فروشگاه منطقهای سِینْزبْریز، 1999
لندن، انگلستان، شرکای چِتْـؤود
سِینْزبْریز که در دهکدهی گرینیچ واقع شده، فروشگاهیست با حداقل مصرف انرژی. این ساختمان نخستین بنایی است که موفق به کسب بالاترین امتیاز، یعنی 31 نمره، زیر میانگین مورد تأیید BREEAM (سیستم ارزشیابی محیطی مؤسسهی تحقیقات ساختمان) شده است. و به این ترتیب از لحاظ ردهبندی در مرتبهی بالایی قرار دارد. این ساختمان نیمی از انرژی مورد نیاز برای راهاندازی یک فروشگاه استاندارد را به کار میبرد. بخش اصلی و کلیدی طرح، فضای فروشگاهی شمالی است که به سیستم گرمایشی و سرمایشی کف و سیستم تهویه مجهز است. پوشش بیرونی ساختمان با روکش محافظ به زمین متّصل و سبب یکپارچگی ساختمان با محیط اطراف شده است. بخش عمدهی ساختمان از مواد و مصالح قابل بازیافت و تجدیدپذیرِ طبیعی ساخته شده که همگی در کاهش مصرف فرآوردههای فسیلی و نفتی و بهتبع آن آزاد شدن ترکیبات فرار به محیط مؤثرند. این مجموعه یک مرکز خرید ویژهی انواع نان، خواربار تازه و غذاهای آماده است و با 1860 متر مربّع زیربنا با هدف ایجاد یک مرکز خرید با کمترین میزان آزادسازی کربن ساخته شد، تا بهعنوان اُلگو و نمونهای در سابقهی فعالیتهایش به ثبت برسد. پس از انجام فاز مطالعاتی و اجرای ساختمان این مجموعه نهتنها در میان فروشگاههای مواد غذایی، بلکه در سطح صنایع و ساختمانهای وسیعتر نیز در مقیاس شهری و کشوری به اُلگو و نمونهای قابل توجه در این زمینه تبدیل شد. تعدادی از رهنمودهایی که سبب پیشرفت و موفقیت این مجموعه در زمینهی کاهش آلودگیهای زیستمحیطی گردیدند به قرار زیر است:
ــ کاهش 30 درصدی انرژی فعال و مؤثر و کاهش 25 درصدی میزان کربن موجود
ــ تعدیل آثار کربن متراکم فروشگاه و کاهش 20 درصدی آن نسبت به استاندارد سِینْزبری
ــ فراهم نمودن حداقل 20 درصد انرژی تجدیدپذیر در داخل سایت مجموعه
ــ کاهش 40 درصدی استفاده از آب آشامیدنی در عملیات کاری فروشگاه
ــ بازیافت یا عملیات دیگری که سبب کاهش 60 درصدی زبالههای تولید شده در ساختمان و به حداکثر رساندن فضاهای بازیافت در داخل سایت میشوند.
ــ به حداکثر رساندن امکانات سایت و لنداسکیپ و مشارکت قوی در بهبود فضاهای شهری پیرامون سایت
ــ کاهش و ریشهکنی آلودگیهای صوتی، نوری، آبهای سطحی و سایر آلودگیهای ناشی از ساختمانِ مرکز خرید
سایت مجموعه: این ساختمان در دروازهی دارتمَوث در غرب شهر و در سایتی با شیب زیاد واقع شده است. به خاطر توپوگرافی ویژهی سایت، ساختمان در نزدیکی مرزهای جنوبی و روی یک دامنهی شیبدار واقع شده است. به همین دلیل بخش کمی از آن از سمت جادهی تاؤنْزتال دیده میشود و از این رو تأثیر بسیار اندکی روی مناظر و دید جاده از سمت جنوب دارد. بنابراین یک طبقهی فروشگاه وقتی دیده میشود که در جادهی تاؤنْزتال قرار میگیرید و دو طبقهی دیگر وقتی به جادهی نِلسن یا پارکینگ جدید اتومبیلها میرسید دیده میشوند. حصار جدید تپهی دِوُن از ورودی آغاز شده و پیرامون گوشهی شمال غربی میپیچد و حدود 4 متر پیش میرود و به یک پرچین جدید چند ردیفی از گونههای گیاهان محلی متّصل میشود و این پرچین در تمام مرز شمالی کشیده میشود. سپس تا ضلع شرقی سایت پیش رفته و به ساختارهای گیاهی محکم میشود و طرح لنداسکیپ وسیع و پهناوری را ایجاد میکند که باعث میشود این مرکز خرید که با بافت روستایی و طبیعی پیرامونش یکی شده است بیشتر به چشم بیاید و دیده شود. در کُل، محیط و طبیعت روستایی سایت موجود، ظاهر ساختمان اصلی را تحت تأثیر قرار داده و زبان بومی و روستایی، مرجع و اُلگوی طرّاحی بام، دیوارها و لنداسکیپ بوده است. سقف که پیچ و تاب طبیعی دارد به نوعی، تقلیدی از پیچ و تاب و منحنیهای تپهی دِوُن است و با روکشی از فلز درزدار پوشیده شده است که شبیه انبارهای کاه کشاورزان منطقه است. دیوارهای صُلب ساختمان با استفاده از الوارهای طبیعی و مقاوم درختان اسکاندیناوی ساخته شدهاند و روکشی از اندود شن و آهک دارند. در کنار این اِلِمانهای طبیعی ضلع غربی با یک دیوار پردهای از شیشه و ورق آلومنیوم پوشیده شده است که نور طبیعی را به طبقات فروشگاه منتقل کرده و با بام معلّق و سایبانمانندش در ماههای گرم تابستان بر روی ساختمان سایهاندازی میکند. در طبقات فروشگاه نازُککاریهای سبُک و استفاده از تیرهای الواری و فاصلهگذاری بین ستونها، دیدِ پیوسته و یکپارچهای از داخل فروشگاه به وجود آورده است. استفاده از سنگدانههای بومی برای اجرای موزاییکهای سیمانی مرمرنمایِ کف فروشگاه باعث سبُکتر به نظر رسیدن کف شده و در کنار نوارهای نورانی که از نورگیرهای بام به فضاهای داخلی میتابد محیطی روشن و پاکیزه برای مشتریان ایجاد کرده است. در طرّاحی بام ساختمان که فُرمی منحنیشکل دارد، چالشهایی چون فریمسازی از الوارهای چوبی و ضرورت ایجاد فضاهای یکپارچه و سراسری بدون استفاده از ستون در داخل ساختمان مطرح بود. نهایتاً، با انتخاب چوبهای گْلولَم که به طور طبیعی خمیده هستند، سقفها بهگونهای طرّاحی شدند که فاصلهی میان ستونها در فضاهای داخلی به حداکثر رسیده و طرحی انعطافپذیر برای توسعههای آتی مجموعه اجرا شد. علاوه بر این نیرو و دقتی که برای حمل و جابهجایی الوارهای طویل از کارخانه (در اتریش) به سایت پروژه، از میان جادههای پرپیچ و خم و بادخیز منطقه مورد نیاز بود نیز، خود یکی از چالشهای طرّاحی و اجرای این ساختمان بود. ساختار دیوارهی غربی بنا طوری طرّاحی شده است که با استفاده از روکشهای الواری ویژه تا 60 دقیقه در برابر آتشسوزی مقاومت خواهد داشت.
نام پروژه: فروشگاه منطقهای سِینْزبْریز نام معمار: شرکای چِتْـؤود آدرس: انگلستان، لندن تاریخ تکمیل: 1999 زیربنای کُل: 1858 متر مربّع
مدارک فنی
طراحی فضاهای تجاری (صولو مبانی معماری)، انتشارات هنرمعماری، 1391
نویسنده: الناز رحیمی