پروژه ی مسکونی مهر‌آباد، اثر فرود ضرغام و شیوا ثناگو
رستوران‌های زنجیره‌ای پرشیکا، اثر امیر فرشاد غفارزادهمجتمع مسکونی پنج خانه، اثر امیر فرشاد غفار‌زاده
«یک معماری پر‌ارزش، سطوح معنی و ترکیب‌های متمرکز مختلفی را شامل می‌شود و فضاها و عناصر آن در جهات متعددی در یک زمان قابل مطالعه و عمل می‌باشند. با این وجود، یک معماری پیچیده و متضاد، تعهد خاصی نسبت به کل دارد و بایستی در‌بر‌دارنده‌ی وحدت مشکل تنوع باشد تا وحدت آسان محدودیت.» (رابرت ونتوری)
مسکن در معماری ایرانی «برنامه‌ای پیچیده» بوده، اگر بپذیریم که پیچیدگی جزء لاینفک زندگی است، الگوی مسکن ایرانی ــ چه در کلیات مانند نظام‌دهی، خلق فضا و عملکرد و چه در جزئیات مانند تزئینات، مصالح، رنگ، نور و همچنین در ارائه‌ی مفهوم سکنا گزیدن و آداب و رسوم آن ــ در هر مقیاس و سطح اقتصادی سعی در ارائه‌ی پاسخ به آن داشته، اما دو اتفاق عمده، روند خلق مسکن معاصر را دچار دگرگونی عمیق کرده و بر پیچیدگی آن به شدت افزوده است.
1. تغییر در الگوی شهرسازی و به تبع آن «ریخت شهر» و تبدیل الگوی درون‌گرا به برون‌گرا که باعث شد معماری مسکن به عنوان تشکیل دهنده‌ی 90 درصد از توده‌ی شهر، دارای یک بدنه‌ی شهری شود و با نفوذ عرصه‌ی عمومی شهر در آن، کیفیت شهری پیدا کند.
2. تغییر در الگوی معماری: تغییر سبک زندگی در دوران معاصر و ورود الگوی آپارتمان که در معماری ایرانی پیشینه‌ای نداشت با خود 4 ویژگی را به همراه آورد:
• تراکم و ایجاد توسعه‌ی عمودی که با توسعه و کیفیت افقی معماری ایرانی متفاوت بود.
• برون‌گرایی و دید به بیرون که عمدتاً به نمای ساختمان‌های روبرو و پشت‌بام‌های بد‌منظره منتهی می‌شود.
• ساده‌سازی سازماندهی فضا که تنوع آن را نسبت الگوی پیچیده‌ی سنتی پایین آورد.
• اضافه کردن عرصه‌ی «نیمه‌عمومی» به عرصه‌های خصوصی و عمومی متداول در ساختمان‌های مسکونی.
تضاد ایجاد شده توسط این تغییرات میان عواملی مانند درون‌گرایی و برون‌گرایی (سادگی و پیچیدگی/ شهری و خصوصی/ خصوصی و نیمه‌عمومی/ عمودی و افقی/ بیرون و درون) فرایند خلق معماری مسکن معاصر در ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. بنابراین، رویکرد ما برای طراحی مجتمع مسکونی، ایجاد ارتباط میان این عوامل متضاد، به وسیله‌ی طراحی مسکن در سه مقیاس متفاوت بود که به شرح ذیل می‌باشد:
در مقیاس شهری یا عرصه‌ی عمومی: با توجه به فرم کشیده‌ی زمین و ارتباط تک‌وجه آن با شهر، با عمق بخشیدن به نما، آن را تبدیل به یک بدنه‌ی شهری کردیم و با ایجاد حفره‌هایی متناسب با عملکردهای داخل بنا در آن، قابلیت‌هایی مانند نورگیری، محرمیت و حیاط‌های اختصاصی هر واحد را در این بدنه به صورتی سازماندهی کردیم که واسطی میان فضای داخل و شهر باشد و توانایی پاسخگویی به نیازهای هر‌دو را داشته باشد و اجازه‌ی زیست در هر‌دو را به کاربر بدهد. این حفره‌ها علاوه بر ایجاد فضایی برای زندگی شهری در بنا، به دلیل عمق مناسب، کیفیت درون‌گرایی معماری ایرانی را باز‌آفرینی می‌کند و منظر دومی به غیر از نما و پشت‌بام‌های ساختمان‌های روبرو برای پروژه ایجاد می‌کند.
در مقیاس بنا یا عرصه‌ی نیمه‌عمومی: گر‌چه معماری ایرانی پیشینه‌ای در ارائه‌ی الگوی زیست جمعی در یک ساختمان و گسترش عمودی مسکن ندارد، ولی حفظ هویت و حریم شخصی هر خانه ویژگی این معماری بوده؛ به همین جهت با توجه به سایز متفاوت واحدها، هدف ما سازماندهی آنها به صورتی بود که در عین پایبندی به نظام‌دهی کلی، در هم ادغام نشوند، بلکه هر واحد دارای ویژگی‌ها و هویت خاص خود باشد، به صورتی که پنج خانه‌ی متفاوت، ولی هم‌خانواده که دارای حریم مشخص هستند و به فضای یکدیگر نفوذ نمی‌کنند سازماندهی عمودی بنا را به وجود آورد.
در مقیاس واحدها یا عرصه‌ی خصوصی: بر‌خلاف سازماندهی پلان در آپارتمان‌های مدرن، با باز‌تعریف الگوی پلان در معماری مسکن ایران، ریز‌فضاهایی به وجود آوردیم که هر‌کدام پاسخگوی نیازی از مناسک زندگی ایرانی بر مبنای رفتارهای جمعی (مانند مهمانی‌ها) تا رفتارهای فردی و یا تغییر نور در روز و شب و یا حتی تغییر فصول باشد و بدین ترتیب، نظامی پیچیده از ترکیب فضاهایی با تنوع بالا، مقیاس متفاوت و عملکردهای مختلف خلق شد. در نهایت، با روی هم قرار دادن اطلاعات مربوط به این سه لایه، محصول، ساختمانی شد که با ایجاد یک نظم قوی، تضادهای موقعیت‌های مختلف یک واقعیت پیچیده را در کنار هم سازگار کرده و به صورت همزمان، فضای بیرون و درون در شکل‌گیری یکدیگر مؤثر بوده‌اند و به همین دلیل، یک محصول به هم پیوسته می‌باشد.
کتاب سال معماری معاصر ایران، 1397
_____________________________
عملکرد: مسکونی
_______________________________________
نام پروژه/ عملکرد: مجتمع مسکونی پنج خانه
شرکت/ دفتر طراحی: استودیو آینده
معمار اصلی: امیر فرشاد غفار‌زاده
ناظر معماری: امیر فرشاد غفار‌زاده
نوع تأسیسات/ نوع سازه: چیلر تراکمی و موتورخانه‌ی مرکزی، بتنی
آدرس پروژه: اصفهان، خیابان آبشار اول، کوی پارسیان، کوچه‌ی ولیعصر
مساحت/ زیربنا: 1860 متر‌مربع
کارفرما: بدیعی
تاریخ شروع و پایان ساخت: 1395-1391
عکاسی پروژه: فرشید نصر‌آبادی
ایمیل: future.designstudio.2015@gmail.com
مطالب مرتبط
