مرکز خرید نورث­‌پارک، 1965
دالاس، تکزاس، ایـالات متّحـد، گـروه طرّاحی آمْنی­پْلَـن

در اوایل دهه‌­ی 1960، ساختمان‌­سازی به نام رِیمِند نَشِر یک مزرعه­‌ی 97 هکتاری پنبه در حومه­‌ی دالاس را خرید و ارو سارینن به همراه مؤسسه­‌ی معماری دالاس، «هَرِل و هَمیلتن» که امروزه به «آمْنی­پْلَن» مشهور است، را برای طرّاحی مرکز خرید نورث­پارک استخدام کرد. پس از مرگ سارینن در 1961، کِوین رُش (Roche) به همراه هَرِل و همیلتن پروژه را تکمیل کردند. مرکز نورث­پارک در 1965 افتتاح شد که در آن زمان اولین و بزرگترین مؤسسه و مرکز تجاریِ اقلیمی و زیست‌­محیطی جهان محسوب می‌­شد. وقتی مرکز نورث‌­پارک افتتاح شد، از موقعیت استراتژیکی خاصی برخوردار بود چون این مجتمع تجاری درست زمانی آغاز به کار کرد که صنعت مراکز خرید سیر تکاملی و تحولی بزرگی را تجربه می­‌کرد و این مجموعه نیز بر اساس همین جریان‌هایِ مُدرن طرّاحی و ساخته شد. چهار دهه پس از افتتاح پروژه‌­ی اصلی، برنامه‌­ی توسعه‌­ای در این مجموعه آغاز شد که ابعاد پروژه را به دو برابر افزایش می­‌داد. در جریان این نوسازی‌ها پلان L شکل مجموعه به فُرمی کاملاً مربّعی و بسته تبدیل شده که در هر گوشه‌­ی آن یک فروشگاه دپارتمانی جانمایی شده­ است. طرح مربّعی مجموعه یک فضای چمن­‌کاری‌­شده­‌ی 4/1 هکتاری را احاطه کرده است که به پارک مرکزی مشهور است و عرصه‌­ای فراهم نموده­ برای فعالیت‌های مختلف در طول سال. این پارک مرکزی که از چمن‌کاری‌ها و درختان چهل و چندساله‌­ی تنومند بلوط و بلوط‌های سرخ و یک مجموعه­‌ی هُنری کوچک تشکیل شده است به فضایی جذاب برای استفاده‌­ی بازدیدکنندگان و کاربران تبدیل شده و این تنها مرکز خرید کشور است که پیرامون یک پارک و لنداسکیپ مرکزی شکل گرفته. طرح توسعه‌­­ی پروژه، بر اساس همان اصول مُدرن ساختمان اولیه و استفاده از متریال‌های ساختمان اصلی ادامه یافته، اما مقیاس گذرگاه داخلیِ بخش جدید در تضاد با تناسبات قدیمی ساختمان قرار دارد و جزئیات به کار رفته در فضاهای داخلی کمی حساب­‌­شده‌­تر و پالوده‌­تر به‌­نظر می‌­رسند. نورث­‌پارک در سال 2009 اسپانسر فستیوال بین‌­المللی فیلم دالاس شد که وابسته به انجمن فیلم آمریکا بود. سالن‌های نمایش نورث­پارک با 15 مرکز نمایش فیلم و تئاتر در دو سالِ اول فستیوال میزبان این مراسم بودند. شیوه­ و سبک معماری این مرکز تجاری بارها مورد تحسین قرار گرفته ­است، چراکه طرح معماری آن به‌­گونه‌­ای­ست که حداکثر نور طبیعی به فضاهای داخلی هدایت شده و پرتوهای نور که با ملایمت و نرمی وارد فضا می‌­شوند با طرح مُدرن و شفّاف مرکز خرید اصلی بسیار تناسب دارد. در داخل این مجموعه یک موزه‌­ی هنری طرّاحی شده­‌است و همین ایده­‌ی طرّاحیِ یک مرکز فرهنگی‌هُنری در دل یک مجتمع تجاری سبب شد که این مرکز خرید در سال 2007 به عنوان یکی از هفت مرکز تجاری شگفت‌­انگیز و برجسته‌­ی دنیا شناخته شود. شش مرکز تجاری دیگر این گروه عبارتند از فروشگاه نیمن مارکِس در نَتیک کالِکْشِن در ماساچوسِتس، فروشگاه میکی­موتو در جینْـزای چین، مرکز خرید بولرینگ در برمینگمِ انگلستان، فروشگاه زْؤُت تاراسی در ورشوی لهستان، فروشگاه اَپِل در نیویورک سیتی و گالّریا ویتّوریو اِمانوئله II در ایتالیا هستند. اخیراً بازسازی‌ها و گسترش‌هایی نیز در سایت مجموعه انجام گرفته است و همین بازسازی‌های جدید سبب جذب تعداد زیادی از برندهای مشهور دنیا در این مرکز خرید شده است. این مرکز از آغاز فعالیتش طرّاحی هنرمندانه‎‌­ی لنداسکیپ داخلی را به عنوان جزء جدایی­‌ناپذیر مجموعه در نظر داشته و از آنجایی که اولین ساختمان تجاری آمریکا است که فضایی را به نمایش هنرهای زیبا اختصاص داده، برنده‌­ی جایزه‌­ی طرّاحی انجمن معماران در دهه‌­ی 1960 شده، همچنین در سال 1992 جایزه‌­ی بیست‌­و­پنجمین دوره­‌ی بهترین طرّاحیِ انجمن معماران آمریکا (AIA) را به خود اختصاص داده است. مرکز خرید نورث­پارک در سن چهل سالگی به سرنوشت سایر مراکز هم سن و سال خود دچار نشده و یک مجموعه­‌ی متروک و مرده نیست و بعد از توسعه‌­های گسترده با مساحت218,000 متر مربّعی، اکنون دومین مرکز خرید تکزاس و بزرگترین مرکز خرید قرن 21 ایالات متحد بر اساس زیربنای کل محسوب می‌­شود.

نام پروژه: مرکز خرید نورث­پارک معماران
ساختمان اولیه: آمنی­پلن، گروه معماران هَرِل و همیلتن (1965)
آدرس: دالاس، تکزاس، ایالات متّحد تاریخ افتتاح: 1965 تاریخ بازسازی مجدّد و بهره­برداری: 2006 میانگین بازدیدکننده: 85,900 نفر در روز کاربریهای جانبی: تئاتر، موزه، پارک و فضای سبز مرکزی مجموعه زیربنای کُل: 172,000 متر مربّع