سهراب رفعت و پروژه ی ویلای خانوادگی کردان
مصاحبه ی وحید جودی با سهراب رفعت
آذر 1394

مشخصات پروژه:
نام پروژه: ویلای خانوادگی کردان
کاربری: مسکونی تک واحدی
كارفرما: فریبرز گشایشی
طراح و مدیر پروژه: سهراب رفعت
همكاران طراحی: سالومه گلبابایی، محمد رضا موحدی،
نگین عسگری و محمد حسین شوقی
فاز 2: نرگس جزایری
سازه: سلمان رستمی
مجری: حسین گودرزی
نظارت: امیرخسرو اردلان
تأسیسات: شرکت سوپرپایپ
مشاور تأسیسات: نادر پورصیامی
ناظر تأسیسات: علی فرجی
عكس: علی دقیق و رضا صوفی
تاریخ شروع: 07/1391
تاریخ پایان: 11/1393
آدرس پروژه: كردان، ابتدای جاده ی برقان
وب سایت: www.sohrabrafat.com

ضمن سلام و تشکر از حضور شما در این مصاحبه، موضوع گفت و گو، نحوه ی شکل‌گیری یکی از پروژه‌های اخیر شما به نام ویلای خانوادگی کردان می‌باشد. اگر مایل باشید با چند سؤال کلی شروع کنیم. معمولاً طراحی پروژه‌هایتان را با نگرش و سبک خاصی انجام می‌دهید و یا بسته به هر پروژه‌ای متغیر می‌باشد؟
من اکثراً عملکردگرا و کمینه گرا هستم و سعی می‌کنم در پروژه‌ها از حرکت‌های زائد پرهیز کنم و در واقع از تعدد متریال هم دوری می‌کنم، اوایلِ شروع به کارم بسیار به سبک کاری ریکاردو لگورتا علاقه داشتم، از خلق فضاهای بکر، ساده و احجام خالص در کارهایش لذت می‌بردم و این تا حدی در روش تفکرم برای طراحی پروژه‌ها تأثیرگذار بوده. همچنین اغلب در طراحی سعی می‌کنم عملکرد را قربانی فرم نکنم. به همین جهت، از خط و خطوط مبهم دوری کردم و تا جایی که امکان داشته به سمت کمینه‌گرایی رفته‌ام.
کدام پروژه تان را به این هدف نزدیک‌تر می‌دانید؟
خانه‌ای به یاد رستم به آنچه در ذهنم پرورانده‌ام بسیار نزدیک‌تر است.
آیا در طراحی، از ابتدا می‌دانید که محصول کار چه هست و یا با فرایندی خاص پیش می‌روید؟
در ابتـدا، کلیـات مشخـص می شود و براسـاس نیازهـای پروژه، محدودیت‌ها، پتانسیل‌ها و البته عملکردهای فضاها، ایده شکل می‌گیرد و معمولاً زمانی که ایده ی نهایی به کارفرما داده می‌شود، تمام سعی بر آن می‌شود که همان طرح با تمام جزئیاتش ساخته شود، اگر کارهای دفتر بررسی شود، خواهید دید که تفاوت بین طرح تأیید شده و کار ساخته شده بسیار کم است.
ما در دفتر سعی می‌کنیم که به فصل مشترکی از خواسته‌های کارفرما، با خط فکری خودمان برسیم که با آن بتوانیم کیفیت فضایی مطلوبی را تولید کنیم که دارای ارزش معماری باشد. عقیده ی بنده این است که معماری و انسان، مانند ظرف و مظروف می‌باشند و طراحیِ درست، محصول نهایی خوب و دارای ارزش، زمانی حاصل می‌شود که طراح به تفکرات، روحیات و خواسته‌های کسی که در آن فضا زندگی می‌کند، احترام بگذارد.
گفت وگو را در مورد ویلای خانوادگی کردان ادامه بدهیم ابتدا توضیحاتی راجع به سایت پروژه و پتانسیل‌های آن بدهید و اینکه چه تأثیری بر طراحی داشته است؟
زمین مورد نظر، مساحتا در حدود 1600 مترمربع داشته که از جنوب مشرف به رودخانه بوده و دید به کوهپایه دارد. از دغدغه‌های مهم در سایت، حفظ درختان قدیمی، استفاده از توپوگرافی و شیب تند زمین، استفاده درست از نور جنوب و نیز سیرکولاسیون طبیعی هوا بوده است. یک بنای قدیمی نیز در گوشه ی شمال شرقی زمین بوده که باید بازسازی می‌شد و طراحی ویلای اصلی باید طوری انجام می‌شد که لطمه‌ای به حریم بنای بازسازی شده نزند.
خواسته‌های کارفرما چه بود و به چه میزان در محصول نهایی دخیل بوده‌اند؟
از ابتدا نکاتی مشخص به‌عنوان اصول و خواسته‌های اصلی کارفرما مطرح بود؛ یعنی ساخت ویلایی خانوادگی با امکانات کامل رفاهی و تفریحی که فضاهایی مانند استخر، سونا، جکوزی، سرایداری، سوئیت‌های اعضای خانواده و… را شامل می‌شد.
کارفرما علاقه‌مند به استفاده از آجر بود، تأکید فراوانی به حفظ درختان سایت داشت و خواستار ارتباط مستقیم و اختصاصی سوئیت‌های طبقه ی اول ویلا به بیرون بود. در نتیجه، محصول نهایی، حاصل ترکیب فضاهای مورد نیاز کارفرما و جهت دهی به آن منطبق با استانداردهای کمی و رویکردهای کیفی بوده است.
با توجه به زمینه، بستر طرح و موارد گفته شده، راجع به روند طراحی و پروسه‌ی فکری آن توضیح دهید.
با هدف ایجاد کلیتی مدرن، همراه با عناصر و مصالح سنتی و بومی و ایجاد منظر سالم با حذف اغتشاشات بصری موجود در همسایگی‌ها و همچنین استفاده از چشم‌انداز طبیعی، پروسه ی طراحی را پیش بردیم؛ بنابراین، پروژه را نیازمند نوعی درون گرایی و تفکیک فضایی در درون (پاسخ به تجربه ی فردی فضا) و در عین حال، پیوستگی و ارتباط فضایی میان خود و محیط بیرون در جهت تحقق نوعی خلوص، یکپارچگی و سیالیت (پاسخ به تجربه ی جمعی فضا) یافتیم.
برای حفظ منظر سالم، محور اصلی بنا در طول به سمت چشم‌انداز طبیعی، هدایت و در طرفین از همسایگی‌ها مجزا شده است. در چنین شرایطی، ایجاد فضایی منفی در میانه ی حجم اصلی بنا که یادآور الگوی حیاط مرکزی ست امکان نوردهی و سازماندهی دیگر فضاها را پیرامون خود فراهم می آورد که این خود پاسخگوی خواست بکارگیری الگوها و عناصر بومی نیز هست.
در ادامه، با نگاه به حفظ شیب و عدم دخالت در وضعیت طبیعی زمین، طرح در سه طبقه سازماندهی شد. طبقه ی زیرین که بخشی از آن در دل زمین فرو رفته به استخر، سالن بیلیارد، موتورخانه و سرایداری با امکان دسترسی مستقل از درون محوطه تعلق گرفت.
طبقه ی میانی که در واقع ارتباط اصلی با فضای بیرونی از این قسمت توسط حیاط مرکزی شکل میگیرد به فضاهای عمومی نشیمن، آشپزخانه، خواب مهمان و… اختصاص یافته است. طبقه ی بالایی به خواب ها و سوئیت های مستقل برای اعضای خانواده اختصاص یافته که ضمن داشتن دسترسی مستقل از بیرون بنا از طریق راهرو و پل معلق با یکدیگر ارتباط دارند.
در مجموع و در عمل، نور به‌گونه‌ای تا عمق فضاها هدایت شده است و ارتباط دوسویه‌ی درون و بیرون فضا توانسته به مفاهیم طرح کمک نماید. فضای داخلی در سطح گسترش یافته و به‌صورت تراس تا بیرون امتداد دارد. همچنین، دید کامل به فضاهای بیرونی از نقطه‌ی مرکزی یعنی نشیمن برقرار است.
با توجه به درخواست كارفرما جهت ایجاد امكان استفاد ه ی ممتد در تمامی فصول از استخر، جعبه ای شیشه ای با دیوارهای بازشو مدنظر قرار گرفت كه امكان دسترسی راحت به محیط اطراف، جهت حمام آفتاب و همچنین استفاده از نور خورشید، دید و منظر عالی را مهیا می كند. البته باید متذکر شد که پوشیده کردن استخر و نیز اضافه کردن آسانسور، بنا به درخواست کارفرما و پس از اتمام سفت کاری و در حال نازک کاری صورت گرفت.
رویكرد معماری همساز با اقلیم در كنار روح حاكم بر طرح و همین‌طور انتخاب جنسیت‌ها و هم‌نشینی آنها در كنار یكدیگر بی‌آنکه خود را به طبیعت چشم نواز محیط تحمیل کنند، بیانی ساده و خوانا را در طرح به‌وجود آورده است. بفرمایید که این نحوه ی انتخاب مصالح چگونه بوده؟
خوانایی، نکته ی مهمی ست که همواره تلاش می‌کنیم به آن اهمیت دهیم. در این پروژه، آجر را (به‌عنوان توده ی امنیت سازگار) شیشه را (دعوت كننده) و آهن را (ارتباط دهنده) در نظر گرفتیم. مصالح دیگری را نیز به‌عنوان ارتباط دهنده در ابتدای طراحی بررسی کردیم، مانند چوب، ولی نهایتاً فلز خام را انتخاب کردیم چون به‌ مرور زمان با تغییر رنگ همراه است که باعث هم‌نشینی زیبایی با آجر می‌شود و در عین حال که طرح، خوانشی مدرن از بابت حجم دارد، حسی نوستالژیک به‌دلیل این هم‌نشینی‌ها به وجود آورده است. نکته ی دیگر، امتداد مصالح از درون به بیرون فضاها می‌باشد که انسان تداوم و ارتباط درون و بیرون بنا را حس می‌کند.
در نهایت سعی شده علی رغم وجود ساختمان های فرسوده در همسایگی و با رعایت حریم رودخانه و سازماندهی تمامی امکانات مورد نیاز و خواسته های زیبایی شناسی طرح، تا حد امکان، اهداف کلی طراحی برای ایجاد فضایی دل‌نشین و مطلوب جهت استراحت و آسایش محقق شود.
میزان اهمیت به جزئیات در پروژه‌های شما چقدر است؟ همان‌قدر که کلیات طرح را می‌سازند، جزئیات، طرح را تکمیل می‌کنند. جزئیات در درجه ی اول باعث ماندگاری فیزیکی کار و نیز باعث ایجاد نگاه روان‌تر فرد هنگام تجربه ی بصری فضاها می‌شوند. روال کار طراحی اینگونه است که در ارائه ی طرح، سعی می‌شود تمامی جزئیات به‌دقت بررسی و طراحی شوند تا در میانه ی اجرا دچار مشکل نشویم. در مرحله ی اجرا هم با نظارت دقیق، انجام درست جزئیات بررسی می‌شوند تا سعی گردد در نهایت بنایی ماندگار ایجاد شود.
ضمن آرزوی موفقیت‌های بیشتر، از اینکه تجربیات و وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، سپاسگزارم.

مدارک فنی