ساناز قائم‌مقامی مسیر معماری تا امروز…
مصاحبه تحریریه‌ی هنر معماری با ساناز قائم‌مقامی، طراح و معمار داخلی سال 1402

تولد، تحصیلات ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی و علاقه‌­مندی به معماری و هنرهای دیگر؟
من در سال 1349 متولد شدم و با توجه به پیشینه‌ی خانوادگی معمارانه و شغل پدرم، از کودکی به این زمینه‌ی کاری علاقه‌مند شدم؛ در سال‌های بعد در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران برای کارشناسی ارشد پیوسته‌ی مهندسی معماری پذیرفته شدم تا علاقه‌ام در این رشته را دنبال کنم.
چطور کار به اینجا رسید؟ مسیر معماری شما تا امروز.
در حین تحصیل در دانشگاه در رشته‌ی معماری و پس از آن، در دفتر کار پدر و اساتید دانشگاهم مشغول به کار شدم؛ در سال‌هایی پیوندم با معماری را از طریق تدریس این رشته در دانشگاه پی گرفتم و پس از آن، با تآسیس دفتر معماران مدام همراه با همکارم آقای مهندس مجتبی محمدظاهری، مسیر معماری‌ام به جایگاه کنونی رسید. البته که طی این سال‌ها تعداد همکاران ما در دفتر مدام بیشتر و بیشتر شده و آنچه که روزی تنها با دو یا سه معمار شکل گرفت، امروز به خانواده‌ای بزرگ تبدیل شده است.
چرا معماری مهم است؟
معماری شکل‌دهنده‌ی تمام فعالیت‌های ماست؛ در واقع معماری هم شکل می‌دهد و هم شکل می‌پذیرد و در رفت‌وبرگشتی میان نیازها و اندیشه‌ها و زیبایی‌شناسی و ملزومات و … تولید می‌شود و از این جهت است که اهمیت دارد.
تاثیرگذاری کدام یک از معماران معاصر ایران و همچنین جهان بر روی کار و خط فکری و معماری شما ؟ و چرا؟
تأثیرپذیری من در این مسیر بیش از یک شخص یا اشخاص منحصربه‌فرد، از جریان‌های معماری بوده است. از میان این جریان‌ها، می‌توان به معماری دوره‌ی تحول و گذار ایران در دوره‌ی معاصر اشاره کرد؛ همچنین در سطح جهانی می‌توان گفت که متأثر از جریان معماری مدرن و تفکری که این جریان از آن برآمده هستم. بعد از آن، مفهوم پایداری و احترام به محیط‌ زیست و ترکیب تکنولوژی با آن، موضوعی‌ست که بیش از همه خط فکری مرا تحت تأثیر قرار داده و از اصول مهمی‌ست که بنا بر عقیده‌ی من، باید در طراحی در نظر گرفت.
روند طراحی شما از ایده تا اجرا و ارتباط با کارفرما و ایده‌ها و خواسته‌های وی چگونه است؟
این موضوع بنا بر مشخصات و خصوصیات هر پروژه، متفاوت بوده و تغییر می‌کند. هر پروژه مقتضیات و روش محنصر به خود را دارد و چه در ایده، طراحی، اجرا و چه در ارتباط با کارفرما، با توجه به نیازهای و روش خاص هر پروژه باید برخوردی متفاوت داشت.
در کدام‌یک از پروژه های خودتان توانسته‌­اید به ایده‌ها و معماری خودتان برسید؟
رسیدن به آنچه که آن را ایده‌‎آل می‌نامیم، نه به صورت مطلق بلکه به‌صورت نسبی می‌تواند امکان‌پذیر باشد؛ در واقع در بسیاری از پروژه‌ها من توانسته‌ام در این طیف، به ایده‌آل نزدیک شوم و در برخی از پروژه‌ها هم از آن دور بوده‌ام.
راهکارهای ارتقای معماری ایران، مسئله آموزش عالی و کاربردی و عملی در حین تحصیل و همچنین حضور دانشجویان در دفاتر کار معماری؟
پاسخ به این سوال نیازمند پژوهش‌های گسترده و عمیق است؛ اما بنا بر تجربه، من کار در حین تحصیل را برای دانشجویان معماری مفید و کمک‌کننده می‌دانم و معتقدم که در ادامه‌ی مسیر کاری برای آن‌ها راهگشا خواهد یود
چگونگی هر چه بیشتر ارتباط معماری و مردم ، ( معماری و طراحی داخلی ) پیشنهاد و راهکارهای آگاهی­‌بخشی، جریان­سازی و تاثیر­گذاری هر چه بیشتر روی مردم عزیز کشور، کارفرمایان، سرمایه­‌گذاران، دفاتر معماری و همچنین مسئولین مربوطه در معماری، شهرسازی، ظراحی داخلی و همچنین در مورد حفظ و مرمت و احیا بناهای تاریخی و معاصر ایران و حرکت های اساسی در این حوزه‌ی بسیار مهم؟
در راستای ارتباط مردم با معماری، با توجه به کاربری هر بنا و عمومی یا خصوصی‌بودن آن، راه تقربی متفاوت در پیش خواهیم داشت. برای مثال در طراحی فضاهای خصوصی نیاز به گفت‌وگو با کاربران فضا و شناخت آنان خواهد بود و در فضاهای دارای جنبه‌های عمومی‌تر، می‌بایست شناختی از جامعه به دست‌ آورد؛ اما اینکه مردم در کجای این فرایند تقرب قرار خواهند گرفت، بستگی به نوع هر پروژه دارد. به هر صورت، معماری برای مردم است و مخاطبی جز مردم ندارد، همچنان که وظیفه‌ای جز ایجاد آسایش، ارتقای سطح آگاهی و زیبایی‌شناسی مردم و رفع سایر نیازهای آنان ندارد.
نظر شما و حرکت دفترتان در مورد پیشبرد پروژه‌ها به سمت پایداری واقعی، زمینه گرا و معماری انسان دوستانه در این سرزمین بزرگ به چه نحویست؟ آیا تاکنون پروژه‌های موفق در این زمینه داشته‌اید لطفا با ذکر و تکنیک های استفاده شده؟ و همچنین درمورد استفاده از متریال­‌های مختلف در پروژه‌ها بخصوص آجر این متریال سنتی چه در معماری و چه در طراحی داخلی را بیان بفرمایید.
اصول پایداری و طراحی معماری بر اساس آن، از مهم‌ترین اصول طراحی در دفتر ما بوده و از بدو تأسیس دفتر معماران مدام، ما رویکرد پایداری را در طراحی‌های خود پیش گرفته‌ایم. محقق‌شدن این موضوع هم مانند سایر مسائل، در یک طیف امکان‌پذیر است. برای مثال ما با نزدیک‌کردن طراحی به روش‌های پسیو و استفاده از گیاهان و فضای سبز قدم‌هایی در این زمینه برداشته‌ایم و معتقدیم طی‌کردن حتی یک قدم در راه رعایت این اصول در طراحی معماری، می‌تواند بسیار پراهمیت تلقی شود؛ چراکه این مسیر پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و در جهان امروزی، همه‌جیز در حال پیش‌رفتن به سوی نابودی محیط است. ما سعی کرده‌ایم با طراحی یک مجموعه حیاط متشکل از فضاهای سبز، در پروژه‌ای به نام «در جست‌وجوی حیاط ازدست‌رفته» در این مسیر تلاش کنیم؛ همچنان که پروژه‌های بزرگی مانند طراحی ساختمان اداری و سایت تولیدی شرکت دارویی سیناژن و بسیاری از پروژه‌های دیگر در دفتر مدام، در جهت تحقق اهداف پایداری زیست‌محیطی تلاش کرده‌اند.
جایگاه طراحی و معماری داخلی کشور را چطور می دانید و نظرتان در مورد ارتقا هرچه بیشتر این رشته.
در تجربه‌ی من، ما هنوز راهی طولانی در پیش داریم تا به جایی برسیم که در آن به معماری و معماری داخلی ایران، به عنوان فن و هنری غیرقابل‌اجتناب نگریسته شود و نگاه‌های لوکس و شیک به معماری توسط برخی از کارفرمایان کنار گذاشته شود. این اتفاقی‌ست که در سایر کشورها رخ داده و به نظر من ما هم در ایران، در مسیر تحقق چنین هدفی قرار داریم.
– و سخن آخر …
معماری بیش از هر چیز، مطرح‌کردن پرسش‌های صحیح و دادن پاسخ‌های درست به آن‌هاست؛ بر اساس پرسش و پاسخی صحیح، معماری‌ای که خلق می‌شود صحیح خواهد بود و چنین معماری‌ای، نمی‌تواند زیبا و چشم‌نواز، کامل و کافی و پاسخ‌دهنده‌ی تمام نیازهای کاربران نباشد.