­‌ی اوّل موزه به کار می‌­رود، به­ گونه­‌ای که فضای عمومی را به هسته‌­ی موزه که شامل تالار نمایش دائمی می­‌شود متّصل می‌­کند.
طبقه‌­ی همکف: ‌در این طبقه علاوه بر یک انبار ذخیره‌­ی آثار هُنری، یک رستوران و یک سالن کنفرانس با ظرفیّت 60 نفر وجود دارد. رستورانْ پنجره‌­ی باریکی دارد که به ­طور افقی رو به امتداد فضاهای اطراف خلیج باز می‌­شود. همچنین در این طبقه یک منبع برق با وُلتاژ 800 کیلو وُلت، پمپ ­های آب و دو مخزن آب وجود دارد که هر کدام 6,000 متر مکعب گنجایش دارند.
طبقه­‌ی اوّل: در این طبقه علاوه بر قسمت پذیرش، اتاق کار، یک سالن انتظار بزرگ، دفاتر اداری و دسترسی به یک اتاق شش ­گوشه با ارتفاع مضاعف وجود دارد که این اتاق توسّط یک گشودگی دایره­‌ای ­شکلِ یک تفرّجگاه احاطه شده است؛ خود این گشودگی، از طریق یک پنجره که تمامی حجم ساختمان را

احاطه کرده، چشم­ اندازی ممتد رو به خلیج دارد. مساحت سالن نمایش 13/393 متر­مربع است.
نیم­ طبقه: این قسمت در بین طبقه‌­ی اوّل و دوّم قرار دارد و در تمامی اطراف قسمت پیشین موزه به اتاق‌­های کوچکتری تقسیم شده است. همچنین برای نمایشگاه‌­ها، مساحت این قسمت در کُل 02/398 متر­مربع می‌­باشد.
طبقه‌­ی دوّم: در این طبقه 5 گالری وجود دارد و مساحت در معرض دید آن حدود 40/697 متر­مربع است.
نیمایر سازه­‌ی شعاعی­ شکلی را طرّاحی کرد که به اندازه‌­ی 9/4 متر ارتفاع دارد و دارای سکّویی به قطر 50 متر و مساحتی به اندازه‌­ی 2,000 متر­مربع است که بر روی یک تکّیه ­گاه استوانه‌­ای مرکزی منفرد قرار گرفته که 7/2 متر قطر دارد و با یک پاشنه‌­ی عظیم 2 متری مهار شده است. این سازه‌­ی پیچیده، که در هوا معلّق به نظر می‌­رسد، برای مقاومت در مقابل وزنی برابر با 400 کیلوگرم در هر متر­مربع و وزش باد تا سرعت 200 کیلومتر در ساعت طرّاحی شده است.
تالار مرکزی بزرگ با مساحت 462 متر­مربع به طور کامل فاقد ستون است و در بالا با یک فضای وسیع برای نمونه‌­های کوچکتر فُرم داده شده است. این تالارْ «نیم ­طبقه» نامیده شده است و کاربرد صندلی‌­های بزرگ و تیرآهن‌­های شعاعی زیر سقف موزه را توسعه داده است. این تیرآهن‌­ها با 6 ستون به قطر 50 سانتی متر حمل می‌­شوند. وزن ساختمان فوقانی که از ستون‌­های بالایی «صندلی» در طبقه­‌ی اوّل عبور می­کنند از طریق تعدادی باریکه‌­های شعاعی که با بتون محکم شده­‌اند، تحمّل می‌­شوند و اینها روی ستون­‌های تکّیه­‌گاهی ساخته شده است. این باریکه­‌ها طوری طرّاحی شده­‌اند که تا ارتفاع 10 متر تراز شوند به­ طوری که در اطراف خود یک فضای مدوّر ایجاد کنند و در قسمت خارجی موزه یک برجستگی ایجاد کنند. برای ساخت این موزه نزدیک به 5,500 تُن ماده از زمین خارج و 3,2 میلیون متر مکعب بتون مصرف شد که این مقدار از مصالح برای بالا بردن یک ساختمان 10 طبقه­‌ای کافی بود.
سقف: سقف مدوّر این موزه دارای یک سیستم گرمایش و یک سیستم ضدّ آب است.
ستون‌­ها: ستون­‌ها از بتُن پیش ­تنیده ساخته شده‌­اند.
کف: در قسمت کف موزه برای ساخت سربالایی بزرگ بتُنی موزه از سنگ فرش قرمز استفاده شده است؛ رنگ قرمز این سنگ فرش­‌ها با رنگ سفید دیوارهای جانبی هماهنگ شده است. کفِ زمین تالارها با مساحت 7/278 متر­مربع از فرش آبی پوشیده شده است.
بلورها: تعداد 70 صفحه­‌ی شیشه­‌ای سه ­جداره اختصاصاً برای این موزه ساخته شد. هر صفحه­‌ی برنز با ضخامت 18 میلی‌متر دارای پهنای 80/4 در 85/1 متر می‌­باشد و هر کدام از این ورقه‌­ها با میله‌­های فولادی قاب گرفته شده­‌اند و دارای شیبی به اندازه‌­ی 40 درجه از سطح افق می­‌باشند و می­‌توانند وزنی برابر 20 نفر را متحمّل شوند.
نورپردازی: تکنیک نورپردازی اعمال شده در اتاق مرکزی موزه نور محیط اتاق را با نوری که از پنجره‌­ها به داخل می‌­آید درگیر می­‌کند. در طبقه­‌ی فوقانی نیز همین سیستم نورپردازی اعمال شده است. از درونِ قابی که از تلاقی ساختمان و سقف شکل گرفته، منبع نور غیر مستقیمِ مخفی به آرامی محیط اطراف را روشن می­‌کند. در کُل، برای روشن کردن تالارهای نمایش اصلی نیاز به 400 و 200 لامپ فلورسنت دورنگ بود. از خارج، موزه با 34 حباب لامپ 1,000 وات روش شده است، و به­ نحوی در زیر و یا روی قسمت آب نمای قاعده‌­ی بنای موزه این حباب‌­ها نصب شده‌­اند و به این ترتیب یک شیب فضایی را ایجاد می‌­کنند که بر نورپردازی سازه‌­ی اصلی تأکید دارند. منبع نور مُماسی در قسمت بالای سقف نیز توسعه پیدا می­‌کند. برای حصول اطمینان از امنیّت بازدیدکنندگان، خطّ مرزی سربالایی اتّصالی که مردم را به سمت ساختمان موزه هدایت می­‌کند روز و شب با یک باریکه‌­ی نور مشخّص شده است.

مدارک فنی