دو هزار واحد مسکونی صنایع چوب و کاغذ مازندران (چوکا) اثر عبدالرضا ذکایی-ژان کلود برنارد (مشاور سردار افخمی و همکاران)

در اواسط  دهه‌ی پنجاه و حرکت به سوی صنعتی‌شدن و برنامه‌ریزی دولت در جهت خودکفائی کشور از نظر صنعتی و کشاورزی به خصوص محصولات  مشتق ازچوب، برنامه احداث کارخانه‌ای جهت محصولات و صنایع چوبی در استان مازندران، در جنوب  شهر ساری و در جاده سنگ‌تراشان تدوین گردید. به همین دلیل جهت تامین مسکن و خدمات مورد نیاز کارکنان کارخانه، مجتمع مسکونی با ظرفیت حدود ۴۰ هزار نفر در سه مرحله به شرح زیر پیش‌بینی گردید:
– مرحله‌ی اول حدود ۲۰۰۰ واحد مسکونی (حدود هشت هزار نفر)
– مرحله‌ی دوم تاحدود ۴۰۰۰ واحد مسکونی (حدود شانزده هزار نفر)
– مرحله‌ی سوم توسعه تا ۴۰ هزارنفر

دلایل انتخاب زمین
برای انتخاب زمین موردنیاز واحدهای مسکونی مزبور مطالعات و بررسی‌های وسیعی انجام گرفت. براساس این مطالعات محلی در دوازده کیلومتری جاده سنگ‌تراشان از ساری بدلیل امتیازات زیر انتخاب گردید:
– روابط نزدیک منطقه مسکونی و صنعتی و مسافت کوتاه بین دو منطقه (فاصله‌ی حدود 2 کیلومتر و  در حدود 20 دقیقه پیاده).
– محفوظ بودن ساکنان مجتمع (انواع آلودگی‌های رایج در محدوده‌ی مناطق صنعتی) بدلیل جهت باد و وجود تپه‌ای مابین دو منطقه مسکونی و صنعتی
– انعطاف‌پذیری در توسعه‌ی آینده.
– طراحی منظر زیبا و مناسب و امکان جانمایی ساختمان‌ها از نظر همسایگی بدلیل شیب مناسب زمین
-کاهش خطر سیل بدلیل آبگیر نبودن منطقه.
– باتوجه به ضرورت حفظ زمین‌های زراعتی، استفاده از آن‌ها  به حداقل می‌رسد.
– امکان تملک اراضی مورد نظر بدلیل در اختیار بودن آن‌ها زیر نظر وزارت کشاورزی.

مشخصات و خصوصیات زمین طرح
زمین طرح مذکور در جنوب رودخانه‌ی تجن و حدود دوازده کیلومتری جاده سنگ‌تراشان (جاده ارتباطی ساری به سمنان) قرار دارد. زمین بصورت جنگلی و تپه ماهور  با شیب‌های مختلف از 5 درصد تا 25 درصد بوده، ارتفاع بلندترین قسمت زمین از سطح دریا، حدود ۲۸۶ متر و پایین‌ترین قسمت آن حدود ۱۲۰ متر می‌باشد در قسمت شمال و شمال غربی زمین مزارع قرار دارند که رودخانه‌ی سالار دره از میان این قسمت گذشته و بقیه قسمت‌ها تپه ماهور و جنگلی می‌باشد. بلندترین نقطه‌ی بخش اول توسعه (۲۰۰۰ واحد مسکونی) نقش مهمی در ترکیب طرح مجموعه داشته است.
به منظور استفاده از نور و آفتاب کافی، ساختمان‌های مسکونی در جهت شمالی–جنوبی و در قسمت‌های شرقی و غربی تپه، طراحی شدند. مساحت زمین  حدود ۱۱۰۰ هکتار شامل ۷۶۰ هکتار جنگل‌های طبیعی و مابقی زمین‌های کشاورزی بود و بطور متوسط حدود ۲ کیلومتر از طرح مجتمع صنعتی فاصله دارد.

خلاصه‌ای از ایده‌های کلی طراحی
با بررسی‌های صورت گرفته و طبیعت خاص منطقه، سعی شد تا از جنگل‌های طبیعی موجود به عنوان مسیرهای پیاده و مناطق سبز استفاده گردد. همین موضوع در قرارگیری واحدهای مسکونی نقش مهمی داشت. در واقع شهر به صورت ارگانیزمی در دل طبیعت بوده و از زندگی سرشار از فعالیت و کوشش ناشی از پویائی صنعت در جوار طبیعتی زیبا، برخوردار می‌گردد. این تفکر به صورت بافتی ارگانیک در دل طبیعت رشد کرده و هم‌چنان‌که طبیعت را دگرگون می‌سازد خود نیز تاثیرات عوامل طبیعی را می‌پذیرد. بر همین اساس سعی شد تا اصول طراحی ویلاها و آپارتمان‌ها، بصورت گسترده و پراکنده در جنگل قرار و مانند سیستم کلی معماری بومی مناطق شمال ایران با طبیعت اطراف خود ادغام شوند. در عین حال که هیچگونه ارتباط فیزیکی با یکدیگر ندارند عملکرد آنها گروهی و در ارتباط با یکدیگر بوده و روحیه طبیعی خود را حفظ نمایند.

معماری معاصر ایران : مسکونی، شهرسازی و طراحی منظر

__________________________________________________            

نام پروژه: دو هزار واحد مسکونی صنایع چوب و کاغذ مازندران (چوکا)، ساری 1355
عملکرد: مسکونی، رفاهی
معماران اصلی: عبدالرضا ذکایی، ژان کلود برنارد (مشاور سردار افخمی و همکاران)
کارفرما: صنایع چوب و کاغذ مازندران
آدرس پروژه: ساری، جاده سنگ‌تراشان
مساحت/زیربنا: مساحت زمین پروژه: 1100 هکتار شامل  770هکتار جنگلکاری و مابقی شالیزار
2000 واحد مسکونی برای اسکان 8000نفر