شیــگرو بـان، برنده ی جایزهی پریتسکر 2014


جایزهی معماری پریتسکر بهانهای است برای تقدیر و بزرگداشت از معماران و طراحانی که سالهای متمادی در عرصهی معماری فعالیت داشتند و در مسیر غیرقابل پیشبینی فناوری و سلیقهها، نبض جریان غالب را یافته و به پیشبرد معماری در خدمت مردم و در جهتی سازندهتر گام برداشتهاند. پریتسکر نام خود را از خانوادهی پریتسکر، مستقر در شیکاگو، گرفته است. بنیانگذاران این مسابقه، جِی و سیندی پریتسکر در ابتدا به حمایت از فعالیت در عرصههای مختلف علوم آموزشی، پزشکی، فرهنگی و تحصیلی مشغول بودند و بهتدریج تمرکز خود را بر توسعهی معماری و ترویج خلاقیت و نوآوریهای این حوزه قرار دادند.
از سال 1979 جایزهی پریتسکر هرساله به یک معمار برجسته و در قید حیات که چهرهای قابل مثال از خلاقیت، استعداد، پشتکار و منحصربهفرد بودن است اهدا میشود. توجه به وجه انسانی معماری و همزیستی با محیط همواره پایههای اصلی داوری این مسابقه هستند. معمار برنده همراه با این جایزه مبلغ یکصدهزار دلار آمریکا، یک لوح تقدیر و (از سال 1987) یک مدال برنز نیز دریافت میکند.
آخرین برندهی جایزهی پریتسکر 2014، شیگرو بان پنجاهونه ساله بود که بهعنوان سیوهشتمین معمار (هفتمین معمار ژاپنی) موفق به دریافت این جایزه شد. او که دفاتر اصلی خود را در پاریس، نیویورک و توکیو تأسیس کرده، بنیانگذار سازمان غیردولتی VAN مخفف Valuntary Architects’ Network (شبکهی معماران داوطلب) است که پس از فروکش کردن حوادثی مانند زلزله، جنگ، سونامی یا طوفان به مناطق بحرانزده و یاری افراد آسیبدیده میشتابند. بان همیشه راهکارهایی خلاقانه برای چالشهایی که پیش رو دارد پیدا میکند که عموماً پیرامون کنترل سازه، تهویه، مصالح، بازی با نور و چشمانداز بوده و خلق مکانی آسایشبخش بوده است. او طی بیست سال اخیر سفرهای متعددی به مناطق بکر و شهرهای پرجمعیت داشته و پیوسته با دانشجویان و افراد محلی و داوطلب برای ساخت بناهایی ساده، کمهزینه، قابل بازیافت و شاخص، مخصوصاً پناهگاهها و ساختمانهای مشاع برای افراد بیخانمان و آسیبدیدگان فجایع محیطی (بلایای طبیعی و جنگ) همکاری داشته است.
مدیر بخش داوران امسال مسابقهی پریتسکر در مورد او چنین گفت: «شیگرو بان نیروی محرک طبیعت است که وجودش برای آنهایی که قربانی بلایای طبیعی و آسیبهای بحران جنگ میشوند، حیاتی است. او معماری توانا با احساس تعهد فوقالعاده است.»
اولین اقدامات انساندوستانهی بان در سال 1994 و بحران رواندا که باعث آوارگی هزاران نفر شد، صورت گرفت. او پیشنهاد ساخت پناهگاههای استوانهای با مصالحی از جنس پایهای کاغذ را به کمیسیون پناهجویان سازمان ملل ارائه کرد و بهعنوان مشاور آن سازمان مشغول به کار شد. وی پس از زلزلهی 1995 در شهر کُب ژاپن، توان و استعداد خود را برای خدمت به شهروندان آن منطقه به کار بست و “خانهای از الوارهای کاغذی” را برای پناهجویان ویتنامی و “کلیسای کاغذی” را برای اجتماع بازماندگان این سانحه ساخت. در سال 2008 اجزای این بنا را از هم جدا کرده، آن را به تایوان منتقل و دوباره قطعات را به هم جفت کردند. شیگرو بان در هنگام دریافت جایزه گفت: «افتخار بزرگی نصیب من شده و این جایزه مسئولیت سنگینی بر دوش من میگذارد. باید بیش از پیش برای تحقق خواستههای مشتریانم کوشش کنم، چه آنهایی که خانهای شخصی از من میخواهند و چه آنهایی که در پی یک سرپناه هستند. این جایزه مرا تشویق میکند کاری که سالهاست به آن مشغولم را با انگیزه و قدرت بیشتری ادامه بدهم، راهم را تغییر ندهم، بلکه محکمتر گام بردارم.»