پردیس های اداری
ترجمهی سودا ابوترابی

با فرارسیدن دهه ی 1940، جریانی حاکم شد که طی آن شعبات اصلی شرکت ها، تحت فشار، از دل شهرها به مناطق آرام حومه ی شهر منتقل شدند. آیا این مهاجرت حیاتبخش، عقب نشینی به زندگی روستایی یا انزوایی حساب شده است؟ تام ویلکینسون (Tom Wilkinson) این سؤال را میپرسد.
عبارت «محوطه ی متحد» از اجتماع صنعت و آکادمی در حومه ی اِدِنیک (Edenic) در ایالات متحده ی پس از جنگ سخن می گوید. بار دیگر برجهای مرکز شهر به آرزوی شرکت های بلندپرواز بدل شدند، اما سپس باطن شهر شروع به از دست دادن نشانه هایش می کند (خیالی سیاه، یاغی، گران و برای ذائقه های مسئولان اجرایی، به لطف اتومبیل ها، خیلی متراکم بود). همچنین، اتومبیل حرکت بعدیشان را راحت نمود، گویی کسی به طعنه، عمداً ضربه ای واقعی به نیروی حیاتی شهری وارد آورده باشد ( تجارت ها به جوامع دربسته ی حومه ی شهرها عقبنشینی کردند)، گرچه آنها چیزی کمتر از کمینگاهی آرام در باغ بودند.
آیزنهاور (Eisehower) در پایان دوران ریاست جمهوری در سال 1961، نسبت به «تأثیر توجیه ناپذیر» مجموعه ی صنعتی نظامی در سیاست آمریکا هشدار داد. سناتور جِی ویلیام فولبرایت (J William Fulbright)، بانی برنامه ی مبادله، نام این گروه سه گانه را «مجموعه ی نظامی ـ صنعتی ـ آکادمیک» نامید. در زمان جنگ، جریان های عظیم مالی از طریق این ماتریکس وارد مؤسسات تحقیقاتی چون مؤسسه ی تکنولوژی ماساچوست شدند. موفقیت مبتکارانه و نهایی در بمباران هیروشیما، با بدگمانی حاصل از جنگ سرد، به تداوم دوران پساجنگ منجر شد.
بنیان گذاری مؤسسه ی تکنولوژی ایلینوی در سال 1940 و پیوستن آن به همسایگی سیاه پوستان فقیر در شیکاگو، به سرپرستی معمارانهی میس ون در روهه به این مجموعه تعبیر معمارانه ی متمایزی اعطا نمود. واحدهای مدولار و های ـ تک در سرتاسر پارکلند در یک نسخه ی به روز شده از دانشگاه جفرسونیان (Jeffersonian) پراکنده شده بودند، چیدمانی که به لحاظ نظری، امکان رشد سریع و پیکربندی دگرباره را فراهم آورده است (دیگر شرایط ایده آل برای یک جهان بینی آمریکایی، محدود به اقیانوس نبوده و به روی دوره ای جدید از توسعه ی بینالمللی گشوده شد). معماری، خود، از این آمادگی برای وارد عمل شدن در حوزه ی معانی قابل انتقال و در مورد ظاهرش به عنوان یک جعبهی ابزار (که به زیبایی چیده شده) سخن گفت.
گوردن بانشفت (Gordon Bunshaft)، زمانی که SOM مسئول طراحی شعبات مرکزی پیشرو خارج از شهر برای بیمه ی کنتیکت جنرال لایف (Connecticut General Life) در بلوم فیلد (Bloomfield)، ایلینوی شد، به مثال میس روی آورد. در چند نمونه ی اولیه ی این گونه، مانند آزمایشگاه های اِی تی اند تی بِل (AT&T Bell Labs) در ماری هیل (Murray Hill) ــ که در سال 1942 تکمیل شد ــ مدل سنتی دانشگاه دنبال شده است. لباس های آزمایشگاه های بِل برای جذب کارمندان با کیفیتی طراحی شده بود که بیشتر به شأن و منزلت مؤسسات آموزشی آشنا هستند و در آنها کار کردهاند. ترانزیستور در سال 1947، در آنجا اختراع شد و تا سال 1958، این مرکز با 4200 کارمند، به بزرگترین مرکز تحقیقاتی ایالات متحدهی آمریکا بدل شد. بیمه ی کنتیکت جنرال لایف HQ، ساخته ی SOM که در سال 1957 تکمیل شد، به شدت متفاوت و کاملاً مدرن است. این مجموعه، شامل یک ساختمان اداری مرکزی است که بلوکی با کاربری غذاخوری و جناحی با کاربری اداری حول آن گردیده و تمامی مجموعه، توسط دریایی از فضای سبز احاطه شده اند (تأثیر فضای طبیعی با پارکینگ های بزرگ اتومبیلی که به انزوای مجموعه منجر شدهاند، کمرنگ شده است).

نمایی از فیلم سینمایی کارآموزی (The Internship) محصول سال 2013 که در پردیس اداری گوگل فیلمبرداری شده است. در این فیلم کوشش شده به فضای دموکراتیک و جدید پردیس های اداری اشاره گردد.
گوگل، توماس هیتورویک و بیارکه اینگلس، نمای کوهستان، کالیفرنیا، ایالات متحده، 2016 (پاویون ها به زیر فرِی اُتتو گرد آمدهاند و سایبان ها در محیط طبیعی مملو از درختان گسترده شده اند.) جرثقیل های روباتیک سازنده ی آنها بهعنوان یادگارهای تردستی کمپانی باقی مانده اند. با واگذاری نیمی از زمین به لینکداین، پلان مجموعه مختل گشت.
با این وجود، زمانی که مدیران اجرایی متوجه شدند که جابجایی، در واقع، سبب بروز تغییرات در تعداد کارمندان شده، سیلی از تقلیدها در پروژه اعمال شد ( این حقیقت که این موضوع، رفت و آمد روزانهیشان را دچار مشکل کرده بود نیز شاید تا حدودی مؤثر بود: ویلیام اچ وایتWilliam H) Whyte) دریافت که از میان 84 شرکتی که مطالعه نموده بود، 81 موردشان به نزدیکی خانه های CEOهایشان نقل مکان کرده اند).
این موفقیت، ایدئولوژی جامعه ی ایدهآل نیمه فئودال به دور از فساد شهر، جایی که پول سازان دِپرولتریزه در «کاپیتالیسم روستایی» (عبارت منسوب به لوئیز موزینگو Louise Mozingo) رضایت داشته باشند، را در محوطه تقویت نمود. این موضوع که آیا افزایش پایبندی کارکنان، واقعاً از رضایت بیشتر آنها نشأت گرفته، یا از این مسئله که برای کارکنان جابجا شده ای که در مناطق حومه ای گرفتار شده اند، تغییر شغل دشوار به نظر می رسد، ناشی می شود، نیاز به تفکر و تعمق بیشتری دارد.
ایرو سارینن در اواخر دهه ی 1950 و اوایل دهه ی 1960، با پروژه های جنرال موتورز، آی بی ام IBM، آزمایشگاه های بل و جان دیر (John Deere)، گونه ی محوطه را تکمیل نمود. این مورد آخر که در آن محیط طبیعی همگانیِ پوشیده از درختان، برای آنانی که شانس زندگی کردن رویای آمریکایی را داشتند، بسیار تأثیرگذار بود. اما زمانی که کوین روش (Kevin Roche) و جان دینکِلو (John Dinkeloo) جانشین او شدند، محوطه، وارد فاز پسامدرن شد: این ساختمان های ویژه که مجموعه ای از اهرام وارونه برای زندگی دانشجویی، یک ویلای عظیم پالادین برای تأمین غذای شرکت جنرال، بیرون-زدگی های پرچین و شکن پارکینگ طبقاتی اتومبیل در دل جنگل برای شرکت یونیون کارباید (Union Carbide) ــ نماینده ی آنچه که روش، «بازگشت به هویت» خوانده ــ می باشند، دیگر نمایندهی قدرت انتزاعی تکنوکراتیک شرکت های آمریکایی نیستند.
از سال 1940 شرکت های ایالات متحده، شصت درصد تولید صنعتی جهان را تحت کنترل خود گرفتند. غلبه ی جهانی، ناگزیر منجر به تقلیدها و تغییرات در محوطه های ساخته شده در سراسر جهان شده و حتی شرکت HQ واقع در زمین های مرکزی آمریکا، در پی شوک نفت، دچار افول گشت. حرفه ی اخیر روش و دینکلو، صادرات اینگونه به آن سوی مرزها، تجارت های سلسه ای اروپای پیر بود.
HQ غول پیکرِ شرکت فرانسوی ارتباطات راه دور بوییگ (Bouygues)، به طرز شگفت آوری ورسای دومی واقع در سه مایلی ورسای اصلی است درحالیکه شهر سانتاندر (Santander) (2005) 6500 کارمند را در یک سری پایون خارج از مادرید در خود جای داده است.
معماران های ـ تک در انگلستان، با نگاهی به روزهای اوج ایرو سارینن، از او الهام گرفتند. مرکز تحقیقات اشلومبرگر (Schlumberger) کمبریجِ هاپکینز، سال 1985، شریک یک دانشگاه کهن که در تلاش برای پابه پا بازی کردن با عموزاده های خود در آن سوی اقیانوس اطلس می باشد، یک چادر مهندسی شده ی عظیم برای آزمایش تکولوژی اکتشاف نفت است. بریتانیا، همچنین در سال 1990، یک محوطه ی پسامدرن متمایز به فرم بتن آماده ی کولینان Cullinan HQ، یک سری پاویون یک طبقه با پشت بام سبز گرداگرد یک خانه ی قرن نوزدهمی در حومه ی ساری (Surrey) دارد. این مجموعه، چمنزارهای روستایی را به مبدأ تاریخی خود بازمی گرداند.
فاکتور دیگری که شرکت های آمریکایی را ترغیب به ترک شهرها نمود، امکان ایزوله کردن کارکنان از مشکلات سازمان بود. این برای تجارت هایی که پیشتر از یک سایت انجام می شدند، به معنی تفکیک کارکنان دفتری و پژوهشگران از طبقه ی فروشگاه های به شدت متحد است. با این وجود، حتی این برای بازارهای ارزان تر نیروی کار پس از دهه ی 1970 پایتخت کافی نبود. چندملیتی ها در هند، کارکنان با تحصیلات بالا و انگلیسی زبان را یافتند که با محوطه، نظرشان را جلب نمودند. هند به لطف استقلال، به سرعت شهریت یافت و به سمت مشکلات آشنای ازدحام جمعیت و زیرساخت های نامناسب پیش رفت. محوطه ی حومه ای به طبقات جدید متوسط، راه گریزی از شهرهای ناکارامد و برای دولت، منبع خوشایندی برای سرمایه گذاری بین المللی ارائه داد. در نتیجه، نتایج مرکبی حاصل شد: ماهواره های شرکت های بزرگ شهرهایی چون بِنگالور (Bengaluru) بی شک نسبت به مراکز شهری، مکان های بهتری برای کار کردن هستند، اما به لحاظ معماری، برجسته نمی باشند. محوطههای آی تی (IT) سیستم های اطلاعاتی عظیم، با ردیف ستون های باروک بیرون زده از یک معبد یونانی، یک هرم شیشه ای به سبک لوور و مجموعه ای از ساختمانهایی که نام کمپانی را در هوا می پراکنند، جسورانه هستند.
علاقه ی کارکنان هندی به سبک زندگی حومه ای (در کنار مصرف بیش از اندازه ی اتومبیل، غذا و غیره) هم برای محیط های بومی و هم جهانی، پدیده ای مهلک است. بااین حال، پیش از متراکم نمودن مناطق حومه ای، به خصوص با بازگشت محوطه به غرب برای انتقامجویی، نمی بایست در انتقاد -کردن پیش قدم شویم. نسل جدیدی از شرکت های غول پیکر در آمریکا، افرادی چون فاستر و گری را برای ساخت عدن (بهشت)های جدید در مناطق حومه ای کالیفرنیا، مکانی بی نقص برای تعمق به زیر آسمان آبیِ خالی از ابر و به دور از نابرابری آزاردهنده و زیرساخت های درحال خرد شدن مرکز شهر، به کار گماشتند. ساختمان های حاصل، در تلاش برای خلق تصویر دوستانهتری نسبت به پیشینیان تدافعی خود همچون یونیون کارباید، برای ابررسانه های اجتماعی هستند، اما با توجه به آنچه برنامه ریزی مالیاتیشان نشان می دهد، این عقب نشینی، کاملاً بازتاب طرز تفکر جهانی شرکت هایی است که تعهد اندکی نسبت به جامعه ای دارند که آنها را حمایت می نماید.


بل لبز، ایروسارینن، نیوجرسی، آمریکا، 1962



یونیون کارباید، دَنبری، کوین روش، جان دینکلو و شرکا، کنتیکت، آمریکا، 1982.
تصاویر این صفحه: فیسبوک، فرانک گری، پارک مِنلو، کالیفرنیا، آمریکا، 2015 (این ساختمان باشکوه و نسبتاً ارزان، بزرگ ترین نمونه ی ادارات با پلان باز در جهان می باشد: هیچ ساختمان اداری خصوصیای با 40,000 مترمربع صفحات طبقات و 2,800 کارمند وجود ندارد که همگی در فضایی غارگونه جمع شوند. محیط طبیعی، در این مورد خاص با انتقال به پشت بام، ویژهی استفاده ی کارمندان است.)
محوطه ی اپل 2، فاستر و شرکا، کوپرتینو، کالیفرنیا، آمریکا، 2016
اشاره شده که دونات غول پیکریی که توسط کمپانی اپل اشغال شده و در حال حاضر در کوپرتینو در حال ساخت می باشد (حاصل یک تماس تلفنی مشهور از جانب استیو جابز به نورمن فاستر در سال 2009) شباهتی از جنگ سرد را به دوش می کشد (در آن زمان، پیمانکار محوطه، جنرال اتمیکس بود). در واقع بیشتر به خانه ی آژانس نظارت و امنیت بریتانیایی GCHQ شباهت دارد (شاید شرکت اپل از فاستر می خواست تا با تلاش های شجاعانه ی خود، در برابر تجسس های دولت، نشانه ای از تأثیرگذاری خود را خلق کند). این پروژه ی عظیم (با 3000 کارمند و زیربنای 260,000 مترمربع)، نصب دستگاهای بتن ساز را الزامی کرده و طبق گزارش ها، پنج میلیارد دلار آمریکا هزینه خواهد داشت. این ساختمان، ارتباط متعارف میان دو عبارت در کاپیتالیست پاستورالیسم را معکوس کرده، به جای آنکه ساختمان در محیط طبیعی نشسته باشد، این محیط طبیعی است که در ساختمان جای گرفته و باغی محصور پدید آورده که صرفاً افراد خاص به آن دسترسی دارند (استعاره ای شایسته برای اکوسیستم مجازی اپل).
خدمات مشاوره ی تاتا، کارلوس اُوت و پونسه دِلئون، سیروسِری، چِنای، هند، 2006
محوطه ی شرکت آی تی چندملیتی وابسته به گروه تاتا، ساخته ی کارلوس اوت، بزرگترین ساختمان اداری در هند و قطعاً یکی از منسجمترین آثار معماری بود. اوت ــ که کار خود را با اپرای باستیل آغاز نمود و از آن زمان به بعد سری ای از تئاترهای بزرگ را در سرتاسر چین بنا کرد ــ مجموعهای از پاویون ها را طراحی نمود که 20,000 کارمند در یک محیط طبیعیِ پوشیده از گیاهان و حوضچه ها در خود جای میدهند. حضور آب روان به منظور خنک نمودن محیط صورت گرفته، سایبان های غول پیکر نیز با سایه افکندن بر فضاهای اداری ای که با نور طبیعی روشن شده ند، همین وظیفه را عهده دار هستند ( به لطف وجود تمامی این المان ها، پروژه برنده ی رتبه بندی طلا به دلیل پایداری از جانب انجمن ساختمان سازی سبز هند گردید). تمامی محوطه ها طوری طراحی شده اند که اجتماعاتی بی نیاز از غیر باشند و این موضوع، پارک آی تی در سیروسی را به سطوح جدیدی ارتقا می دهد: علاوه بر کافه ها و باشگاه ها، فضاهای تفریحی و مناطق مسکونی برای 300 کارمند مهمان نیز در نظر گرفته شده است.
سوزلُن وان اِرت، پونه، هند، کریستوفر بنینگر، سال 2009
شرکت HQ متعلق به سوزلون، همان طور که شایسته ی یک کمپانی انرژی باد می باشد، با پنجره های سایبان دار، سیستم گرمایش آب خورشیدی، سیستم بازیافت آب خاکستری و سیستم های جریان هوای طبیعی، یکی از کارامدترین ساختمان ها به لحاظ بهینه ی مصرف انرژی است. همچنین، این مجموعه ی 75,000 مترمربعی (که 2,300 کارمند را در خود جای می دهد) کاملاً توسط انرژی سبزِ تولید شده در محل و مزارع باد سوزلُن تأمین می گردد. علاوه بر بهره مندی از تازه ترین تکنولوژی، طره های برجسته و باغ آب مستغرق با ستون هرمی شکل مرکزی به ارتفاع 40 متر حکایت از سنت معماری بومی دارد.