بیمارستان تخصصی و مرکز تحقیقات علوم مغز و اعصاب ایران اثر مهندسین مشاور شارستان

انستیتو بین‎المللی اعصاب (INI) در شهر هانوفرآلمان یک مرکز معتبر جهانی است که پروفسور مجید سمیعی جراح معروف ایرانی آن را بنیان نهاده و مدیریت میکند. کلنگ تاسیس مرکزی مشابه در سال 2008 میلادی (1387) در شهر پکن چین توسط ایشان زده شد.
در فروردین ماه 1389، مهندس بهروز احمدی که تجربه طراحی و نظارت پروژه بیمارستان چشم پزشکی نور را با موفقیت به انجام رسانیده بود از سوی مسئولین وقت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به منظور طراحی مرکز علوم و تحقیقات مغز و اعصاب ایران دعوت به همکاری گردید. در آغاز و قبل از انتخاب مشاور، زمینی به مساحت 50000 مترمربع در منطقه 22 تهران در مجاورت شهرک شهید باقری به این امر اختصاص یافته و بلافاصله عملیات تسطیح، آماده سازی، حصارکشی و تجهیز موقت کارگاه در روزهای آغازین سال 1389 توسط شرکت ساختمانی نیکان نیرو به عنوان مجری طرح انجام شده بود. در اردیبهشت 1389کلنگ احداث پروژه با حضور دکتر قالیباف شهردار وقت تهران توسط پروفسور سمیعی به زمین زده شد.
در ابتدا سه اصل از سوی کارفرما به عنوان شروط اصلی اعلام گردید، نخست تعجیل در طراحی، ساخت، تجهیز و بهره‎برداری این مرکز درقالب یک برنامه زمانی 24 تا 30 ماهه، دوم، محوریت پروفسور سمیعی به عنوان صاحب ایده و برنامه‎ریز اصلی طرح و سوم طراحی ساختمان براساس طرح مرکز مغز و اعصاب هانوفر با تاکید بر حفظ فرم، اندازه و تناسبات آن.
نقشه های مرکز هانوفر با زیر بنای 12000 مترمربع در اختیار مشاور قرارگرفت تا براساس آن طرحی با زیربنای 30000 مترمربع و در قالب برنامه‎ای جدید، که از سوی کارفرما ارائه می شود، تهیه گردد .در کنار آن، یک کلینیک تخصصی و نیز یک مرکز اقامت، جهت اسکان اساتید و مهمان مدعو مرکز تحقیقات مغز و اعصاب، یک مرکز همایش وپیش بینی بخشی از پارکینگ های مورد نیازمجموعه در برنامه طرح دیده شده بود که در مجموع زیر بنای آن به 50000 متر مربع می رسید.
آنچه در بررسی اولیه نقشه های مرکز INI در هانوفر دیده شد غلبه فرم معماری بر عملکرد بیمارستان بود که از مهمترین تبعات آن می توان به، کاهش سطح مفید زیر بنا، ایجاد گوشه های تیز در فضاهای درمانی و نیز استفاده از ستون های مورب و کنسول های وسیع در سازه بنا اشاره کرد. طبعاً توجه به مطالعات زلزله خیزی و نزدیکی به گسل غرب تهران و نیز لزوم رعایت آیین نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان ایران انجام این سازه را دشوار و پر هزینه می کرد، اما این توضیحات، تصمیم کارفرما در مورد انتخاب فرم ساختمان را تغییر نداد. مقرر شد به منظور تامین زیربنای مورد نیاز، یک حجم الحاقی به پروژه اضافه شود. پس از بررسی گزینه های متعدد، بهترین گزینه، انتخاب یک حجم یکپارچه و ساده بود تا فرم مغز را تحت‌الشعاع خود قرار نداده و مانند یک “صفه” حجم اصلی را بروی خود نگه دارد. این صفه در سه طبقه به مساحت 18000 متر مربع می توانست جوابگوی برنامه طرح باشد. بخشی از طبقه همکف این صفه به مرکز تشخیص بیمارستان و همچنین اورژانس و نیمی دیگر به خدمات عمومی و پشتیبانی ساختمان تعلق می گرفت. طبقه دوم بخش جراحی و مراقبت های ویژه و در طبقه سوم مرکز تحقیقات و سالن های همایش در نظر گرفته شد. هشت طبقه با فرم مغز بر روی صفه به بخش های بستری و اداری اختصاص می یافت.
استقرار و جانمایی ساختمان در جهت مناسب اقلیمی با توجه به تامین دید حداکثری اتاق های بستری به دریاچه خلیج فارس در نظر گرفته شد. شیب عمومی زمین در جهت شمال به جنوب به میزان 21 متر در پروژه لحاظ گردید. روند پیشرفت کار با مجری طرح و نماینده کارفرما در جلسات هفتگی به منظور ایجاد هماهنگی بین گروه های سازه، تاسیسات و معماری دنبال می شد. تعجیل نمایندگان کارفرما در آغاز عملیات اجرایی، بنا به ضرورت های تعریف شده طراحی و اجرا را همزمان کرده بود. خاکبرداری محل بیمارستان در خرداد ماه 1389 آغاز و عوامل دستگاه نظارت شارستان عملیات را کنترل می‌نمودند. همزمان با تغییر در ساختار مدیریت پروژه، شرکت نیکان نیرو به طور کامل از مجموعه خارج شد.
طراحی در جهت برنامه مورد نظر کارفرما دنبال می شد. پروفسور سمیعی ساخت کامل‌ترین و مجهزترین مرکز مغز و اعصاب در دنیا را در ذهن داشت. در ساختمان مرکز هانوفر96 تخت بستری در8 طبقه تامین شده بود؛ حال آنکه در خواست کارفرما افزایش تعداد تختخواب‌ها به 200 عدد در کنار افزایش تعداد اتاق های عمل جراحی و پیش بینی یک مرکز تشخیصی مجهز و پیشرفته بود. برنامه طرح خارج از اندازه های یک بیمارستان دویست تختخوابی تعریف شده بود. درخواست 15 اتاق عمل جراحی که دو عدد آنها برین سوییت (Brain Suit) و مجهز به دستگاه ام آر آی، دو اتاق جراحی با تجهیزات آنژیوگرافی مغز، دو اتاق جهت جراحی استروتاکسی و یک اتاق جراحی با کاربری سیمولیشن و نیز تامین60 تختI.C.U همراه با استقرار یک دستگاه سی تی اسکن در بخش مراقبت های ویژه و همچنین یک مرکز تشخیص و درمان پزشکی هسته ای با امکان تولید داروهای هسته ای با پیش بینی پیشرفته‌ترین تجهیزات ممکن شامل دستگاه های
(CT Scan &MRI ,Upright MRI)
(Gamma Knife , LINAC ,Branchytherapy ,CT Simulator )
( Spect CT, PET CT, ,PET MRI) (Cyclotron)
این مرکز را کاملاً استثنایی و منحصر به فرد می‎نمود و طبعاً نیازمند مطالعات و بررسی های مداوم و پیوسته و رجوع به رفرنس‌ها و منابع گوناگون از یک سو و دریافت اطلاعات از شرکت های سازنده تجهیزات می ساخت. این برنامه به مرور و با پیشرفت کار تکمیل و تغییر می‌کرد.
طرح بر اساس آخرین اطلاعات تکمیل و به همراه گزارش فاز یک به کارفرما تحویل گردید. اما روند طراحی و اعمال تغییر در طرح هیچگاه متوقف نشد. تغییر مکرر تعداد و نوع تجهیزات تصویر برداری و تشخیصی، توجه به بحث تشدید و اعمال تحریم های اقتصادی، کارفرما را بر آن داشت تا نسبت به تهیه اطلاعات و مشخصات تجهیزات شر کت های تولیدکننده مختلف مانند Siemens -General Electric- IBA Molecular-Philips Elekta اقدام نماید و از مشاور بخواهد که در طراحی، همه این اطلاعات لحاظ شود تا در آینده امکان انتخاب به یک گزینه محدود نگردد.
در کارگاه نیز، عملیات اجرایی به سرعت در حال انجام بود؛ با گذشت بیش از 18 ماه از شروع پروژه، “شرکت منظومه سلامت ایرانیان” در شهریورماه 1390، به عنوان عامل چهارم پروژه به این مشاور معرفی و به عوامل کارفرما اضافه گردید.
آقای دکتر شرافت و همکاران ایشان در شرکت منظومه سلامت ایرانیان طرح تهیه شده مرکز مطالعات مغز و اعصاب را در چارچوب برنامه بیمارستان 200 تختخوابی مورد ارزیابی قرارداده و فاصله طرح، با این برنامه را بدون توجه به روند طی شده و چارچوب‌های ارائه شده از سوی کارفرما، به چالش کشیدند. کثرت اتاق های عمل جراحی و تخت های مراقبت‎های ویژه؛ تعدد و تنوع تجهیزات تصویر برداری و تشخیصی، از اصلی‎ترین موارد اختلاف نظر بود که بحث های دامنه‎داری را در مورد کمیت و کیفیت فضایی روابط بین آنها به دنبال داشت، پس از بازدید ایشان از مرکز هانوفر و اطلاع از نقطه‎نظرات پروفسور سمیعی و انجام جلسات متعدد با حضور کارشناسان طرح به تصویب رسید و همزمان با اجرای پروژه، تهیه نقشه‌های اجرایی آن دنبال ‌شد.
در همین زمان عملیات اجرای سازه فلزی ساختمان بیمارستان به انتهای خود رسیده و این فرم پیچیده با دقت بسیار همکاران نظارت شارستان با کمترین حد انحراف اجرا گردید و از سویی دیگر بتن ریزی سقف‌ها ساختمان کلینیک پیشرفت قابل ملاحظه ای داشت.
در اردیبهشت ماه سال 1391 پس از عبور از افت و خیزهای ناشی از حضور همکاران عمل چهار، در حالیکه همه امور فنی و اجرایی پروژه به روال عادی خود بازگشته بود به دلیل تأخیر در پرداخت مطالبات مالی از سوی کارفرما، شرکت مهندسین مشاور شارستان تصمیم خود را مبنی بر خروج از پروژه و توقف انجام خدمات مهندسی به کارفرما اعلام و ادامه کار توسط شرکت منظومه سلامتی ایرانیان که پیش از این به عنوان عامل چهارم معرفی شده بود دنبال گردید.

کتاب سال معماری معاصر ایران، 1397
____________________________
عملکرد: درمانی و خدمات پزشکی

_________________________________________________             

نام پروژه/عملکرد: بیمارستان تخصصی و مرکز تحقیقات علوم مغز و اعصاب ایران / درمانی
شرکت: مهندسین مشاور شارستان (معمار و شهرساز)
مدیر پروژه: بهروز احمدی – طراح: مهدی نیک‎طبع
سازه: علی اصغر بهبهانی
تأسیسات مکانیکی و برقی: مهندسین مشاور ژرف اندیشان
سیویل: علیرضا چایچی
مشاور برنامه‏‌ریزی: بهمن کی‏نژاد
محوطه‏‌سازی: شهرام آلبا
مشاور بهداشت و درمان: زهرا موسی‏پور
همکار طراح معماری: ساینا حمیدی
سرپرست نظارت: بهمن فرهت، آیدین زواره
نوع تأسیسات/نوع سازه: تهویه مطبوع / اسکلت فلزی مطابق با استانداردهای بیمارستانی
آدرس پروژه: تهران – منطقه 22
مساحت/زیربنا: 000 50 مترمربع
کارفرما: موسسه خیریه متوسلین به امام رضا (ع)
تاریخ شروع/تاریخ پایان ساخت: 1389
شروع عملیات اجرای سازه: 1389
آغاز بهره‌بردای: هنوز به بهره‎برداری نرسیده است
عکاسی پروژه: میثم کاویانی، علی‎اصغر جیریایی
ایمیل شرکت: info@sharestan.com
وبسایت: www.sharestan.com