.
سیاوش تیموری
Siavash Teymoori
پیشگامان معماری مدرن‌گرای ایران نوین
نام سیاوش تیموری را اولین بار وقتی شنیدم که سال بالایی ها جلوی پله های ساختمان دانشکده جشن پیروزی گرفته بودند. مدتی بود که آنها برای کیفیت پایین محتوای آموزشی به معاونت آموزش دانشگاه رفت وآمد داشتند و با مدیران مذاکره میکردند. حالا خبر رسیده بود که سیاوش تیموری از ترم جدید، درس طراحی معماری را ارائه می‌دهد. از آنجایی که نام او در هیچکدام از کتاب های مرجع معماری معاصر ایران نبود، سیاوش تیموری آن زمان برای من، مانند هزاران دکترای معماری دیگر بود که نه مقاله ای دارند، نه اثری و نه کتابی؛ فقط تدریس می کنند، اسم آنها را گذاشته بودم «کنتراتی کاران تدریس». همان هایی که هر هفت روز هفته، از صبح تا عصر تدریس می کنند، تنها خوش‌سخن هستند و دانش چندانی ندارند. پس، از پله ها بالا رفتم و به راه خود ادامه دادم. من آن روزگار، بارها از کنار آتلیه ی سیاوش تیموری نیز گذشتم، اما او را باور نداشتم، زیرا از عمق بی اطلاعی خود خبر نداشتم! بار دیگر، نام سیاوش تیموری را وقتی شنیدم که مشغول انجام طرح پژوهشی تاریخ شفاهی دکتر محمدامین میرفندرسکی بودم ــ پروژهای با هدف بررسی مسائلی پیرامون آموزش معماری در ایران و اثرگذاران آن. تیموری از آنجایی که شاگرد هوشنگ سیحون و دوست نزدیک میرفندرسکی بود، توجه من را به خود جلب کرد. در واقع، او تنها تحصیل‌کرده ی فرانسه بود که بعد از روی کار آمدن میرفندرسکی، در دانشگاه تهران تدریس کرد. اما تیموری وقتی برای من جذاب تر شد که فهمیدم او از تدریس در دانشگاه تهران انصراف داده است. آنجا بود که به همراه هم‌گروهی‌هایم به منزل تیموری رفتیم و شروع به ضبط فیلم از منزل، کتابخانه و البته بررسی آثار او نمودیم. شخصیتی گمنام که البته حجم آثار توانایی و دانش او، من و همکارانم را حیرت‌زده کرد و مدام با ایما و اشاره به یکدیگر می گفتیم: «این دیگه کیه؟ تا حالا کجا بوده؟»
تیموری تعداد سی عنوان کتابِ دستنویس در زیرزمین خانه اش داشت که خودش نوشته بود ــ از مسائل سازه در معماری گرفته تا روانشناسی تصویر و رنگ در ذهن مخاطب، که هیچکدام حتی تایپ هم نشده بودند، چه برسد به چاپ! اما خیلی دقیق و تمیز نوشته و تصاویر آنها ترسیم شده بودند. مهمتر آنکه مطالب برای ما «خوره های کتاب» جدید و بدیع بود.
کمتر از یک ماه بعد، با یکی از بهترین دانشجویانم، که حالا پیرو و دانشجوی داوطلبانه ی تیموری شده بود، در باغی نشسته بودیم که تصمیم گرفتیم با همکاری انجمن مفاخر معماری ایران، برای وی بزرگداشتی در باغ موزه ی قصر بگیریم. او به راحتی با ما همکاری کرد و ما، در آن بزرگداشت فهمیدیم که ظرفیت تالار فرخی یزدی برای استادانی مثل تیموری بسیار اندک است. ما از طریق ویدئو کنفرانسِ سکو، سخنرانی و مراسم سپاس از تیموری را برای طرفدارانش که ایستاده و یا نشسته در بیرون تالار بودند، پخش کردیم و آن شب را به سختی، اما شیرین به سرانجام رساندیم. تیموری، خیلی بیشتر از آنچه فکرش را می کردم، محبوب دانشجویانش بود. مهندسین سن بالایی هم در آن مراسم بودند که به شوق نام تیموری از شهرهای دور به تهران آمده بودند؛ کسانی که اکنون خود نیز جزء مدرسین دانشگاه و معماران حرفه ای شده بودند. افرادی که سیاوش تیموری را استاد مسلم فن‌ـ‌ساخت می دانستند و به هیچ عنوان در مورد وی از موضع خود کوتاه نمی‌آمدند: مثل مرید و مراد.
سیاوش تیموری متولد 1316 در تهران است. مدرک کارشناسی‌ارشد معماری خود را از دانشگاه تهران گرفته و فارغ‌التحصیل دکترای معماری از مدرسه‌ی عالی هنرهای زیبای پاریس می‌باشد. او جایزه‌ی (مدال) سندیکای معماران فرانسه را کسب کرده و عضو جامعه ی معماران فرانسه و انجمن مفاخر معماری ایران است. وی با دفاتر سالومو، ژان فروتیه، روژه تالیبرت (Roger Taillibert) و میشل مارو همکاری داشته است و مجموعه‌ای از آثار ساخته شده از پاریس تا الجزایر و کامرون را در پرونده‌اش دارد. او طراح و سازنده‌ی صدها بنای مسکونی و عمومی از جمله چند استادیوم مطرح بین المللی، ابداع‌کننده‌ی سقف‌های متحرکِ باز و بسته شونده ی چادری و همچنین پیش برنده ی نظریه ی رنگ در معماری است. سیاوش تیموری، کسی است که نام او در جستجوهای با زبان انگلیسی نسبت به فارسی نتایج بیشتری می دهد. گویی نام او از مجلات، نمایه ی کتاب ها، مراسم‌های نکوداشت و بزرگداشت جا مانده است. محققین و تاریخ‌نگاران معماری ایرانی، همچون من، فقط از پله ها بالا رفته بودند.
اگر جزوات غیاث الدین جمشید کاشانی و تجربیات استاد اصفهانی مکتوب گشته و سوزانده نمی شدند، امروز تا چه اندازه پیشرو بودیم؟ حال اگر دانش تجربه شده توسط معماران معاصر را حتی به روش تاریخ شفاهی، ضبط و تحلیل نماییم، چطور؟ روشی که برای نشریات علمی‌ـ‌پژوهشی مقبول نیست و شما با این روش، عملاً موفق به نشر مقاله ای در این زمینه نخواهید شد. حوزه ی معماران مدرنیست ایران در حال حاضر، آنقدر مهجور و در معرض خطر است که هر اقدامی برای حفظ و معرفی آن مغتنم می‌باشد ــ چه مکتوب کردن آثار و اندیشه ها و چه تصویربرداری و ضبط دیجیتال آنان. در واقع این معماران، در بین سروصدای بین دو نسل معماران ایرانی فراموش شده اند ــ نخست نسل هوشنگ سیحون و همکاران هم‌دوره اش و دیگری، نسل معماران جوان امروزی. این افراد، بیشتر در زیر هیایوی معماران جوان امروز که خود را معماران مدرن و یا متأخر می خوانند، فراموش شده اند و خود افرادی هستند که آثارشان بین دهه های 40 تا 70 ساخته شده است؛ ایامی که به‌دلیل اتفاقات سیاسی و دوران دفاع مقدس، کمتر به شکلی عمیق مورد توجه محققین ایرانی قرار گرفته است و بنابراین، آثار معماری آن گمنام باقی مانده اند. اگرچه حجم آثار این دوران کمتر از دوره های قبلی نبوده است، اما شاهد نوشته های کمتری هستیم که به‌طور جامع با مسئله برخورد نموده باشند. وب‌سایت های معماری‌ای هم که ادعای تاریخ نگاری و «جامع بودن» را دارند، در حقیقت تنها توانسته اند گردآوری ای را در باب آثار معماران جوان سال های پس از 1380 انجام دهند و این مهم نیز، محصول کار پژوهشی این وب‌سایت ها نیست، بلکه حاصل تلاشی است که معماران مذکور در جهت مطرح کردن خود از طریق رسانه ها داشته اند. در واقع ما در این میان، در بهترین حالت، شاهد یک «تبادل تجاری» شرافتمندانه هستیم و نه کوششی تاریخی‌ـ‌پژوهشی. سیاوش تیموری را باید متعلق به دورانی درخشان و در عین حال، در سایه ی معماری ایران بدانیم که هرگز فرصتی برای پرداختن عمیق و دقیق آثارشان به‌وجود نیامده است. این وضعیت، مقاله ی پیش رو را به فرصتی مغتنم و البته خطرناک تبدیل می کند که به دقت بیشتری نیز نیاز دارد ــ دقتی که باعث شد از نگارش نخستین تا چاپ نهایی این مقاله، یک سال زمان صرف شود و مجموعه کارهای مقطعی نیز صورت گیرد.
متولد 1316 تهران
سوابق تحصیلی
اخذ مدرک كارشناسی ارشد معماری، دانشكده هنرهای زیبا دانشگاه تهران؛ 1341
اخذ مدرک دكترای معماری از مدرسه عالی هنرهای زیبا، پاریس؛ 1348
جایزه سندیكای معماران فرانسه؛ 1346
رتبه اول طرح دانشكده علوم دانشگاه اصفهان؛ 1352
عناوین و سمت‌ها
عضو جامعه معماران فرانسه
مدرس دانشگاه‌ها و مراکز پژوهش عالی
عضو هیات اُمنا انجمن مفاخر معماری ایران
مشاغل و مسئولیت‌ها
همكاری با دفتر سالومو، پاریس؛ 1342-1341
همكاری با دفتر ژان فروتیه، پاریس؛ 1344-1343
همكاری با دفتر روژه تالیبرت، پاریس؛ 1346-1344
همكاری با دفتر میشل مرو، پاریس؛ 1347-1346
مدرس رشته معماری دانشكده هنرهای زیبا؛ 1348
مؤسس و مدیرعامل مهندسین مشاور فرموم؛ 1353
افتخارات
طراحی مرکز بهداشتی دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه پاریس / با همکاری برنار
زرفوس (برنده‌ی جایزه ی اول کنکور رم)
تور بابیلون / برنده‌ی جایزه‌ی سندیکای معماران فرانسه
مسکن مینی مایز / برنده‌ی جایزه‌ی برتر
سازه‌های کششی باز و بسته‌شونده / ابداع-ثبت در دایرةالمعارف نیمه‌ی دوم قرن
بیستم
کامپوس لویولت / جایزه‌ی اول کوچکترین بنا با بیشترین بازدهی
فعالیت‌ها
طراحی مجموعه‌های مسكونی در ویل ژونیف
آپارتمان‌های برج آفتاب، نیس
مجموعه ی مسكونی شاتوپریگور، نیس
استادیوم ورزشی شهر لیموژ
استادیوم 30 هزار نفری پارک دِ پرنس (استادیوم اختصاصی باشگاه پارک دِ پرنس)
طراحی و نظارت استخر سرپوشیده ی شهر دوویل
طراحی مركز تربیت اطفال فلج در شهر مون رودا
طراحی مركز توسعه جسم و روان در شهر فون رومو
طراحی ساختمان در شهر آراس
طراحی مركز صنعتی و سینماتوگرافی سن ژرمن آن لی
طراحی مركز بهداشتی وابسته به دانشكده ی پزشكی دانشگاه پاریس
طراحی مجموعه تفریحی بندر ویل فرانش و مارینا خلیج فرشتگان
سرپرست گروه و طراح پایانه متروی سریع‌السیر حومه ی پاریس
طراح و ناظر كامپوس لویولت در حومه ی قصر آمبواز (برنده ی اول کوچکترین بنا با
بیشترین بازدهی)
طراحی مركز دانشگاهی سنت دونی در جزیره ی رئونیون
ارائه طرح‌های مسكن و بیمارستان در كشور كامرون
طراحی، اجرا و ساخت بیش از یكصد و پنجاه پروژه
آثار تألیفی
شركت در نمایشگاه دیوار زنده، دفتر ژان فروتیه، پاریس
ثبت سقف‌های سبک متحرک «باز و بسته شو» در دایرةالمعارف نیمه دوم قرن 20
نمایشگاه کروکی‌ها در گالری آزاد، 1351
نمایش بخشی از طرح‌های معماری در نمایشگاهی از آثار معماران ایرانی در موزه
هنرهای معاصر
چاپ مقالات متعدد در زمینه معماری و شهرسازی در مطبوعات تخصصی
تألیف و ترجمه ی چندین كتاب در عرفان و تصوف
طی دوره ی ممتاز در انجمن خوشنویسان نزد استاد نظام العلما
آثار سیاوش تیموری
