با پیشرفت تکنولوژی و جهانی شدن فناوری‌های گوناگون، به‌خصوص در زمینه‌ی فناوری ارتباطات در اقشار مختلف جامعه و همه‌گیر شدن شبکه‌های اجتماعی و نیز گسترش رایانه‌ها در انواع مختلف و گوشی‌های هوشند (Smart phone) که محصول عصر تکنولوژی و ارتباطات میباشد و همگام‌سازی آنها (Synchronization) و تشکیل فضاهای اشتراکی (sharing) در فضاهای مجازی، تحول بزرگی در زندگی روزمره و خصوصاً فضاهای کاری به وجود آمده است.
مجتمع خدمات فناوری دانشگاه صنعتی شریف در داخل پردیس دانشگاه صنعتی شریف و محل سوله‌های قدیمی که ساخت آن به دوران پیش از انقلاب اسلامی میرسد، در دو طبقه با زیربنای کلی حدود 3200 مترمربع احداث شده است. این سوله‌ها که در گذشته کاربری کارگاه و انبار داشته و فضای نامناسب و بلااستفاده‌ای در مرکز پردیس دانشگاه محسوب میشد، با هدف استقرار تیمهای پژوهشی، دفاتر ارتباط با صنعت و برخی مراکز رشد مورد بازسازی قرار گرفت و در مدت 8 ماه، اجرا و به کارفرما تحویل داده شد تا مرکزی پویا و فعال در دانشگاه باشد.
ایده‌ی طراحی: فضای کار ابری
در طراحی این مجموعه، بسته به نوع فعالیت، یک فضای کار ابری (cloud work space) تعریف شده است؛ به این ترتیب که در هر یک از بخش‌های مدیریت، کارشناسی و خدمات، یک فضا (در قالب کالبد معماری) برای به‌اشتراک‌گذاری تفکرات و توانمندی‌های پرسنل در یک رده‌ی کاری فراهم آمده است.
فضای کار ابری در واقع الهام­‌گرفته از همان فضای رایانش ابری (cloud computing) است؛ با این تفاوت که رایانش ابری فضایی مجازی برای به‌اشتراک‌گذاری (sharing) اطلاعات تمامی دستگاهها و نرم‌افزارهای الکترونیکی با هر اندازه و مقیاس است، حال آنکه در فضای کار ابری به دلیل وجود سلسله‌مراتب اداری و نیاز به تفکیک فعالیت‌ها، فضاها بسته به نوع و مقیاس از یکدیگر تفکیک شده‌اند.
علاوه بر این در سازماندهی فضاهای این مجموعه مقیاسهای مختلف (کوچک، متوسط، بزرگ) برای فضاهای مختلف در نظر گرفته شده که هرکدام قابلیت گسترش یا خرد شدن به مقیاسهای کوچکتر را دارند که این انعطاف برای فضاهای اداری در طول دوره‌های مختلف، یک مزیت محسوب میشود.
امروزه از آنجا که برای محل کار در دنیا اهمیت ویژهای قائل میشوند و فضای کار از لحاظ کیفی باید هم‌ارز فضای زندگی باشد، طراحی این مجموعه فضاهای جمعی و عمومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. فضاهای عمومی رسمی و غیررسمی در بخشهای ابتدایی و انتهایی این مجموعه در جهت ارتقاء کیفی فضای کار در نظر گرفته شده است.
ملاحظات طراحی
این مراکز و دفاتر فناوری دارای ویژگی و نیازهایی به شرح زیر بوده و پاسخ این نیازها نیز به این صورت در معماری لحاظ شده است:
1. این مراکز با دانشگاه در ارتباط مستقیم است و به همین دلیل در قلب دانشگاه مکان‌یابی شده که افزایش بازده این مرکز را به همراه داشته است. از طرف دیگر، فضای مرده و بی‌استفاده‌ای که در مرکز دانشگاه بود، با تحقق این پروژه تبدیل به مکانی پویا و پر رفت‌وآمد شده است.
2. این مراکز در مقیاسهای مختلف و با فعالیتهای گوناگون طراحی می­‌شوند، ضمن آنکه مقیاس یا فعالیتهای یک مرکز پژوهشی یا دفتر فناوری در درازمدت، کاهش یا افزایش مییابد، در نتیجه فضای طراحی‌شده، قابل انعطاف بوده و امکان گسترش یا خرد شدن فضاها در مورد آن وجود دارد.
3. بسیاری از این مراکز نوپا هستند و هنوز به یک سازمان اقتصادی کامل تبدیل نشده‌اند. در نتیجه یک دفتر به ابعاد فضای حداقلی نیاز دارد ولی این نیاز نباید تبدیل به نقطه‌ضعف آن شود. باید چنان باشد که هنگام ورود به مجتمع، یک سازمان بزرگ و یکپارچه را مشاهده کنیم، در حالی که این دفتر، یک زیرمجموعه از آن است.
4. به دلیل تنوع فعالیتهای این دفاتر و نیازهای مختلف آنها، فضاهای گوناگونی با ویژگی‌های مختلف در نظر گرفته شده‌اند؛ مانند چند تیپ فضاهای مدیریتی، فضاهای کارشناسی، فضای جلسات و فضاهای خدماتی. حتا فضاهای باز و عمومی نیز مختلف بوده و هر مجموعه بنا به نیاز خود میتواند از آنها استفاده کند.
5. برای افزایش راندمان کاری و به دلیل آنکه چندین دفتر با مدل فعالیتهای متفاوت در قالب یک مجموعه کار میکنند، در کانسپت طراحی این مجموعه با الهام گرفتن از رایانش ابری –که همان فضای مجازی ابرگونه است که دستگاه‌های الکترونیک به آن متصل شده و اطلاعات خود را به اشتراک میگذارند- تحت عنوان فضای کار ابری (Work cloud) بهره گرفته شده است.
6. در این مرکز از جداره‌های شفاف استفاده شده و مجموعه‌ها طوری طراحی شده‌اند که در عین داشتن محرمیت، نسبت به هم دید داشته و باعث گسترش هم‌افزایی (Synergistic) و حس کار گروهی و تعامل دفاتر با یکدیگر شود.
7. با قرار دادن فضاهای عمومی و تعاملی در این مجموعه در دو نوع رسمی و غیررسمی در ابتدا و انتهای آن، تعامل میان دفاتر با یکدیگر و حتا با مجموعه‌های خارج میسر شده است.

معماری معاصر ایران : فرهنگی، طراحی داخلی

_____________________________________            

نام پروژه: مجتمع خدمات فناوری دانشگاه شریف
معمار: بهنام میرانیان، دارا امیری و الناز سیدبطحایی (شرکت پناه)
مجری: اداره‌­ی ساختمان و تأسیسات دانشگاه صنعتی شریف
زیر بنا: 3500 مترمربع
مکان: تهران، خیابان آزادی، دانشگاه صنعتی شریف
تاریخ طراحی و ساخت: خرداد 1392 تا اسفند 1392
سایت: www.panahco.com
ایمیل: panahgroup.co@gmail.com