ساختمان باؤهاؤس -1926-1925، دِساؤ
والتر گروپیوس
بعد از به پایان رسیدن دوران پرحادثه‌ی باؤهاؤس در وایمار، هیئت رئیسه با شهرهایی چون فرانکفورت آم ماین و ماگْدِبورگ که نسبت به اداره‌ی مدرسه اظهار علاقه کرده بودند، وارد مذاکره شد. شهر صنعتی دِساؤ، در زاکس آنهالت، بهترین پیشنهاد را به مدرسه ارائه کرد. شهردار، فریتس هِسه و استاندار لودویگ گْروته متوجه فرصتی شدند که برای ایجاد چهره‌ی جدیدی از شهرشان فراهم آمده بود و در عین حال به طور همزمان آنها را قادر می‌ساخت تا با سنّت فرهنگی غنی منطقه (باغهای مشهور دساؤـ وورلیتْس) پیوند برقرار سازند. شهردار مزایایی را برای اعضای باؤهاؤس در نظر گرفت که مشتمل بود بر ساخت یک مدرسه‌ی جدید و همچنین چندین پروژه‌ی ساختمانی. قرار گرفتن مجموعه‌ی صنعتی پررونقِ کارخانه‌ی هواپیما و موتورسازیِ یونکرس در دساؤ، باعث شد موقعیت جدید حتّا جذابتر هم به نظر برسد. ارتباط نزدیک با صنعت ظاهراً به‌خوبی با خط‌مشی جدید و عقلانی‌تر باؤهاؤس مطابقت داشت و امکان این ارتباط در دساؤ خیلی بیشتر از شهرهای آرامتر وایمار فراهم بود. مذاکرات فشرده‌ی تولید بایست توسط رؤسای باؤهاؤس لایونل فاینینگر، پاؤل کْله، و گئورگ موشه و بدون حضور گروپیوس که در آن زمان در سفر بود انجام می‌شد. گروپیوس بعد از بازگشت از سفر، موافقت خود را به عنوان مدیر مدرسه عنوان کرد و شورای شهر دساؤ در مارس سال 1925 با اکثریت قاطع آراء رأی به اداره‌ی مدرسه‌ای داد که بعدها به عنوان «باؤهاؤس دساؤ، مدرسه‌ی طراحی» Bauhaus Dessau, Hochschule für Gestaltung شناخته شد.
در نتیجه، چندین پروژه‌ی ساختمانی عمده توسط باؤهاؤس پذیرفته شد اگرچه خود باؤهاؤس هنوز دپارتمان معماری نداشت و به همین دلیل توان پرداختن به آن را نداشت. لذا، مانند آنچه که در وایمار روی داد، دفتر معماری خصوصی والتر گروپیوس که آن را به دساؤ منتقل کرده بود، راه حلی ارائه کرد. آدولف مایر، که سالها با گروپیوس همکاری کرده بود، از سِمت مدیریت دفتر کناره گرفت؛ او و گروپیوس واضحاً در جهات متفاوتی تحوّل یافته بودند. مایر در ابتدا در وایمار به عنوان یک معمار آزاد باقی ماند و سپس به دفتر ساخت و سازِ عمومی در فرانکفورت آم ماین رفت. منصب وی در آن وقت (یعنی تا پاییز سال 1926) توسط ارنست نویفرت، از فارغ‌التحصیلان جوان باؤهاؤس، اشغال شد. بعدها برای نویفرت چنین مقدّر شد که، علیرغم تغییرات بسیار در نظامهای سیاسی، کار موفقی روی تیپها و هنجارهای استاندارد در صنعت ساخت و سازبه انجام رسانَد. او به این دلیل پای خود را جای پای کارفرمایش گذاشت، یعنی کسی که در کمال تعجّب او را متهم به داشتنِ فکر محفلی کرد. نویفرت، بیش از هر چیز، به واسطه‌ی کتابی که در مورد طراحی بنا نوشت شهرتی به هم زده بود. این کتاب تئوری طرّاحی بنا (Bauentwurfslehre) نام داشت که اولین بار در سال 1936 (!) به چاپ رسید و بعداً چندین ویراست مختلف از آن روانه‌ی بازار شد. در میان مهمترین کارمندان دفتر گروپیوس، اسامی افرادی چون کارل فیگر، ریشارد پاؤلیک و فارکاس مولنار دیده می‌شوند.
این افراد مجموعه‌ی ساختمانی‌ای را طراحی کردند که بنا بود نماد معماری مدرن و همچنین یکی از قابل‌توجه‌ترین ساختمانهای قرن بیستم شود؛ و همزمان لابراتوآری برای آزمایشهای هنری و طراحی و یک بیانیه‌ی معماری مجسّم. اگرچه ساختمان باؤهاؤس بعد از در نظر گرفتن ملاحظات تولیدی متعدد خلق شد. در میان آثار گروپیوس، قسمتی از این ساختمان قبلاً در پروژه‌ای برای آکادمی فلسفه‌ی اِرلانگن (1924)، که البته هرگز محقق نشد، شکل گرفت.
سایت وسیع ساختمان نزدیک مرکز شهر دساؤ توسط شهرداری شهر در اختیار سازندگان قرار گرفت و اجازه‌ی استفاده از عناصر مکعبی ساختمانی که به شکل نامتمرکز و نامتقارن احداث شده‌اند به آنها داده شد. در کتاب باؤهاؤس (Bauhausbuch)، گروپیوس طرحِ طردِ قرینگی و سلسله‌مراتب همچنین برخورد مشابه با نماها را ارائه کرد: «ساختمانی که ذیل روحِ زمانِ ما خلق می‌شود، ظاهر تأثیری ایجادشده با نماهای متقارن را نمی‌پذیرد. تنها با قدم زدن به دور چنین ساختمانی درک حساسیت و کاربرد هر یک از اجزای آن ممکن است.» گروپیوس در ادامه، چشم‌انداز هوایی را در شهری که هواپیماهای یونکرس تولید می‌کند، اندیشه‌ی چندان عجیبی نمی‌پندارد: «با گسترش و پیشرفت حمل و نقل هوایی، معماری مجبور خواهد بود به همان اندازه برای چشم‌انداز هوایی خانه‌هایش اهمیت قائل شود که برای نقشه‌ی نما.» نتیجتاً، شانسی برای یافتن یک نما یا ورودی نمونه در ساختمان باؤهاؤس وجود ندارد.
هرکدام از قسمتهای مختلف این مجموعه‌ی ساختمانی، که همگی دارای سقفهای تخت هستند و از درون به یکدیگر متصل‌اند، به یک کاربرد دقیقاً تعریف‌شده اختصاص یافته‌اند. یک جناح به عنوان مدرسه‌ی فنی مستقل طراحی و به کلاسهای درس، دفاتر اداری و کتابخانه مجهز شد. یک پل دوطبقه که بر چهارپایه‌ی ستون بتنی تکیه کرده مدرسه را به کارگاهها متصل می‌کند. دفتر مدیر و دفتر خصوصی گروپیوس در اینجا واقع شدند و به عبارت دیگر می‌شد آن را کمابیش قلمروِ گروپیوس به حساب آورد. جناح کارگاه بسیار جالب توجّه است و شیشه‌کاری گسترده‌ی آن فضایی برای کارگاهها و کلاسهای درس دپارتمانهای مختلف (اعم از فلزکاری، نقاشی دیواری، نسّاجی، ساخت کابینت، چاپ و دوره‌ی مقدّماتی) فراهم می‌آورد. در مجاورت آن یک قسمت میانی قرار داشت که یک سِن را درونِ خود جای می‌داد (شامل یک سِن تمرین و یک کارگاه واقع در قسمت زیر آن)، علاوه بر این یک سالن همایش و یک کافه‌تریا. دیوارهای جمع‌شونده این امکان را فراهم می‌کرد که بتوان تمام اتاقها را برای تشکیل «یک فضای بزرگ جهت جشنها و مراسم» (عبارت از گروپیوس) در یکدیگر ادغام کرد. یک تأکید عمودی توسط یک ساختمان پنج‌طبقه‌ی مسکونی و استودیو که فضای کافی برای زندگی و کار را در اختیار 28 دانشجو و استادکار جوان قرار می‌داد، فراهم آورْد (این یکی از اولین نمونه‌های خوابگاه در آلمان محسوب می‌شود). با این همه، تقاضا برای فضای بیشتر در سال 1930 باعث تبدیل بیشتر طبقات استودیو به کلاس درس شد. قسمت عمده‌ی طراحی مبلمان و دکوراسیون برای تکمیل ساختمان باؤهاؤس توسط کارگاههای مختلفِ مدرسه به مرحله‌ی انجام رسید. دامنه‌ی این عمل از گسترش شماهای رنگی متمایز برای دیوارها و زمین، که از نظام جهتگیری رنگیِ هینِرک شْپر ناشی شده بود، تا طراحی فضای داخلی و مبلمان سالن گردهمایی با صندلیهای فلزی لوله‌ای طراحی‌شده توسط مارسل برویر را در بر می‌گرفت.
از منظر ساخت که بنگریم، ساختمان باؤهاؤس استانداردهای مدرن معماری را منعکس می‌کرد بی‌اینکه ادعای انقلابی بودن داشته باشد. این یک نمونه‌ی «اسکلت آهن بتن» (عبارت از گروپیوس) است که قسمتی از آن با آجر پر شده. خودِ سازه‌ی بنا سفید رنگ‌آمیزی شده و روی پی‌های تیره‌تر قرار گرفته است. این امر باعث می‌شود ساختمان شناور و بی‌وزن به نظر آید، جلوه‌ای که برای گروپیوس بسیار مهم بود. سقف روی دیرکهای بتنی قرار گرفته، به همین دلیل لازم نیست دیوارهای خارجی کارکرد حمّال داشته باشند، و استفاده از تیغه‌های شیشه‌ایِ آویخته در شبکه‌ای از چارچوبهای باریک نیز ممکن بود. در اینجا، گروپیوس به گسترش بر پایه‌ی عناصر طراحی و ساخت و سازی که خودش یک دهه و نیم قبل در کارخانه‌ی فاگوس ارائه کرده بود ادامه داد، عناصری که تاریخ معماری را رقم زدند.
تصاویر پروژه
مدارک فنی
مطالب مرتبط
