نمایشگاه عکس ابراهیم روحی: (Fine Architecture Gallery)
ابراهیم روحی

اولین نمایشگاه عکس ابراهیم روحی با عنوان «Fine Architecture» از این نظر حائز اهمیت است که عکس‌های ارائه شده در نمایشگاه از فضای معماری معاصر ایران عکاسی شده و پس از آن، توسط عکاس شخصی‌سازی گردیده و با استفاده از قوه‌ی تخیل، به فرم‌های بدیع و نو تبدیل شده است. این نوع از عکاسی فتومونتاژ، اصطلاحاً شاخه‌ای از عکاسی معماری را شامل می‌شود که به Fine Art معروف است.
به جرأت می‌توان گفت که این نوع اثر عکاسی از زمان ورود عکاسی به ایران در سال 1844 میلادی (پنج سال پس از اختراع آن به صورت رسمی در فرانسه) در دوره ی محمد شاه قاجار، به صورت نمایشگاهی، کم سابقه بوده است. توجه جدی به این نوع عکاسی، هیچ وقت اولویت عکاسی معماری در ایران نبوده و به همین جهت، این نمایشگاه به صورت جدی با اعلام موجودیت عکاس، در جهت تولید عکس‌هایی با فضای خارج از مستند می‌باشد. همچنین انتخاب عنوان «Fine Architecture» به نوعی تلاش برای ایجاد چالش، برای مخاطبان عکاسی معماری معاصر ایران در این زمینه می‌باشد. نمایشگاه عکس‌های ابراهیم روحی با عنوان «Fine Architecture» از روز چهارشنبه، ششم اردیبهشت ماه در گالری نقش خیال (حوزه‌ی هنری اردبیل) گشایش یافت.
ابراهیم روحی که فاین آرت و فتومونتاژ، زمینه ی اصلی فعالیت عکاسی‌اش را تشکیل می‌دهد، در بیانیه‌ی این نمایشگاه می‌نویسد: «14 سال پیش، معماری را به عنوان رشته‌ی تحصیلی خود انتخاب کردم؛ حالا خوب می‌فهمم معماری به واسطه‌ی جذابیت فرم‌هایش مرا به سمت خود کشید. در سال‌های تحصیل فهمیدم با معماری می‌شود به فلسفه، هنر و زیبایی رسید!» حالا بی‌هیچ واژه‌ی اضافه‌ای، پس از گذشت بیش از یک دهه از آن انتخاب، می‌خواهم با توضیح دو کلید واژه که در ادامه می‌آید، به معماری معاصر ایران به صورت فرمی و با انگاره‌ی ذهنی خود بپردازم:
واقعیت
هر اثر، «دنیای نشانه‌های» ویژه‌ی خود را می‌آفریند و دلالت معنایی خاص خود را ایجاد می‌کند؛ از این رو واقعیتی است مبهم. با آوردن عبارت «معماری معاصر ایران»، شاید تجسم دیدن عکس‌های مستند از ساختمان‌های معاصر ایران در ذهن‌ها نقش ببندد، ولی لازم به اشاره می دانم که آثار حاضر در نمایشگاه، از فضاهای عینی عکاسی و سپس «شخصی‌سازی» شده‌اند. به همین دلیل، این مجموعه ضد مستند است، چرا که بخشی از معنا غایب می‌باشد و هر‌گونه استنتاج استوار به غیاب است.
انگاره‌های ذهنی
معماری زیبا برای من، یعنی تمام قواعد مرسوم و عینی را کنار گذاشتن و رسیدن به نوعی از هنر، خاص خود هنر ــ حتی شاید خیالی! تصور حجمی که در آسمان معلق مانده، شاید برای هیچکدام از ما ملموس نباشد (به هر روی، انگاره‌های ذهنی با «آنچه در خیال ما نقش می‌بندد» نیز همواره با خود موضوع فاصله دارد) و این شاید تمثیلی از موضوع باشد، زیرا هر تصویر خیالی، وجودش را به خیالپرداز، یعنی شخص واقعی مدیون است و نه رابطه‌ای که با موضوع یافته است.
کیارنگ علایی، استاد عکاسی پیشرو ایران، در مقدمه‌ای بر این نمایشگاه می‌نویسد: رویکرد فاین آرت به دلیل تشخص «فردیت» عکاس و تناظر آن با سوژه‌گی واقعیت، سویه‌ای متفکرانه و شخصی است که پیش از هر چیز در مواجهه با اثر، حیات خلوت ذهن و فکر عکاس را به رخ می‌کشد. نوعی جهتگیری روشنفکرانه که جایگزین واقعیت مبتذل ــ به دلیل زیاد دیده شدن و مواجهه‌ی مکرر ــ اطراف شده است و در این جهتگیری، آنالوگونی از پدیده‌های زندگی به صورتی آیکونیک به صفحه‌ی عکس راه پیدا می‌کنند که کشف همین وجه قیاسی آن با واقعیت عینی، لذت مخاطب را در بازی «آنچه بوده/آنچه هست» دوچندان می‌نماید. هنری نمایی، خاصیت بارز آثاری است که سوار بر ابر خیال و روی جاده‌ی ایده پیشتازی می‌کند. برای این دسته از آثار، شکل، فرم و بازسازی فضا، منطبق بر‌داشته‌های ذهنی و تلقی عکاس از واقعیت با هدف ایجاد واقعیتی جدید و رمز‌آمیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مجموعه ی ابراهیم روحی دربرگیرنده‌ی آثاری از این رویکرد است که با تمرکز بر فضای بیرونی معماری، سعی در ارائه‌ی پیامی نمادین از معماری مدرن شهری دارد. این آثار، بی آنکه در پی نمایش تضادهای معماری و قیاس آن در ادوار مختلف باشند، بیشتر به تکلمه‌ای در بوم‌شناسی شهری می‌مانند که ساختار فضا/مکان در آن نقطه‌ی اصلی، ایده‌ی ابراهیم روحی بوده است. در این آثار با کشف جدیدی روبرو هستیم: کشفی که به زاویه‌ی دید و ترکیب مربوط می‌شود و ساختار صوری را تشکیل می‌دهد که از آن می‌توان به عنوان مصداقی بر عکاسی خلاقه در شاخه‌ی معماری نام برد.
در این عکس‌ها نه به شیوه‌ی سنتی عناصری جهت ایجاد مقیاس برای نمایش عظمت معماری استفاده شده، نه فضای اقلیمی بر معماری چیره گشته و نه روابط میان انسان/ محیط/ معماری دغدغه‌ی اصلی عکاس است تا از دل آن، مخاطب به کشف تناسبات میان فرهنگ و معماری در یک اقلیم دست یابد. آنچه در این عکس‌ها خود‌نمایی می‌کند، اشاره‌ای غیر مستقیم به روح معماری و کشف اسرار آن است که از طریق قرینه‌سازی‌ها و تکثر موضوع، شکلی جدید از معماری بنا روبروی دیدگان مخاطب قرار گرفته است.
فرم در فرایند شکل‌پذیری این عکس‌ها نقش اصلی را بازی می‌کند، اما فرمی که با دخالت عکاس بازشناسی و ویرایش شده و روح زیبای معماری را مکرراً بازگو می‌کند. این کیفیت جادویی فرم در عکس‌های ابراهیم روحی به عنوان پدیده‌ای نشانه‌شناسیک قابل توجه و تقدیر است. کانسپت معماری و اندیشه ساختارگرایانه در اماکن و بناهای شهری، بخشی از ایده‌ی این عکس‌ها است و معنای قراردادی را ایجاد می‌کند؛ یعنی دنیایی از رمزگان را بر سر مخاطب می‌ریزد که کیفیت‌های فضایی را در معماری به نمایش گذاشته و عناصر مادی معماری در کسوت یک روح معنوی و اسرار‌آمیز در‌آمده است. در نهایت اینکه، قرینه‌سازی، به عنوان مفهومی که از دیرباز با معماری ایرانی در هم تنیده است در این مجموعه به عنوان ساختار مشترک و مرتبط کننده‌ی عکس‌ها مورد توجه عکاس بوده‌اند.
رحمان مجرد، دیگر عکاس مطرح کشور، در مورد نمایشگاه Fine Architecture می‌نویسد: «در شهرها، بسیاری از فضاها تنها با تکرارشان بایگانی می‌شوند، در نتیجه افزایش تناقضات مناسب می‌تواند به عنوان منبع خلاقانه‌ای در نظر گرفته شود.» ابراهیم روحی با دانستن این قانون بی‌رحمانه، برای خود این وظیفه را قائل است که ناظر بر تغییرات روح فضاهای شهری در روند تغییر از فرم‌های ساده به تجربیات ذهنی باشد. تمام شکل‌های جدیدتر از آنچه اکنون جدید است، متولد می‌شوند. تکرار یک موتیف یا نقش‌مایه در آثار هنری، سابقه‌ای تاریخی دارد. به باور من، انسان با محیط خود رابطه‌ای متقابل دارد که ناظر به کنش تکرار و تفاوت است. در درون یک کادر نیز تکثیر و تکرار یک عنصر معین، می‌تواند به بی‌نهایت دامن بزند.
در آثار روحی، ساختن فضا از طریق تأکید بر یک یا چند عنصر واحد صورت گرفته است. عكس‌های وی در عین معاصریت در ساختار و تکنیک، از ریشه‌های کهن کشور و جغرافیای زیستی‌اش دور نمانده است. در نظریه‌ای چون «فرمالیسم روسی» که تأکید وافر بر فرم دارد، تلویحاً موضوع تکرار‌پذیری در هنر پذیرفته شده است، به طوری که یکی از عوامل اساسی مکانیزم آفرینش هنری تکرار‌پذیری آن است. «می‌گویند زمان، چیزها را تغییر می‌دهد؛ اما در واقع ما خود باید آنها را تغییر دهیم.» این گفته ی اندی وارهول، هنرمند آمریکایی، است که سعی کرد با تغییر در هنر زمانه‌ی خود به گفته‌اش جامه‌ی عمل بپوشاند.
این آثار، بستری برای نشان دادن نسبت‌های بدیعی از ذهن هنرمند است. كه از طریقِ تخیل خود، انواع نسبت‌هایی را که می‌تواند با هستی برقرار کرد، افزایش می‌دهد و از این طریق، زندگی را گسترده‌تر نشان می‌دهد. آثار روحی از طریقِ این تکنیک‌ها با گذشته مرتبط است. با گذشته‌ای که قسمتی از این تکنیک‌ها را به شکل الگو و تجاربی آزموده‌ شده در‌آورده و به حافظه‌ی جمعی ارائه داده است. البته با «حال» نیز مرتبط است ــ همچنین با «آینده»؛ با آینده‌ای که شاید برخی از این تکنیک‌های تخیلی را در خود بپذیرد.
قدرت این نوع تکنیک‌ها، چنان شدید است که بی‌واسطه بر «واقعیت» اثر می‌گذارند و آن را گسترده‌تر می‌کنند. بسیاری از تکنیک‌های مرسوم در سنت‌های هنری یا حتی تکنیک‌هایی که تجارب روزمره‌ی ما را رقم می‌زنند ــ تکنیک‌هایی که شاید سال‌ها یا حتی قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند و ضروری به نظر می‌رسند ــ روزی تنها تجاربی تخیلی بوده‌اند. تجاربی چنان شدید و اثر‌گذار که متن «واقعیت» را شکافته‌اند و در دل آن جای گرفته‌اند. هر سبک یا سنتی هنری، بر پایه‌ی چنین تکنیک‌ها و تجاربی شکل گرفته و بالیده است.

ابراهیم روحی، متولد 1367، فارغ التحصیل معماری است و از سال 1389 فعالیت‌های عکاسی‌اش را شروع نموده است. برخی از عناوین و افتخارات عکاسی وی به شرح ذیل می‌باشد:
نمایشگاه‌ها
نمایشگاه گروهی مستند اجتماعی روزهای زندگی 1392
نمایشگاه گروهی کارگاه عکس اردبیل؛ تیر 1393: نگارخانه‌ی فدک
نمایشگاه گروهی 1pix؛ تیر 1393: خانه‌ی هنرمندان ایران
نمایشگاه گروهی 1pix؛ دی 1394: خانه‌ی هنرمندان ایران
نمایشگاه گروهی «از نگاه من»؛ اسفند 1395
عناوین
اثر پذیرفته شده در دومین جشنواره ی پرتره‌سازی 1391
دریافت دیپلم افتخار بخش نوعی نگاه جوانان زیر 25 سال، یازدهمین جشن تصویر سال؛ اسفند 1392
اثر پذیرفته شده در دومین اکسپو‌ی عکس تهران 1392
اثر پذیرفته شده در مسابقه ی نیکون ایران 1392
اثر پذیرفته شده در یازدهمین جشن تصویر سال 1392
اثر پذیرفته شده در دومین جشنواره ی عکس نگاه؛ بهمن 1393
اثر برگزیده در سایت وان پیکس با موضوع درون؛ بهمن 1393
آثار پذیرفته شده در دوازدهمین جشن تصویر سال؛ اسفند 1393
اثر پذیرفته شده در هفتمین نمایشگاه دوربین دات نت (باغ موزه‌ی قصر؛ 1394)
دریافت دیپلم افتخار جشنواره‌ی عکس پاریس px3، 2015
آثار پذیرفته شده در هشتمین دوره‌ی جهانی Behance Portfolio Reviews در تهران

آدرس سایت: www.ebrahimroohi.com
اینستاگرام: ebrahim.roohi@
9 اثر پذیرفته شده (پرینت) و دو مجموعه (نمایش به صورت مالتی‌مدیا) در سیزدهمین جشن تصویر سال؛ اسفند 1394، خانه‌ی هنرمندان
اثر پذیرفته شده در «جستجوی کیفیت در شهر از دریچه‌ی تصویر»؛ بهمن 1395
سوابق آموزشی
برگزاری «کارگاه عکاسی معماری» در دانشکده سماء اردبیل؛ آذر 1393
برگزاری کارگاه «چالش نقد در حوزه‌ی عکاسی» در حوزه‌ی هنری اردبیل؛ بهمن 1393
عناوین و افتخارات معماری (به صورت مختصر)
رتبه‌ی سوم طراحی برج یادمان اردبیل
رتبه‌ی چهارم طراحی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات اقلیم کوهستانی
منتخب یازدهمین مسابقه‌ی معماری میرمیران با عنوان «معماری پاسخگو»