مرکز فرهنگی چیبائو نومِئا، کالدونیای جدید/ رنتسو پیانو، 1998-1991
Tjibaou Cultural Center


بر پیشرفتگی ساحلی در میان خلیج ماگنتا و مردابی پوشیده از گیاه چندل، در جزیرهی کالِدونیای جدید در جنوب اقیانوس آرام، یک ردیف سازهی بومی شگفتانگیز از میان درختان سر برافراشتهاند که به یک اندازه، هم کهن و باستانی به نظر میرسند و هم مدرن و مربوط به آینده. با آنکه بیاندازه بزرگ هستند، به سبد حصیری شباهت دارند و با آنکه از چوب ساخته شدهاند، شبیه به تلسکوپهای رادیویی به نظر میرسند. آنها هم یادآور فرهنگ بومی کاناک و مصنوعات و کلبههای بافته شده از مواد گیاهی هستند و هم نماد جنبههایی از تمدن پیشرفتهی بشری و ابعاد کیهانی.
در حقیقت، همهی این تداعیها درست و به جا هستند: این سازههای عظیم (که “کلبه” نیز نام گرفتهاند) چشم گیرترین اجزای مرکز فرهنگی چیبائو هستند که با هدف حفظ فرهنگ کاناک ساخته شده است.
پشتیهای بلند کلبهها، فضاهای اصلی مرکز را در بر گرفته و همانند سایر ساختههای کاناک ارتباط بصری بسیار نزدیکی با پوشش گیاهی اطراف و به ویژه کاجهای بلند جزیره برقرار میکنند. در مجموع، ده کلبه در سه اندازهی مختلف ساخته شده که از دریا همانند سه دهکده به نظر میرسند. بزرگترین آنها 28 متر ارتفاع و 5/13 متر قطر دارد و ارتفاع کلبههای متوسط و کوچک به ترتیب 18 و 22 متر و قطرشان 9 و 11 متر است. دور هریک از این کلبهها، دو ردیف پرهی چوبی چندلای قائم به شکل یک چهارم محیط دایره بر پا شده است. پرههای ردیف درونی، مستقیم و بدون انحنا هستند و سقف را نگه میدارند، در حالی که خودشان از ارتفاع سقف بالاتر رفتهاند. پرههای بیرونی که در قسمت پایینی خود، شیب و انحنای بیشتری از قسمت بالایی دارند، و فقط نگهدارندهی صفحات کرکره مانند پیش ساختهای متشکل از تیغههای چوبی هستند.

تعداد پرهها بسته به قطر کلبه متفاوت است. پرههای چوبی چندلا به شکلهای مختلف با اتصالات فولادی محکم شدهاند، چرا که کلبهها در زمان توفانهای شدید در معرض فشار عظیمی قرار میگیرند.
فاصلهی پرههای درونی در همهی کلبهها یکسان است و از این رو میتوان از عناصر و لوازم یکسانی مانند پنجرههای ثابت و کرکرهدار، کرکرههای مات از جنس شیشهی لعابدار، صفحات چوبی عایق صدا، تاقچهها و گنجههای کم عمق و قفسههای عمیقتر برای پر کردن این فواصل سود برد. با آرایش مختلف این عناصر میتوان فضاهایی با شفافیت، نور و نماهای مختلف برای کاربردهای متنوع به دست آورد. بیشترین شفافیت فضا در کافهتریا به چشم میخورد و کمترین در مرکز سمعی-بصری.
تهویه در همهی کلبهها به یک شکل انجام میشود. تیغههای بیرونی فقط برای زیبایی طراحی نشدهاند، بلکه فواصل نسبتاً زیاد آنها در سطوح پایینی، امکان گذر باد به صورت افقی را فراهم میآورد. آرایش تمام پرهها و تیغهها بر پایهی شبیهسازیهای کامپیوتری بادهای منطقهای و آزمایش تونل باد انجام شده تا بهترین حالت برای شرایط آب و هوایی محل حاصل شود.
مرکز چیبائو برای چشمان مدرنگرای غربی ممکن است بیشتر احساس برانگیز و رمانتیک به نظر برسد تا خردورز و عقلانی. پیانو شاید در این پروژه بیش از تمام آثار خود، در پیروی از شیوهی طراحی مبتنی بر “بده-بستان” با محیط، جسارت به خرج داده است. در عین حال و ضمن استفادهی فراوان از سنتهای فرهنگی منطقهی کاناک، فرم و ساخت هر جزء ساختمان، از منطقی کاملاً امروزی برخوردار است. حاصل کار، بنایی است که احساسی بسیار عمیق را در ما برمیانگیزد: در همان حال که عصر مدرن صنعتی را ترک میگوییم، درمییابیم که نه فقط باید با زمین و محیط طبیعی، بلکه با فرهنگهای مختلف نیز همزیستی پیدا کنیم و اینکه پس از مدتها خاموشی و سرکوبی به وسیلهی دولتهای ملی بزرگتر یا قدرتهای استعماری (همانند استعمار کالدونیای جدید به وسیلهی فرانسه)، اینک مردم این سرزمین خواستار به رسمیت شناخته شدن کشورشان هستند.
مدارک فنی