مایکل گرِیْوْز
خانهی گرِیوز، 1977 – 1993
پرینستن، نیوجرسی

این انباری ساختهشده در اواسط دههی 1920 که در حاشیهی یک شهرک دانشجویی و در قطعه زمین جداافتادهای در میان یک پارک عمومی و یک خیابان فرعی قرار گرفته است، اینک به خانهای چشمگیر و تماشایی تبدیل شده است. از سال 1972 که گرِیْوْز این پوستهی سنگ و آجری توخالی را خرید، بنا دو بار تغییر شکل یافته است. از تغییر و تحولات اولیه تقریباً چیزی باقی نمانده است جز دستشویی اضافی که نسبت به ذوق و سلیقهی ناحیهی «گندی» در فلوریدا که در بقیهی خانه به چشم میخورد، بیشتر جنبهی تزئینی دارد.
این خانهی دوطبقه که با گچ بژ مایل به ارغوانی اندود شده و از جهتهای گوناگون به بناهای «مدرن» بلژیکی اواسط دههی 1920 شباهت دارد، به همراه حیاط جلویی و ورودی اتومبیلها به دو بخش تقسیم شده است: یک جناح عمومی رو به حیاط جلویی و یک جناح خصوصی موازی مسیر دسترسی اصلی خانه که در دو طرف آن درختان تبریزی کاشته شده است. حیاطهای جلویی شرقی و غربی با پرچینهایی به رنگ خاکستری تیره و سبز نعناعی محصور شدهاند. دسترسی سواره به خانه از مسیر اتومبیلرو خیابان فرعی انجام میگیرد و دسترسی پیاده از طریق پارک عمومی شرق خانه. جز محوطهی چمنکاریشدهی حیاط جلویی در مقابل کتابخانه، بقیهی خانه با سنگریزههای کوچک و بلند (معروف به سنگ برنج) محصور شده است که حال و هوای غریبی از فرانسهی زمان گُلها را به ساختمان میدهد.
ورود به خانه از طریق یک ستونبندی تزئینی در باغ و محوطهی مربعشکل کوچکی صورت میپذیرد که صدای فرو ریختن آب در حوض قدیمی در آن طنین میاندازد. هال ورودی عبارت است از سرسرای گردی که نور آن از بالا و از طریق یک نورگیر گنبدی تأمین میشود که ارتفاعی معادل بلندی کل ساختمان دارد. این فضا به یک رشته اتاقهای نئوکلاسیک راه دارد که در انتهای شرقی به اتاق نشیمن چارگوش و کمارتفاع و کتابخانهای ختم میشوند که از بالا نور میگیرد و رو به محوطهی چمنکاریشده است. در انتهای دیگر، اتاق غذاخوری باریکی واقع شده است که پنجرههای نورگیر شبکهای دارد.
این خانه نیز همانند خانهی سِر جان سُون که حدود صد و پنجاه سال پیش در لندن ساخته شد، از یک رشته اتاق و پستوهای مرتبط و متوالی و همراستا در اندازههای گوناگون ساخته شده است. مجموعهای از فضاهای طاقدار در امتداد دیوار شمالی واقع شدهاند و در انتهای فضاهای نشیمن و غذاخوری، شاهنشینهای کمعمقی به وجود میآورند که همگی در میان ستونهای توسکانی کوتاهی قرار گرفتهاند.
در کنار اتاق غذاخوری و آشپزخانه، جناح خصوصی قرار گرفته است که شامل یک رشته فضاهای جنبی، از جمله اتاق صبحانهی باریکی است که مانند کتابخانه از بالا نور میگیرد. این فضای بسیار فشرده، دارای قفسهبندیهای توکار برای نگهداری و نمایش اشیاست و شومینهی کوچک و پیشبخاری آن در کنار کاشیهای سفید لعابی «پاریس مترو» جلوهی زیبایی دارند. درهای فولادی تمامقد با شبکههای شیشهای، در هر دو سو به حیاط پشتی میرسند و این اتاق را به یکی از دنجترین فضاهای خانه تبدیل میکنند.
این خانه، که در میان مردم به «انبار» معروف بود، با نورپردازی زیبا، نورگیرهای سقفی و پایههای طراحی خود گریوز برای چراغها (برخی از درخشانترین طراحیهای گریوز مربوط به لوازم نورپردازی هستند)، به واقع مکانی است برای نگهداری و نمایش اجناس و اشیا، چرا که ساختمان، همانند خانهی سُون به یک کلکسیونر تعلق دارد. شاید شگفتیآور باشد، ولی سلیقهی گریوز گویی در همان عصر و دورهی قدیمی باقی مانده است: اثاثیهی بیدِرمهیِر، قالبهای گچی عتیقه، مجسمههای کمیابی از جنس برنز و رخام، و کاغذ دیواری حاشیهطلایی گرفتهشده از ویلاهای آلمانی. این عناصر با محتویات متنوعتر کتابخانه، صندلیهای جانبی وینی اوایل قرن بیستم با روکشهای مخملی زیبا در سراسر خانه، و پنجرههای شبکهداری که داستانهای هوفمان را به یاد میآورند.
حتی در این محیط سرشار از توانگری، بیکرانگی و حریم خصوصی نیز به سختی میتوان متوجه آن شد که رسم و رسوم معماری «زِلبستبیلدونگ» (=خودآموز) در آن به حد افراط رسیده است. ولی حتی با وجود این زیباییشناسی خودکاو و دروننگر، این «انبار» همچنان دنج، شکوهمند، و مهمتر از همه، آرام باقی میماند.