آرتیفــــــــــــــــــورت، آرین خانی‌زاد

دفاتـــــر کار، ترجمه‌ی مینا حنیفی‌واحد، بخش دوم

آجـــر؛ واجد یک کیفیت بی‌زمـــان، به بهانه‌ی برگزاری سومین جایزه‌ی ملی آجر در معماری معاصر ایران، نوشته‌ی آرتور امید آذری

آرتیفــــــــــــــــــورت
آرین خانی‌زاد

در سال 2015 آرتیفورت (Artifort) صدوبیست‌وپنجمین سالگرد خود را جشن گرفت. سالانه صندلی‌ها، میزها و مبل‌های این شرکت راه خود را به خانه‌ی دوستداران طراحی در سراسر جهان پیدا می‌کنند. شروع این داستان از سال 1890 بود؛ زمانی‌که ژول وَخِمانس (Jules Wagemans) تجارت روکش مبلمان را در ماستریخت راه‌اندازی کرد. پسرش، هِنریکِس وَخِمانس (Henricus Wagemans) -که در اواخر دهه‌ی بیستم نمایشگاهی در آمستردام داشت و قبلا در سطح ملی شناخته شده بود- شرکت را به یک کارخانه‌ی مبلمان گسترش داد. در سال 1928 نام تجاری جدید معرفی شد: Artifort که از کلمه‌ی لاتین «art» به‌معنای هنر یا دانش و «fortis» به معنای قوی یا قدرتمند گرفته شده است. واژه‌ی «راحتی» نیز در این نام تجاری منعکس شده است.
به‌لطف دلپذیری و سرزندگیِ خوشایند و مطلوب محصولات این شرکت، آرتیفورت توانست خود را به‌عنوان یکی از معدود تولیدکنندگان طراحی آگاهانه (design-conscious) معرفی کند. با وجود اینکه بسیاری از ایده‌های آنها از دوران پاپ (Pop era) الهام گرفتهشده ‌بود، این شرکت هلندی بیش از چهل سال به‌طور مداوم، با ثبات و به‌شکل تحسین‌برانگیزی هم به دلیل بی‌سروصدابودن و تبلیغات کم و هم به‌دلیل خط تولید آن، در عرصه‌ی طراحی مبلمان حضور داشت. محصولات این شرکت رنگارنگ، فاقد شکل معین و خارج از روندها و مدهای کوتاه‌مدت بود. ظرافت فرانسوی پیِر پولَن (Pierre Paulin) با محصولات این شرکت سازگاری خوبی دارد. او یکی از طراحانی است که هرگز در مقابل وسوسه‌ی طراحی سطحی و ظاهری تسلیم نشد؛ حتی در طراحی‌های جسورانه‌ی خود مانند صندلی ماشروم (Mushroom chair) و صندلی ریبِن (Ribbon chair). همچنین خالی از لطف نیست که بگوییم هندسه‌ی ساختاریافته‌ی محصولات توسط طراح هلندی به نام رِنه هولتن (Rene Holten) ایجاد می‌شده و صندلی آپولو (Apollo chair) توسط طراحی فرانسوی به نام پاتریک نورگه (Patrick Norguet) طراحی شده است. مبل سی 683 (C 683) و شِز لانگ (Chaise Longue) طراحی‌های کلاسیکی بودند که به‌ترتیب توسط خو لیانگ لی (Kho Liang Le) و جِفری هارکورت (Geoffrey Harcourt) در اواخر دهه‌ی 60 و اوایل دهه‌ی 70 میلادی طراحی شدند. در زمینه‌ی این محصولات آرتیفورت، حتی جَسپر ماریسِن (Jasper Morrison) -طراح مینیمالیست- نیز احساس کرد که باید چیزی غیر‌منتظره تولید کند که این تفکر باعث به‌وجودآمدن صندلی وِگا (Vega chair) با آن شکل و شمایل کارتونی شد. نام آن به‌تنهایی نشان‌دهنده‌ی شور و نشاط دوره‌ی پاپ و پیوریتانسیم هلندی آرتیفورت است که در طراحی فریمِ فلزی صندلی مشهود است.