نگاهی بر برگزاری پنجمین دوره‌ی «کارگاه-مسابقه‌ی قوام‌الدین شیرازی»
دبیرخانه کارگاه مسابقه قوام‌الدین شیرازی
«کارگاه، مسابقه قوام‌الدین شیرازی» از سال 1394 با همت جمعی از معماران شیرازی و به صورت یک حرکت داوطلبانه آغاز شد و با پشتیبانی سازمان نظام مهندسی استان فارس، شورای اسلامی و شهرداری کلان‌شهر شیراز شکل گرفت. این رویداد طی برگزاری پنج ساله، تبدیل به یک فستیوال و رویداد فرهنگی- اجتماعی شهری شده است و به دنبال ایجاد یک جریان پویای معماری در ایران می‌باشد. ماهیت کارگاه-مسابقه‌ی قوام‌الدین شیرازی، رقابتی در موضوع طرح و ساخت معماری است که هر ساله بر یک موضوع تمرکز داشته است. فراخوان شرکت در این رویداد، که به مناسبت روز معمار در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌گردد، با مشخص شدن موضوع سالیانه اعلان عمومی می‌گردد و پس از دریافت و داوری ایده‌ها و طرح‌ها، گروه‌های شرکت‌کننده معرفی می‌گردند. برنامه‌ریزی این مسابقه شامل سخنرانی و آموزش کارگاهی شرکت‌کنندگان و دانشجویان توسط اساتید، پیش بردن ایده‌های اولیه شرکت‌کنندگان و تبدیل آن‌ها به طرح‌های قابل اجرا، حضور در جلوخان باغ عفیف‌آباد جهت برپایی و اجرای کارگاه‌های ساخت آثار توسط دانشجویان، برگزاری سخنرانی‌ها و پانل‌های گفت‌وگوی تخصصی، اتمام ساخت پروژه‌ها، داوری نهایی و در انتها برگزاری اختتامیه و معرفی برندگان خواهد بود.
اهداف برگزاری این برنامه را می‌توان در سه مؤلفه‌ی زیر شناسایی کرد:
1. پر کردن خلاء آموزش‌های آکادمیک در رشته معماری با تأکید بر حوزه‌ی اجرایی در کنار مباحث نظری؛
2. ارتقاء فرهنگ و برداشت عمومی جامعه در موضوع معماری و شهرسازی از طریق تعامـل مسـتقیم معمـاران با شـهروندان؛
3. تلاش در جهت یافتن راه‌حل‌های بهینه‌ی معمارانه برای مسائل روز جامعه عمومی.
موضوعات ادوار مختلف برگزاری این رویداد بدین عناوین است: سال ۱۳۹۴ با موضوع «تغییر مقیاس»؛ سال ۱۳۹۵ با موضوع «طراحی جداره‌ی گذر قوام‌الدین شیرازی»؛ سال ۱۳۹۶ با موضوع «معماری کردن در فضای مرز» و سال ۱۳۹۷ با موضوع «رود-خانه ی خشک». پنجمین کارگاه-مسابقه قوام‌الدین شیرازی با عنوان «بازی بعد از 3/7» با برنامه‌ریزی‌هایی که از ماه‌ها قبل انجام شده بود، از ابتدای اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸ شروع به کار کرد. عنوان این دوره برگرفته از زلزله‌ی ۳/۷ ریشتری بود که در سال ۱۳۹۷ در کرمانشاه اتفاق افتاد و بر طراحـی فضاهـای بـازی بـه‌عنـوان راهـکاری موثـر جهت افزایـش تعامـلات مثبـت انسـان محـور در مناطـق حادثـه دیـده تمرکز داشت.
پس از حادثه، نقش معماری غالباً به تأمین فضای فیزیکی تحت عنوان سرپناه محدود می‌گردد؛ درحالی‌که زندگی، امنیت و مناسبات اجتماعی دچار خدشه شده و امکان بروز یک فروپاشی اجتماعی دور از ذهن نیست. معماری می‌تواند با باز تعریف مناسبات اجتماعی، ظرفیتی فراتر از تأمین سرپناه خلق کند.
از همین روی، کارگاه پنجم به دنبال باز تعریف شیوه‌ای از مداخله‌ی پس از حادثه با رویکردی انسان‌محور و با استفاده از اسباب معمارانه بود. این کارگاه بهانه‌ای شد که بتوانیم به رابطه‌ی میان معماری و بازماندگان حادثه بپردازیم و بپرسیم که معماری، به جز سرپناه، چگونه می‌تواند پاسخ‌گوی نیازها و تعاملات اجتماعی افراد باشد. پنجمین کارگاه-مسابقه قوام‌الدین درصدد آن بود که با محوریت قرار دادن طراحی فضاهای بازی قابل جابجایی برای مناطق آسیب‌دیده از بلایای طبیعی، به نقش معماری در بازسازی روانی پس از سانحه به گونه‌ای دیگر نگاه کند.
لذا هدف آن بود که راهکارهای ارائه شده تا حد امکان از هوشمندی و سرعت اجرای قابل قبول برخوردار بوده و بدین ترتیب معماری پاسخ‌های در دسترس و تطبیق‌پذیر را برای گستره‌ی عظیمی از ابعاد فیزیکی، اجتماعی و انسانی شرایط پس از بحران فراهم آورد. رویکردهای نوآورانه برخاسته از تکنولوژی و قدرت ساخت، امروز از ظرفیت لازم برای ایجاد پاسخ‌های مناسب جهت بازتولید فضای بازی‌های اجتماعی در شرایط پس از بحران برخوردار است.
با تأیید شورای سیاست‌گذاری، امیرحسین جمشیدی به‌عنوان دبیر شورای سیاست‌گذاری، عبدالوهاب زنگنه به‌عنوان دبیر کارگاه مسابقه، مهدی پیروی به‌عنوان دبیر اجرایی و مهران داوری به‌عنوان کیوریتور انتخاب شده و برنامه‌ریزی این رویداد را بر عهده داشتند. همچنین علیرضا امتیاز به‌عنوان دبیر هیأت داوری، مهناز جوکار به‌عنوان مدیر دبیرخانه اجرایی، علی یزدانی به‌عنوان مدیر توسعه و استراتژی، مهشید معتمد به‌عنوان مدیر رسانه‌ای، حمید عرفانیان جم، مهدی پارسایی و هاجر فرخی به‌عنوان مشاوران این رویداد در کنار شورای دبیران قرار گرفتند. این برنامه همچون چهار دوره قبل خود، به همت مؤسسه ی رویدادهای شهری قوام‌الدین شیرازی و با حمایت و پشتیبانی شهرداری و شورای اسلامی شهر شیراز، دفتر فنی استانداری، حوزه هنری انقلاب اسلامی و همراهی بخش خصوصی شامل رسانه‌ها، فعالان حوزه‌ی ساختمان، سرمایه‌گذاران و بازرگانان استانی در جلوخان باغ عفیف‌آباد، که به همین مناسبت گذر قوام‌الدین شیرازی نام‌گذاری شده، برگزار گشت.
از میان ۳۲ گروه از مربیان که بر اساس فراخوان اولیه و بیانیه‌ی تنظیم شده، ثبت‌نام کرده و مدارک و پیشنهادات خود را ارائه نموده بودند، هشت گروه توسط هیأت انتخاب اولیه برگزیده و با آن‌ها قرارداد منعقد شد. سپس شرکت‌کنندگان از طریق وبسایت نسبت به ثبت‌نام و انتخاب مربی مورد نظر خود اقدام نمودند.
بخش نخست این برنامه، شامل برگزاری آتلیه‌های طراحی توسط مربیان، از دوم تا پنجم اردیبهشت‌ماه در «مجموعه‌ی ایثار، حوزه ی هنری انقلاب اسلامی» برگزار شد. هم‌زمان با برگزاری آتلیه‌های طراحی، کارگاه‌های آموزشی و سخنرانی‌های عصرگاهی نیز آغاز و تا پایان دوره‌ی ساخت ادامه یافت. باتوجه به موضوع این رویداد، تلاش شد سخنرانان و اعضای پنل‌ها از گرایش‌های مختلف معماری و علوم اجتماعی تا فعالان حوزه‌های شهری و متخصصان انتخاب شوند. حضور افراد سرشناس، دانشمند و فعال در حوزه‌های معماری، شهرسازی، اکولوژی، محیط‌زیست و نماینده‌ی برنامه‌ی اسکان بشر سازمان ملل در ایران، این بخش را قابل توجه و آموزنده نمود و اهمیت ارتباط فراموش‌شده‌ی جامعه معماری با بسیاری از موضوعات بحرانی و روز دنیا را گوشزد نمود.
همچنین برگزاری پنج پنل تخصصی شامگاهی با موضوعات مهم و بحرانی شیراز بخش آموزشی دیگر این رویداد بود. این برنامه با حضور متخصصین و فعالان حوزه معماری و شهرسازی، اعضای شورای شهر، شهرداران مناطق 11 گانه و مشاوران شهرداری شیراز برگزار شد و دغدغه‌های شهروندان و متفکرین را بی‌پرده و شفاف در رابطه با مسائل نگران‌کننده‌ی شهر شیراز بیان نمود. موضوعاتی همچون سیمای شهری، بافت تاریخی شیراز، باغات شیراز، رودخانه ی خشک، سد تنگ سرخ، حاشیه‌نشینی و شیراز به مثابه یک مفهوم، عناوین نشست‌های شامگاهی بودند که با حضور کارشناسان مطرح کشور مورد استقبال متخصصان، مدیران شهری و جامعه ی عمومی قرار گرفت.
در بخش رقابتی، هشت گروه مربیان با هدایت بیش از یکصد کارآموز معماری پس از چهار روز برنامه‌ی فشرده، طرح‌های نهایی خود را برای اجرا در جلوخان باغ عفیف آباد ارائه نمودند. این گروه‌ها پس از تهیه مقدمات اجرایی از تاریخ 7 تا 12 اردیبهشت‌ماه ساخت پروژه‌های خود را آغاز کردند و نهایتاً در روز 13 اردیبهشت هیئت داوران که متشکل از معماران حرفه‌ای و یک متخصص حوزه آسیب‌های اجتماعی (مهندس مهرداد ایروانیان، مهندس علیرضا امتیاز، مهندس پانته‌آ اسلامی، مهندس مهران داوری و رحمان هوشیار) بود که به نقد و بررسی آثار و انتخاب پروژه‌ی برتر پرداختند. در انتها، طرح گروه معماری تشیله به‌عنوان طرح برتر از نگاه داوران انتخاب شد.
بخش جنبی و نمایشگاهی نیز هم‌زمان با مرحله‌ی ساخت آثار برگزار شد که شامل نمایشگاه مصالح و فناوری‌های نوین ساختمان و اجرای برنامه‌های فرهنگی در جلوخان باغ عفیف‌آباد بود. این بخش به همت و مدیریت پوریا باقری و مژده نوربخش برگزار شد و با اقبال حوزه عمومی و فعالان صنعت ساختمان مواجه گردید. گروه تجاری بنا، شرکت مبلمان رست، شیرآلات KWC ، شرکت سرمایه‌گذاری مسکن جنوب، شرکت پدیده استخر، اینترنت بومرنگ، استودیو گرافیک شصت، رستوران داکوما و شرکت طرح و ساخت شیوه پارس حامیان و شرکت‌کنندگان در این دوره بودند. همچنین چهار گروه مطرح موسیقی فاخر شیراز شب‌های این رویداد در گذر قوام‌الدین شیرازی را به زینت هنر خود آراستند.
از مهم‌ترین مشخصات این کارگاه - مسابقه، ابعاد اجتماعی و موفقیت در کار جمعی به شمار می‌رود. حضور مردم و ارتباط ایشان با موضوع رویداد، طراحان آثار و دست اندرکاران همواره بسیار جذاب و موثر بوده است. هر شهروند و توریست یک مشارکت کننده در این رویداد شهری به حساب می‌آید و ضمن لذت بردن از حضور، پیام آن را که حاوی شور، نشاط اجتماعی و دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی هست را منتشر خواهد نمود.
از سوی دیگر مشارکت و همکاری مدیران شهری و سازمان‌ها با تیم اجرایی این کارگاه - مسابقه نمایش موفقی از کار گروهی و جمعی بود. موضوعی که نقطه ضعف اکثر پروژه‌ها به شمار می‌رود، در این‌جا به نقطه عطفی بدل گردید. پیگیری و راهنمایی‌های جناب مهندس رجبی، نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی و ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، مهندس اسکندرپور شهردار محترم شیراز، دکتر اسماعیلی شهردار منطقه یک، مهندس ابراهیم صبوری نایب رئیس شورای اسلامی شهر شیراز، دکتر لیلا دودمان، سینا بنی‌زمانی، مهدی حاجتی و سولماز دهقانی اعضای محترم شورای اسلامی شهر شیراز، مهندس رونق‌زاده رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری، و بسیاری دیگر از مسئولین و زحمات شبانه‌روزی تیم اجرایی، موجب رقم خوردن این رویداد منحصربه‌فرد در پایتخت فرهنگی ایران عزیز گردید.
مطالب مرتبط
