ویلاهای شمال، اثر رُستُم وُسْکانیان

رستم وسکانیان چندین اثر ناشناخته دارد. یکی از آنها چهار ویلای تقریباً مشابه در یک قطعه زمین مشترک در شمال ایران است. چهار قلوهای ویلایی نور، به خوبی بیانگر اندیشه‌های رستم وسکانیان هستند. معماری‌ای با اولویت‌سازی منطقی و در خدمت کاربران خود.

شومینه در مرکز بنا قرار دارد و طراحی آن به شکلی است که بستن درهای آشپزخانه و اتاق‌های طبقه‌ی همکف، حرارت به بالا صعود کرده و اتاق‌های بالایی را گرم خواهد نمود. به اذعان مالکین بناها، گرمایش و سرمایش ویلاها به راحتی و بدون مخارج اضافی انجام می‌گیرد که نشان از موفقیت رستم در نیل به اهداف خود دارد. اتاق بالایی، در عین محرمیت، از طریق شکاف دیوارها به نشیمن پایینی و حاشیه‌ی گرم شومینه دید دارد، تو گویی طراح می‌کوشد ارتباط بصری ساکنین داخل بنا همچون سیرکولاسیون و گردش هوا قطع نشود، یا حداقل تحت کنترل کامل باشد. شاید تصور کنید با این حیله، معمار تمام آنچه که محققین و نظریه‌پردازان معماری، سودمندی بنا خوانده‌اند را تولید کرده است اما این پایان ماجراجویی‌های رستم در سلمان‌شهر نبود.

فضاهای باز ویلاها بی‌حکمت طراحی نشده‌اند. برخی حیاط خلوت‌ها اختصاصی هر ویلا هستند اما بزرگترین حیاط در واقع بین چهار ویلا مشترک است تا بزرگترین لکه‌ی سبز سایت و محل تجمع و شب‌نشینی اهالی هر ویلا را شکل دهد. جالب آنکه دید و نظر به این حیاط‌‌ها نیز بسته به جایگاه اتاق خواب، بالکن هر ویلا، ایوان پیشانی آن و… محدود و باز می‌شود. رستم وسکانیان با زیرکی تمام ایده‌های خود در باب همسایگی و ارتباطات اجتماعی را در این پروژه محک زده است.

در طبقه‌ی بالایی یکی از ویلاها، اتاقی کوچک قرار دارد. با مبلمانی گرم و به رنگ شاد. مالک که خود کارفرمای بنا نیز بوده است (خانواده‌ی آرزومانیان) و چهار دهه در این ویلا حضور داشته است، خاطره‌ای برای ما می‌گوید که اثبات می‌کند رستم این اتاق را برای خود طراحی کرده و به رسم رفاقت دیرین با مالک آنرا از همان بدو طراحی از وی مطالبه کرده بود. در فضایی مملو از ندانستن در مورد خانه و کاشانه‌ی رستم، این اتاق کوچک کنج یکی از ویلاهای او در شمال ایران، کعبه و مقصودی است برای خود و صدالبته راقم این سطور.

اثر دیگر ناشناخته‌ی رستم وسکانیان ویلایی است در رامسر. متأسفانه اطلاعات ما در مورد این ویلا محدود به عکسهایی است که از عرفان پارسا بدست حقیر رسیده است. آنچه که مشهود است، رعایت همان اصول و معماری قبلی در ویلای رامسر است. ظاهراً ویلا برای خانواده‌ی بابائیان طراحی شده است که اطلاعات بیشتری از آنان در دست نیست. فرم بنا از برخورد دو مکعب با سقف‌های شیروانی بدست آمده و ظاهرا بنا دارای پشت و رویی متفاوت است. یعنی حیاط روبرویی که جلوه گاه حضور و ورود به بنا بوده است و حیاط پشتی که آسایشگاه اهالی و محل شب زنده داری.

معماری معاصر ایران : مسکونی، ویلایی

_________________________________           

نام پروژه: ویلاهای شمال
معمار: رُستُم وُسْکانیان
منبع عکس‌ها: عرفان پارسا
منبع:book life time memories , by Rostom Voskanian،  فصلنامه هنرمعماری شماره 45