ضوابط
ساختمان‌هایی که در بافت و بدنه شهری و با توجه به ضوابط و قوانین شهرداری شکل می‌گیرند، چالش‌های مختلف و محدودیت‌های فراوانی دارند. این پروژه‌ها معمولا دارای نمای یکنواخت، دیکته شده و پلان‌های مشخصی می‌باشند که این موضوع مانع ایجاد هرگونه پویایی و کیفیت فضایی واجد ارزش در داخل و خارج پروژه شده و همچنین ارتباطی بین داخل و بیرون بنا شکل نمی‌گیرد. با در نظر گرفتن قوانین، ایجاد پروژه با کیفیت زیستی قابل قبول در این بافت، نیازمند تغییر نگرش در برخورد با ضوابط شهرداری است. در این پروژه به چالش‌هایی که ضوابط و محدودیت‌های شهری ایجاد می‌کنند، به عنوان یک پتانسیل بالقوه نگاه شده است. ساختمان مسکونی سالاریه که در شهر قم و از تجمع دو زمین در کنار هم، شکل گرفته است. با توجه به قوانین و ضوابط شهرداری قسمت مرکزی ساختمان مجاز به استفاده از کنسولی به عمق ۱۲۰ سانتی متر و حداقل فاصله مجاز کنسول از همسایه‌ها از یک طرف ۲ متر و از طرف دیگر ۴ متر بود.
زمینه:
پروژه در شهر قم  واقع شده است. با توجه به اهمیت مذهبی و جغرافیایی، رشد و توسعه در این شهر با نواسانات زیادی روبروست. شکل‌گیری سکونتگاه‌های جمعی یکی از نتایج غیرقابل اجتناب رشد و گسترش در این شهر است. به موازات، در قم اعتقادات مذهبی نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری‌های شهری و روابط همسایگی ایفا می‌کند. مسئله محرمیت و دید نداشتن از خارج به داخل بنا بسیار مورد توجه مردم بوده و جزء چالش‌های اصلی طراحی است. در این پروژه سعی بر آن شد تا از زاویه‌ای دیگر به این مساله نگاه شود، تا به جای این که مردم از داخل خانه پرده‌های ضخیم و چندلایه را برای جلوگیری از دید بیرون نصب کنند و ورود نور به خانه را محدود کنند، با ایجاد طرحی علاوه بر پاسخگویی به ایجاد محرمیت برای خانه و عدم دید مستقیم از بیرون به داخل، حداکثر ورود نور به داخل را نیز تامین کند.
مقیاس
با توجه به اینکه پروژه از تجمع دو زمین کنار هم شکل گرفته، دارای مقیاس بزرگتر و تعداد طبقات بیشتری نسبت به بافت مجاور و همسایگی‌های اطراف خود بود. عرض زیاد ساختمان، تعدد واحدهای مسکونی و تعداد زیاد بازشوها در جدار بیرونی با توجه به نیاز فضاهای داخلی از دیگر دغدغه ها و چالش های پیش روی این پروژه بود.
طرح
در ابتدا برای تغییر نگرش به قوانین شهرداری، کنسول را که معمولا به صورت صفحه‌هایی پیش آمده از نما در این بافت ها شکل می‌گیرند، به صورت باکس‌هایی دیدیم که تراس‌های هر واحد را شکل خواهند داد. تراس‌هایی که به صورت جداگانه و با محرمیت کامل نسبت به هم قرار بگیرند. بدین ترتیب کنسول‌ها تبدیل به باکس‌هایی شد که در طبقات روی هم می‌لغزند و با جابجایی باعث ایجاد تراس‌ها می‌شوند. کنسول‌ها پس از شکل‌گیری تاثیر خود را بر جدار اصلی گذاشته و در نقطه برخورد با سطح نما، حفره‌هایی را ایجاد می‌کنند. این حفره‌ها، تراس‌های واحد دیگر در همان طبقه را شکل می‌دهد. بدین صورت ما در هر طبقه تراس‌هایی بیرون زده و فرورفته داریم که به صورت جداگانه و با رعایت محرمیت شکل گرفته اند. با شکل گیری کنسول‌ها در هر طبقه جدار اصلی بنا از یک نمای تخت و مسطح تبدیل به حجمی با عمق ۳ لایه شد. لایه اول سطح بیرون زدگی کنسول‌ها که تراس‌ها را شکل می‌دهد، لایه دوم (جدار اصلی بنا) سطح تخت نما است و لایه سوم قسمت فرو رفته و حفره‌هایی است که با تاثیرپذیری از برخورد کنسول‌ها روی جدار اصلی شکل گرفته و تراس واحد دیگر در همان طبقه را تشکیل می‌دهد. با ایجاد این ۳ لایه جدار بیرونی و مسطح پروژه به فرمی پویا و دارای عمق تبدیل شد که پاسخگوی تمامی عملکردهای داخلی بنا نیز باشد. (نور گیری، محرمیت، تراس، پلان و …) تاثیر این ۳ لایه بر پلان داخلی باعث جانمایی اتاق مهمان، فضای پذیرایی و همینطور تراس‌ها در ارتباط با جدار اصلی بنا شد و این اثرگذاری، کیفیت‌های فضایی متفاوتی را بنا به نیاز فضاها ایجاد کرد. پس از شکل‌گیری لایه های نما، به دلیل تعداد زیاد بازشوها و ایجاد محرمیت و دید کنترل شده در سطح تخت نما، پوسته‌ای از لوورهای چوبی شکل گرفت تا علاوه بر جلوگیری از اغتشاش بصری، باعث پیوستگی در نما شده و کیفیت ورود نور و دید را تعریف کند. با شکل‌گیری پروژه علاوه بر پاسخگویی به عملکردهای داخلی، برخوردی متفاوت با ضوابط شهرداری و ایجاد یکپارچگی در پروژه، توانستیم به مساله دید مستقیم از بیرون به داخل و محرمیت نیز پاسخ دهیم، بدین صورت که در هر ۳ لایه شکل دهنده جدار بیرونی، مساله دید با یک واسطه شکل می‌گیرد و هیچ بازشویی به صورت مستقیم در جدار بیرونی باز نمی‌شود. مراحل طراحی پروژه آرام آرام، به مثابه پژوهشی درون متن مشخص شکل گرفت. شکل گیری کنسول‌ها و نحوه برخورد با آن‌ها (که چالش ضوابط شهری را همراه خود داشت)، به مرور و هرچه به عمق پروژه نزدیک شد، لایه‌های دیگری از مسائل و پتانسیل‌های پروژه را نمایان ساخت. لایه‌هایی که با پیشرفت در روند شکل‌گیری طرح، مسائل اجتماعی، فرهنگی، ساختاری و حتی دیتایل‌های اجرایی پروژه را تحت تاثیر خود قرار داد. به این ترتیب، طراحی جدار شهری پروژه به صورت دیواره‌ای در نظر گرفته شد که عملکردهای داخلی، پلان، محرمیت و ضوابط را در بر گرفته و در یک دیالوگ متقابل، تاثیر خود را در داخل و خارج بنا گذاشته است. در نهایت پروژه خود را به صورت فرمی یکپارچه در بافت یکنواخت شهری نمایان کرد که دارای هویتی مستقل نسبت به بافت پیرامون خود است.
در سازمان‌دهی فضایی پلان پروژه، نورگیری، محرمیت و تناسب فضاها مورد توجه قرار گرفت. به گونه‌ای که با تقسیم فضا به عرصه‌های عمومی، نیمه‌عمومی و خصوصی، پلان شکل گرفت. فضای پذیرایی و اتاق مهمان در عرصه عمومی و به سمت نمای اصلی قرار گرفته، آشپزخانه و نشیمن در عرصه نیمه عمومی و نقش واسطی بین دو عرصه عمومی و خصوصی را ایفا می‌کند. اتاق‌خواب‌ها و حمام در عرصه خصوصی و در قسمت پشت ساختمان و فارغ از آلودگی صوتی قرار گرفت. این فضاها، نور خود را از حیاط تامین می‌کند. | برای ایجاد هماهنگی داخل پروژه از متریال چوب در سقف قسمت نشیمن و آشپزخانه استفاده شد. همچنین تیغه جداکننده فضای نشیمن و اتاق خواب‌ها دارای دو وظیفه بود
جلوگیری از دید مستقیم به اتاق خواب‌ها و قرارگیری تلویزیون روی آن این تیغه با حرکتی پویا از سقف شروع شده، تا روی دیوار امتداد پیدا کرده و به صورت معلق با فاصله‌ای ۶۰ سانتی‌متری از زمین قرار می‌گیرد.

معماری معاصر ایران :مسکونی

__________________________________             

نام پروژه: ساختمان مسکونی سالاریه
عملکرد: مسکونی
معماران اصلی: مرتضی علی نیا مقدم، حمید بابایی
کارفرما: سالار نیکوگفتار
همکاران طراحی: بهاره شیسی، مرضیه گشاهی، فاطمه اسدسلیمانی، اندیشه اسکویی، الیکا زارعی، احسان کازرونی، کاظم رضایانی
تهیه نقشه های فاز 2: دفتر معماری هرم
آدرس پروژه: قم، شهرک قدس، کوچه 56
مساحت/زیربنا: 3600 مترمربع
جزئیات طبقات و کاربری آنها: یک طبقه زیرزمین(پارکینگ)، طبقه همکف (لابی و دو واحد مسکونی)، 5 طبقه مسکونی(10 واحد)
طراحی و دکوراسیون داخلی: دفتر معماری هرم
اجرای پروژه: سالار نیکوگفتار، کاظم رضایانی
اجرای سازه: سالار نیکوگفتار
نوع سازه: اسکلت بتنی
نوع تأسیسات: داکت اسپیلیت
سرپرست کارگاه: کاظم رضایانی
نظارت پروژه: دفتر معماری هرم
تاریخ طراحی: 1395
تاریخ شروع ساخت: 1395
تاریخ پایان ساخت: 1397
عکاسی پروژه: دید استودیو
بودجه‌ی کل: 4 میلیارد و 500 میلیون تومان
برندهای محصولات مصرفی:
1)Grohe
2)AGT
3)Vista best
جوایز کسب شده توسط پروژه:
1)منتشر شده در سایت archdaily
2)منتشر شده در سایت های معتبر ملی و بین المللی