ویلاهای شمال، اثر رُستُم وُسْکانیانویلاهای تهران، اثر رُستُم وُسْکانیان
آثار معماری مدرن تهران، در کوچه کوچه‌ی شهر پیدا و پنهان است. مؤلف با خوش شانسی تمام و به لطف مرهمت جمعی از ارامنه، اطلاعاتی از بناهای مسکونی رستم بدست آورده است که در تهران بنا شده و تاکنون هرگز نامی از آن‌ها در گزارش‌های مکتوب کتب و مجلات و مطلب نگاری هر روزه‌ی وبسایت‌ها برده نشده است. شاید در بزرگداشت و گرامی‌داشت او در تهران در مورد این بناها سخنی برده شده باشد اما متأسفانه گزارشی منتشر نشده است تا امروز مورد استناد ما واقع گردد. به نحوی مطمئن و قابل اثبات، حداقل دو خانه در الهیه و یک خانه در سهروردی، همگی ویلایی، آثار رستم وسکانیان در تهران هستند. البته آثار او قطعاً بیشتر بوده است اما ما با روحیه‌ی تحقیقاتی و آکادمیک تنها از طراحی این سه بنا توسط رستم مطمئن هستیم. متأسفانه تا زمان نگارش این کتاب، یکی از ویلاهای الهیه متروکه و فروخته شده، دیگری صرفاً متروکه، و ساختمان سهروردی نیز فروخته و در معرض تخریب قرار دارد. مورد سهروردی – بصورت دقیق‌تر خیابان گلزار این منطقه – از وضعیت پیچیده‌تری برخوردار است و به نظر می‌رسد مالک صراف بنا مترصد فرصت برای تخریب بناست و بعید است با بی‌اطلاعی رسانه‌ها و بی‌توجهی مسئولین، کسی بتواند جلوی او را بگیرد. کما اینکه در نظر داشتن حق او در خرید بنایی در تهران و میل به تخریب و نوسازی او را نیز نباید فراموش کرد. به هر تقدیر منافع مردم نیز باید در این کشمکش‌های حفاظت از آثار معماری مدرن ایران، لحاظ شوند.
متأسفانه امکان رولوه و بررسی فنی آثار مهیا نبود. محدودیت زمان و عدم کسب مجوز ورود به بناها از جمله دلایل این اتفاق است. عجیب است که در نسخه‌ی اصلی کتاب Rostom که در واقع بنیان این کتاب از آن نشأت گرفته است، اساساً به این آثار اشاره‌ای نشده است. به نظر می‌رسد دست رستم و همکاران او نیز که در پی چاپ کتاب مجموعه آثار معماری و هنری رستم بودند بسته بوده است. شاید هم فراموش کرده‌اند. بنابراین آنچه که در پی می‌آید صرفاً با بررسی معدود اسناد این پروژه‌ها بدست آمده و امیدواریم سنگ بنایی باشد برای دیگر محققین عزیز.
برداشت حقیر از تصاویر این آثار، تعهد محض معمار به معماری مدرن، خصوصاً نسخه‌ی ایرانی آن است. نسخه‌ای که در دوران پهلوی اول و دوم اوج گرفت. ویلاهایی وسیع، پهن شده روی زمین، بازی با صفحاتی که با سنگ سپید پوشیده شده‌اند در فرم، پنجره‌های کشیده، فضاسازی‌های داخلی گرم و متمایل به آرت دکو. ایوان‌های بیرون زده از فرم اصلی و در کل بنایی پنهان شده در لا به لای صفحات تخت و پله سازی‌های محوطه.
معماری معاصر ایران :مسکونی، ویلایی
___________________________________
نام پروژه : ویلاهای تهران
معمار: رُستُم وُسْکانیان
مطالب مرتبط
