طراحی بیمـارستان کودکـان - دانشنامه هنرمعماری

گالری نیمانـــی، اثر امین ترکان

بیمارستان دانشگاه کارولینای شمالی چَپِل هیل، کارولینای شمالی، آمریکا / گروه معماری HKS با همکاری کرلی ردفوت زَک، 2002

طراحی نمای ساختمـان بیمارستان کودکان

امید، همدردی، جذابیت. چگونه میتوان ساختمان بیمارستان را به گونهای طراحی کرد که این ویژگیها را در ذهن کودکان و خانوادههای آنها القا کند؟
اولین برداشتی که انسان از یک فضا دارد بسیار مهم است. نگاه اول کودکان به ساختمان بیمارستان تأثیر عمیقی بر ذهن آنها میگذارد. ساختار بیرونی ساختمان باید به چشم تمام سنین زیبا و دلپسند بیاید، از نوزادان گرفته تا بزرگسالان.
ساختمان بیمارستان کودکان باید ظاهری زیبا و ساده داشته باشد و از پیچیدگیهای طراحی به دور باشد تا کودکان بتوانند روابط بین عناصر تشکیل دهندهی آن را بهخوبی درک کنند. ظاهر ساختمان همچنین باید گویای اتفاقاتی باشد که در داخل آن میافتد. ترکیب فضاهای پر و خالی، مقیاس، رنگ و بافت، فاکتورهایی هستند که با آنها میتوان از اضطراب و تشویش کودکان و خانوادههایشان کم کرد. استفاده از رنگها باید به صورتی باشد که فضایی گرم و صمیمی و راحت را تداعی کند. بهتر است از انواع مختلف بافت از جنسهای گوناگون استفاده شود و بچهها را دعوت کرد تا به آنها دست بزنند و مصالح و جنسهای آنها را بشناسند. این روشها همگی در ایجاد برداشتی مثبت در هنگام اولین نگاه به بیمارستان تأثیر مثبتی دارند. همچنین طراحی ساختمان بیمارستان باید به گونهای باشد که در طول عمر ساختمان هیچگاه خستهکننده به نظر نیاید که در ادامه به نمونههایی اشاره میشود.

بیمارستان کودکان مایامی، مایامی، فلوریدا

مرکز درمانی کودکان لابونور، ممفیس، تِنسی

طرح بیمارستان کودکان کوئینزلند، گروه معماری لیونز آرک

لابی: محل اجتماع و تقسیمات فضایی

بیمارستان کودکان ماریا فاررِی، والهالا، نیویورک

بیمارستان کودکان مرسی، کانزاس سیتی، میسوری

کودکان و خانواده‌های آنان قلب اجتماع حاضر در بیمارستان هستند. لابی نیز قلب بیمارستان است. اولین فضایی که در هنگام ورود به ساختمان واردش می‌شویم لابی است. در نتیجه، برداشت اولیه‌ی انسان از این فضا اثری ماندگار بر ذهن او می‌گذارد. لابی بیمارستان دارای کاربردهای مهمی می‌باشد، از جمله آنکه محلّی است برای تعاملات اجتماعی و استراحت بیماران و خانواده‌های آنان.
لابی نیز، مانند میدان اصلی شهر در بیمارستان نقش تقسیم‌کننده‌ی فضایی دارد. لابی فضایی است برای آمادگی پیدا کردن، برای رجوع به پزشک و قسمت‌های درمانی. این سالن اصلی در بیمارستان باید از نور طبیعی کافی برخوردار باشد. همچنین تقسیم کردن فضای لابی بیمارستان‌های کودکان به بخش‌های کوچک بسیار کارآمد است، چرا که کودکان فضاهایی با مقیاس کوچگتر را بهتر درک می‌کنند.

بیمارستان کودکان بنر، مسا، آریزونا

کافی‌شاپ درختی، بیمارستان کودکان آرکانسا، لیتل راک، آریزونا

بیمارستان کودکان ام.تی.واشینگتن بالتیمور، مریلند

کافی‌شاپ درختی، بیمارستان کودکان آرکانزاس، لیتل راک، آریزونا

بیمارستان کودکان برنر، وینستون سالم، نیوکالیفرنیا

بیمارستان کودکان برنر، وینستون سالم، نیوکالیفرنیا

بیمارستان کودکان بریستون مِیِر در بیمارستان دانشگاه رابرت وود جانسن، نیو برونسویک، نیوجرسی

بیمارستان کودکان ام.تی.واشینگتن، بالتیمور، مریلند

بیمارستان کودکان کالیفرنیا، مادرا، کالیفرنیا

مرکز درمانی خانوادگی-پدران و مادران به عنوان همراهان کودک

بیمارستان کودکان رونالد مکدونالد، دانشگاه لویولا، مای وود، IL

همراهی والدین با کودکانشان در تمام مراحل درمان عاملی مؤثر برای آرام کردن کودکان در دوران بستری در بیمارستان است. به این منظور ایجاد شرایطی برای والدین به منظور حضور داشتن در بیمارستان امری مهم محسوب می‌شود.
ایجاد فضایی برای همراهان که با دنیای بیرون و زندگی روزمره تفاوت‌های زیادی نداشته باشد، ابزاری کارآمد است تا آنان بتوانند در کنار کودکانشان حضوری مؤثر داشته باشند. نور طبیعی مناسب، دسترسی به اینترنت، محوطه‌سازی و ایجاد فضاهای خصوصی عواملی هستند که به خانواده‌ها کمک می‌کند در بیمارستان، کودکان خود را با آرامش هر چه تمام‌تر همراهی کنند.
طراحی فضاهایی برای برقراری تعاملات اجتماعی، اتاق‌های چندمنظوره‌ی عمومی و طراحی المان‌های متنوع و آثار هنری برای جلب نظر مراجعه‌کنندگان همگی از عواملی هستند تا خانواده‌ها از حضور در بیمارستان احساس رضایت کنند.
طراحی فضاهای درمانی کودکان باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر کودکان، از استرس و پریشانی خانواده‌های آنها نیز کاسته شود.

بیمارستان و کلینیک کودکان مینه سوتا، مینیاپولیس، سنت پائول، مینه سوتا

بیمارستان کودکان و مرکز درمانی جانت سینگال، سیاتل، ؤاشینگتن

بیمارستان کودکان و مرکز درمانی جانت سینگال، سیاتل، ؤاشینگتن

کریدور بیمارستان کودکان، آرکانزاس، لیتل راک، آرکانزا

اتاق بازی بیمارستان کودکان مونت فیرو، برانکس، نیویورک

بخش مراقبت‌های ویژه‌ی نوزادان، بیمارستان کودکان بلنک، دس وانیز، آیووا

بیمارستان ملی کودکان، ؤاشینگتن دی سی

اتاق بازی سیّال و متحرک، بیمارستان گرین ویل، گرین ویل، کارولینای جنوبی

نقاشی‌های کریدور، بیمارستان کودکان کالیفرنیا، مادرا،کالیفرنیا

فضای بازی، مرکز درمانی محلّی لوقای قدیس، بویزی، آیداهو

کافه‌تریا، بیمارستان کودکان مرسی، کانزاس سیتی، میسوری

باغ و محوطه‌سازی

از سـال‌ها قبل مطالعـات نشـان داده است که هنـر و طبیعت در تسـریع رونـد بهبـودی بیماران تأثیرگذار است. در قرون وسطا، در مراکز درمانی از باغ به عنوان عاملی شفادهنده برای درمان بیماران استفاده می‌شد. در عصر حاضر نیز هنر، نور طبیعی و المان‌های طبیعی فاکتورهایی اساسی در شکل‌گیری و کارآمدی بیمارستان هستند.
مطالعات اخیر نشان داده است که رابطه‌ی نزدیکی میان توانایی بیمار برای تسکین درد خود و محیط اطرافش وجود دارد. کاهش اضطراب و تشویش بیماران، مخصوصاً کودکان، امری ضروری است، بدین جهت در طراحی مراکز درمانی محوطه‌سازی و طراحی فضای سبز اهمیت ویژه‌ای دارد.
طراحی محوطه‌ی شفادهنده یا کارهای هنری تأثیرگذار، تنها شامل تراس، یک زمین بازی یا یک راهرو رنگی نیست. در این مکان‌ها نباید قوانینی از جمله “وارد چمن نشوید” یا “لطفاً دست نزنید” وجود داشته باشد. نقاشی‌ها، گلکاری‌ها، فواره‌ها و مجسمه‌ها، هیچ یک عناصری صرفاً نمایشی نیستند، بلکه بیماران باید به وسیله‌ی هر پنج حسّ خود از وجود آنها بهره ببرند.
وجود پنجره‌هایی به سمت باغ و محوطه‌ی بیمارستان در اتاق بیماران، انجام نرمش‌های فیزیوتراپی در محیط باز و امکان صرف ناهار در فضای آزاد همگی فاکتورهایی تأثیرگذار در تسریع روند بهبودی بیماران هستند.
معماری، طراحی فضای سبز، طراحی فضاهای داخلی و هنر همگی از عوامل جدایی‌ناپذیر در درمان بیماران هستند. طراحی به بیماران کمک می‌کند تا به زندگی بیرون از بیمارستان نزدیک باشند و امکان تحرّک و برقراری روابط اجتماعی داشته باشند.

استفاده از آثار هنری به عنوان ابزارهای راهنمای مسیر. بیمارستان کودکان فینیکس، فینیکس آریزونا

کلکسیون پروانهها، بیمارستان کودکان واندر بیلت، نشویل، تنسی

قورباغه در حیاط داخلی، بیمارستان کودکان بَنر، مِسا، آریزونا

کلکسیون پروانهها، بیمارستان کودکان واندر بیلت، نشویل، تنسی

لابی آسانسورها، بیمارستان کودکان واندر بیلت، نشویل، تنسی

نقاشی دیواری ورودی، مرکز درمانی محلّی سنت لوک، بویِز، آیدهو

کودک و توتفرنگی، بیمارستان کودکان دوربچر، پورتلند

ایجاد محیطی اجتماعی

بیمارستان با هر ساختمان عمومی دیگر تفاوت‌های زیادی دارد. در بیمارستان روابط احساسی و عمیقی بین بیماران با یکدیگر و خانواده‌هایشان برقرار می‌شود، بنابراین ایجاد فضایی که در آن برقراری تعاملات اجتماعی به‌خوبی امکان پذیرباشد، امری مهم و ضروری است.
ایجاد فضایی برای برقراری روابط اجتماعی می‌تواند از راه‌های مختلفی انجام گیرد. از نحوه‌ی طراحی فضا و چیدمان مبلمان گرفته تا جمع‌آوری کارهای هنری بیماران بستری در بیمارستان، همگی در به وجود آوردن جوّی صمیمی و اجتماعی مؤثر هستند. مزیّت این کارها در آن است که اجرای آنها مستلزم صرف هزینه‌های بالایی نیست.