طرح مرمت و باززنده سازی روستای اصفهک،اثر فرامرز پارسی، کاوه منصوری، صابر اسدی

اصفهک روستایی تاریخی است در 35 کیلومتری شرقی شهر طبس که در جریان زمین لرزه‌ی روز 25 شهریور 1357 به شدت آسیب دید. با کشته شدن بیش از ٨٠ نفر از ساکنان، روستای تاریخی که برای سده‌ها محل سکونت بود، متروکه گشت و به تدریج خالی از سکنه شد، به گونه‌ای که حدود ٥ سال پس از زلزله، تقریباً نشانی از سکونت در روستا به چشم نمی‌خورد. در پی اقدامات بازسازی پس از حادثه که بلافاصله پس از زلزله شروع شده بود، بازماندگان در خانه‌هایی که جهت اسکان موقت احداث شده بود، مستقر شدند. به تدریج و با ساخت روستا، ساکنان به بخش نوساز که عمدتاً واحدهایی حیاط‌دار بوده و با سبکی متفاوت از الگوی خانه‌های بومی ساخته می‌شدند، نقل مکان کردند. با متروکه شدن روستای تاریخی، فرایند فرسایش و تخریب آن که در معرض عوامل طبیعی و انسانی قرار داشت، شدت یافت، به طوری که در بازه‌ای 35 ساله تأثیر فرسایش بر ابنیه‌ی خشتی روستا، به مراتب بیشتر از تخریب ناشی از زمین لرزه بود. ساختار منحصربه‌فرد معماری روستا از یک سو و منظر طبیعی جالب توجه بافت در کنار تمام خاطرات شیرین زندگی در روستا، از عواملی بود که ایده‌ی بازگشت به روستای تاریخی و مرمت آن را ایجاد کرد. با شکل‌گیری ایده‌ی مرمت در ذهن جوانان روستا، نخستین اقدامات بازسازی شامل نقشه‌برداری، محله‌بندی و برداشت گذرهای روستا در خلال سال‌های ٩٢-١٣٩١ انجام شد.
در اوایل سال ١٣٩٣ و در پی بازدید اتفاقی فرامرز پارسی (از متخصصان مرمت کشور و مدیر‌عامل مهندسین مشاور عمارت خورشید) از بافت روستایی و آشنایی با اقدامات صورت گرفته در آن، آهنگ فرایند مرمت و بازسازی روستا شدت گرفت. در طول سال‌های آتی و با همت وی، بیش از چهار گروه دانشجویی با حضور در روستا، به تکمیل اسناد مطالعاتی و تهیه‌ی نقشه‌های وضع موجود و طرح مرمت پرداختند. نتیجه‌ی این امر، تهیه‌ی نقشه‌های وضع موجود بیش از 40 بنا و آماده‌سازی نقشه‌های مرمت و معماری بیش از 15 بنا و آموزش فنی جوانان روستا است که با پشتیبانی علمی و فنی مهندسین مشاور عمارت خورشید تهیه شده است.
نتیجه‌ی این اقدامات، بهره‌گیری از امکانات روز مرمت و مشارکت ساکنان روستا در فرایند بازسازی واحدهای مسکونی با رویکرد به اقامتگاه بوم‌گردی اصفهک است. امروزه، بیش از 10 نفر از جوانان روستا، در مراحل مرمت واحدهای مسکونی آموزش دیده و اقدامات بازسازی را زیر نظر مرمتگران متخصص انجام می‌دهند. باززنده‌سازی و استحکام‌بخشی ابنیه‌ی خشتی شامل خانه‌ی بهداشت به عنوان قهوه‌خانه‌ی جدید روستا، تجدید بنای حمام (مردانه و زنانه) و مرمت مسجد قدیمی و مقبره‌های خانوادگی مجاور آن، خانه‌ی ساباط، خانه‌ی دو صفه، خانه‌ی اللّه یاری، حسینی‌نیا و … در کنار بازسازی بخش‌هایی از جداره‌های خشتی روستا و توسعه‌ی زیرساخت‌های تأسیساتی، تنها بخشی از اقداماتی است که تاکنون صورت گرفته است. اقداماتی که همه و همه با همکاری و مشارکت اهالی روستا و به دست آنان صورت گرفته است؛ مرمتی که هنوز در روستا ادامه دارد.

نام پروژه/ عملکرد: طرح مرمت و باززنده‌سازی روستای اصفهک
شرکت/ دفتر طراحی: مهندسین مشاور عمارت خورشید
طراحان اصلی: فرامرز پارسی، کاوه منصوری، صابر اسدی
همکاران طراحی: نیما طالبی، عماد شهابی، حامد پرهام، یونس قهرمانی، خورشید پارسی، الهه خواجویی، دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران (نیمسال اول 1394) و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه یزد (نیمسال دوم 1393)
طراحی و دکوراسیون داخلی: فرامرز پارسی، خورشید پارسی، دانشجویان کارشناسی‌ارشد معماری داخلی دانشگاه تهران (نیمسال اول 1394-1393)
نوع تاسیسات/ نوع سازه: حداقل تأسیسات برقی و مکانیکی، سازه‌های خشتی تقویت شده با مش ژئوگرید و جزئیات مربوطه
آدرس پروژه: استان خراسان جنوبی، 35 کیلومتری شرقی شهرستان طبس، روستای اصفهک
مساحت/ زیربنا: مساحت سایت پروژه 35000 متر‌مربع (5/3 هکتار)، مساحت بخش مرمت شده 4000 متر‌مربع
کارفرما: اهالی روستای اصفهک
تاریخ شروع و پایان ساخت: تیر 1394-ادامه دارد
عکاسی پروژه: انوشه پیربادیان، کاوه منصوری، سياوش پارسی
مدیر اجرایی پروژه: محسن مهدی‌زاده، مصطفی یعقوبی
وب سایت: www.emaratkhorshid.com
ایمیل: Emarate_khorshid@yahoo.com