رستم وسکانیان - دانشنامه هنرمعماری

.
رستــم وسکانیــان

Rostom Voskanian

پیشگامان معماری مدرن‌گرای ایران نوین
این تنها یک دروازه‌ی ورود است…
رُستُم وسکانیان متولد 1932در تبریز است. او فرزند دوم مِلیک و آراکس وسکانیان بود. پدرش از عکاسان متبحر شهر بود که در مراسم‌های رسمی سران لشگری و کشوری حاضر می‌شد. پس از کوچ به تهران، به علت محدودیت‌های اعمالی بر ارامنه‌ی آن دوران، در محله‌ی شاه‌آباد و نزد یکی از بستگانشان سکنا گزیدند. رُستُم تا پایان جنگ جهانی دوم که محدودیت تحصیل ارامنه در مدارس عمومی لغو شد، در کلاس‌های خصوصی به تحصیل پرداخت؛ سپس در دبیرستان ماندگار البرز تهران، به لطف واسطه‌گری پدرش با مدیران دبیرستان، ریاضی خواند و در سال 1952 دیپلم خود را دریافت نمود. در همان سال موفق به دریافت جایزه‌ای از سفارت ایالات متحده به علت عکاسی‌های خود گردید. در 1958 میلادی از هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل و به عنوان یکی از پنج فرد منتخب، بورس چهارساله‌ی دانشگاه هنرهای زیبای پاریس شد. جالب آنکه برای عزیمت به پاریس با خودرو اقدام نمود و این سفر دو ماه به طول انجامید و از یونان، ایتالیا ( همزمان با رقابت‌های المپیک تابستانی 1960) و سوئیس بازدید نمود. در 28 سالگی وارد آتلیه‌ی زاوارونی (معمار فرانسوی:1991-1910) شد. در سال 1962، در مسابقه‌ی بین‌المللی طراحی پاریس شرکت نمود و رتبه‌ی نخست را کسب کرد. وسکانیان مدرک .D.P.L.G خود را در سال 1964 دریافت نمود. در همان ایام به تهران بازگشت و به عنوان دستیار هوشنگ سیحون مشغول به کار شد. در سال 1966 در بینال تهران به علت نقاشی‌هایش مدال طلا کسب نمود. وی بین سالهای 1966 تا 1968 مشاور وزارت عمران بود و تحت عنوان فرصت مطالعاتی، مدت شش ماه از کشور خارج شد. ابتدا مدت سه ماه در پنسیلوانیای آمریکا بود و در آتلیه‌ی لویی کان (در خلال ایام سال 1973) به مطالعه، تحقیق و انجام امور معماری مشغول بود. در ادامه، سه ماه دوم را در انگلستان و فرانسه به مطالعه‌ی هنرهای زیبا پرداخت. او حداقل یک دهه در دانشگاه تهران مشغول به تدریس بود و حتی مدت مدیدی (1980-1975) به سمت مدیر گروه معماری دانشکده، منصوب گشت. او در سال 1979 در سمپوزیوم هنر و معماری ارامنه در ارمنستان شرکت و سخنرانی نمود. در سال 1980 دفتر کاری خود را تعطیل نمود و آثار متأخر او در این ایام، که پیشتر ذکر آن رفت، علی‌رغم تأیید مقامات، هرگز ساخته نشدند. او در سال 1983 برای برگزاری نمایشگاهی از آثار نقاشی خود عازم پاریس و نیویورک شد؛ سپس به ایران بازگشت و به اقدامات معماری و مرمتی مشغول شد. رُستُم، ایران را در سال 1987 ترک کرد. او در سال 2006 به ارمنستان سفر کرد و با تعدادی از دانشجویان دانشگاه تهران ملاقات و گفتوگو نمود؛ همچنین در سال 2009 بدون سر و صدای زیاد به ایران مراجعت نمود که در این سفر توسط افراد و مجامعی چون باشگاه آرارات و دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران مورد تقدیر قرار گرفت. نامبرده در سال 2009 از دانشگاه دولتی معماری و ساختمان ایروان مدرک دکترای افتخاری خود را دریافت نمود. رُستُم وسکانیان در طول عمر خود بیش از 24 نمایشگاه نقاشی و آثار تجسمی به صورت تکی و گروهی برگزار نمود که برخی از آنها در گالری‌های مهمی چون زَروان، موزه‌ی هنرهای معاصر تهران و گالری گورکی (Gorky) نیویورک برگزار شدند. در برخی منابع تعداد آثار اجرایی رُستُم بیش از 50 عدد عنوان شده است که تاکنون سند علمی معتبری از این موضوع بدست نیامده است، یا حداقل حقیر پیدا نکرد. ولیکن این مسئله به دلیل همکاری رُستُم با برادران خود در ایران (پیش از انقلاب اسلامی) و آمریکا (پس از انقلاب اسلامی) چندان غیرمحتمل هم نیست. او کلکسیونی از اشیای هنری و عتیقه با قدمتی برابر قرن دوازدهم هنر اسلامی به این سو جمع‌آوری نموده بود. اکثر این اشیا از افراد و مجموعه‌داران خصوصی خریداری شده بود. یکی از علایق او سرمه‌دان‌های تاریخی بوده است. بیش از 2000 قلم از این اشیا طی مراسمی رسمی در سال 2011 به موزه‌ی تاریخ ایروان اهدا گردید. نهایتاً او در آکوست 2013 چشم از جهان فروبست. شاگردان هوشنگ سیحون در آتلیه او را فردی اخلاق مدار و منضبط می‌خوانند. دوستانش وی را مقید به اصول و حتی تند در رعایت اخلاقیات می‌دانند. رستم وسکانیان کمتر از یک پیامبر برای ارامنه‌ی ایران نیست و تعصب زیادی بر روی نام وی وجود دارد. اکثر دختران و پسران ارمنی، روزهای خوش تفریحی و جشن‌ها و اعیاد خود را در باشگاه آرارات گذرانده‌اند، جایی که رستم وسکانیان آنرا طراحی و اجرا کرد. او پدری برای ارامنه‌ی ایران بود که با هنر و دست‌رنج فکری خود، باعث سربلندی و افتخار این جامعه شده است.