پیست پرش اسکیِ بِرْکیزْل اینْزْبروک
فراکتال

برج مسکونی مارسا دوبی
دوبی، امارات متّحد عربی، 2005
ترجمه­‌ی حمید خداپناهی

Marsa Dubai Resinetial Tower
Dubai, United Arab Emirates, 2005

هنگامی که پیوستگی سطح و سازه‌­ای دارای پاسخ­‌های فرمال با ویژگی­‌های موجودِ سایت ادغام شود، فخامتی مؤثر و پرقدرت می آفریند. علی رحیم و هینا جمیله توضیح می­‌دهند که چگونه دفتر معماری زاها حدید در پروژه­‌ی برج مسکونیِ مارسا دوبی قادر به متناسب ساختن نظام درونی بنا با الزامات و محدودیت­‌های سایت و محیط پیرامونِ آن شد. نتیجتاً زیبایی‌­شناسی‌­ای بسیار ظریف پدید آمد که نه بر کیفیّت بیرونیِ بنا تأثیر گذاشته و نه در فضاهای داخلی دست به مصالحه زده است.
برج تجاری مارسا دوبی، کاری از دفتر معماری زاها حدید، سازه و پوسته را با درجه‌­ای از تخلل ترکیب می­‌کند، که هر چه ساختمان ارتفاع می‌­گیرد، این امر تشدید شده، و فضاهایی متنوع را از ابتدا تا انتهایِ ارتفاعِ بنا خلق می‌­کند. پیوستگیِ وحدت‌­بخش سازه و پوسته ممکن است در ابتدا ویژگیِ اصلیِ بنا به نظر برسد، امّا با بررسی دقیق­تر در خواهید یافت که فخامت، نهایتاً، از طریق استفاده­‌ی استادانه از تکنیک برای تولید گستره­ای وسیع­تر از پیچیدگی­‌های معمارانه و بافتاری ممکن شده است. در این برج، سیستم‌­های سازه‌­ای با مسائل سازمانی، فضایی و سایتْ ارتباط درونی یافته‌­اند تا استراتژیِ فرمالِ روشن و مجموعه‌­ای از کیفیّات زیبایی­‌شناسانه پدید آورند که سرآخر می­‌تواند از سمت بازدیدکننده با صفت «فخیم» مورد ستایش قرار گیرد.
نکته‌­ی کلیدیِ پروژه، سیستم سازه‌­ای مبتکرانه‌­ی آن است که بالأخص با سطح آن ادغام شده است. این سیستم از دو لوله‌­ی بتنی عمودی تشکیل شده، که یکی از آنها درون دیگری قرار دارد. لوله­‌ی داخلیْ شامل سیستم تهویه و هسته­‌ی خدمات ساختمان می­‌شود، و لوله­‌ی بیرونی پوسته­‌ی خارجی بنا را به وجود آورده که در سراسر ارتفاع سازه گسترش می­‌یابد. این پوسته­‌ی خارجی دارای گشودگی­هایی است که به شکل سوراخ­هایی که تا 40 درصدِ سطحِ آنرا پوشانده است و طوری آرایش یافته که به تدریج از چند گشودگی کوچک در نزدیکیِ پیِ بنا تا گشودگی‌­های پرتعدادتر و بزرگتر در ارتفاع آن تغییر می‌­کند. اگر به سمت بالای ساختمان حرکت کنید، پنجره­‌ها را پرتعدادتر خواهید یافت، که طرحشان ملهم از موتیف­‌های سنّتی اسلامی است. حفظ تعادل در گشودگی­‌های سطحِ ماتِ خارجی برای حفظ فخامت آن ضروری است: اگر در پوسته مصالحه می‌­شد، پس در سازه نیز باید این اتفاق می­‌افتاد و، به طریق اولی، در فخامتِ کل بنا.
پوسته­‌ی خارجی انعطاف­‌پذیر است، چنانکه تمامی مناسبات سازمانی و فضایی ساختمان را در هم ادغام می‌­کند. صفحاتِ کفِ طبقات با عملی قیچی­­ مانند جدا می­‌شوند و در ارتفاع سازه مانند الّاکلنگ بالا می­‌روند. بنابراین، مجموعه­‌ی متنوعی از حالت­‌ها و کیفیّت های فضایی به وجود آمده تا با برنامه‌­های گوناگونِ ساختمان سازگار باشد؛ این برنامه‌­ها شامل پارکینگ­‌هایی در زیر و روی زمین، یک استخر شنا، یک باشگاه ورزشی و یک سالن چندمنظوره، آپارتمان­‌های یک­ تا چهارخوابه و سوئیت­‌های پنت­هاؤس می‌­باشد. به لحاظ کارکردی، فرم الّاکلنگیْ فضایی محیطی را خلق می­‌کند تا مقدار زیادی نور طبیعی روز بتواند در هسته‌­ی مرکزیِ ساختمان نفوذ کند، و با این حالْ تنظیم شدّتِ نفوذِ این نور را به فضاهای مسکونی ممکن می­سازد. به همین دلیل، سطح ایده­آلی از نور طبیعی در ساختمان وجود دارد، و همین امر باعث کاهش وابستگیِ آن به نور الکتریکی شده است.
مجموعه­‌ی استحاله­‌های نمای بیرونی کاملاً وابسته به، و در ارتباط با، تنوع برنامه­‌های فضای داخلی است، و این امکان را برای ساختمان فراهم می‌­آورد که برای الزاماتِ سایت پاسخی مناسب ارائه کند. بنا که در منطقه­‌ای پرازدحام در دوبی واقع شده، چنانکه ارتفاع می‌­گیرد حول محور طولی خود می‌­پیچد تا چشم‌­اندازهای گوناگون از خلیج فارس در شمال شرقی و بندرگاه در جنوب غربی را در اختیار ساکنین خود قرار دهد. این برج که از یک پلانِ مربع‌­شکلِ بسته شکل گرفته، در طبقه­‌ی همکف از جانب جنوب غربی باز است تا عابرین پیاده از بندرگاه به‌­راحتی وارد ساختمان شوند؛ این در حالی است که در جانب جنوب غربی عکس این عمل انجام شده، یعنی ساختمان در قسمت بالایی گشوده شده تا ساکنینِ پنت‌­هاؤس نمایی بی‌­نظیر از خلیج داشته باشند.
شرایط اقلیمی بیرونی با واریاسیون‌­های داخلِ پوسته­‌ی ساختمان تعدیل می­‌شود. به کارگیریِ گستره­‌ی گشودگی­‌های تدریجاً روبه افزایشِ، که روی هر یک از نماها با توجّه به موقعیّت قرارگیریشان نصب شده‌­اند، میزان بار حرارتی را در داخل ساختمان به حداقل می­‌رساند. در نماهای عمودی‌­ای که بیش از بقیه­‌ی موضع­‌ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار دارند، شفافیت شیشه­‌ها کاهش یافته تا بیشترین حفاظت ممکن در برابر آفتاب سوزان دوبی ایجاد شود، در حالی که در نماهایی که کمتر از بقیه در معرض نور هستند، گشودگی­‌ها و سطوح شیشه­‌ایِ شفّاف، نزدیک­تر به پوسته­‌ی بیرونیِ ساختمان قرار داده شده‌­اند. تنظیم قرارگیری شیشه­‌ها در عمق نما، بیش از اینکه امکان کنترل محیطی را فراهم آورد، فرمِ متغیّرِ ساختمان را برجسته می­‌سازد. خمیدگی­‌های تکتونیک در این مقیاسْ اهمیّت بصری بنا را بهبود می‌­بخشد و در عین حال شامل واریاسیون‌­هایی درون گستره­‌ی یک ظاهرِ وحدت­‌یافته می­‌شوند.
برج مسکونیِ مارسا دوبی، انبوهی از فضاهای گوناگون و برنامه­‌های متنوع را درونِ فرمی کلّی که وضعیت­‌های سازمانی، فضایی، سازه­ای و همچنین سطح و بافتار را در هم ادغام کرده و در خود جای داده است. در اینجا تبحّر تکنیکی باعث امکان خلق کنترلی ظاهراً بی‌­زحمت و به کارگیری پیچیدگی­‌های معمارانه­‌ی متعدد شده، و نهایتاً فرمی خلق کرده که «فخامت» از تمامیِ سطوح آن بیرون می­‌تراود.
[اطلاعات پروژه توسط شرکت معماری زاها حدید تهیّه شده. (مجلّه­‌ی اِی.دی.)]

مدارک فنی

منتشر شده در : یکشنبه, 18 آوریل, 2021دسته بندی: برج, مسکونیبرچسب‌ها: