در ستایش { آرتور ایهام پوپ} یک ستایشگر فرهنگ و هنر ایران به قلم، عبدالحمید اشراق
مسکن اجتماعی فرانسه، 2015 خانه‌های آپارتمانی اثر گروه معماران LAN رکسانا خانی‌زاد

مؤسسه­‌ی هنر معاصر بوستن بوستن، ماساچوست، آمریکا
دیلر و اسکوفیدیو + رنفرو، 2006

Boston Institute of Contemporary Art

رفتار شهر بوستن با معماری دوستانه نیست. چهار دهه قبل، تکمیل یک عمارت شهرداری که از بتن و به سبک بروتالیستی ساخته شده بود، حامیان فرهنگی شهر را حسابی دست­پاچه کرد و از آن به بعد هم، به جز چند استثنا مانند برج جان هنکاک، ایده­آل معماری شهر را می­‌توان در یک کلمه خلاصه کرد: آجـر.
اما شاید مؤسسه­‌ی جدید هنر معاصر که در دهم دسامبر 2006 افتتاح شد، این رویه را تغییر دهد. این ساختمان که توسط دفتر معماری دیلِر و اسکوفیدیو + رِنفرو (اهل نیویورک) طراحی شده و در حاشیه‌­ی بندرگاه بوستن واقع است، با فرم‌­های شیشه­‌ای و فلزی منسجم و ساده‌­اش، نمودی غیرمنتظره از روحیه‌­ی خیرخواهی­ست. این بنا در امتداد 70 کیلومتری گذرگاهی موازی با ساحل ساخته شده و قدرتی در به ­هم­تنیدنِ هنر و زندگی شهری دارد، چنان که آن را به مهم­ترین بنایی تبدیل کرده که از نسلی پیش تاکنون ساخته شده و البته نقطه‌­ی عطفی در کارنامه‌­ی حرف‌ه­ای الیزابث دیلر و ریکاردو اسکوفیدیو هم محسوب می‌­شود؛ گروه دو نفره­ای که از زمان گشایش دفترشان در دهه‌­ی 1970 غالباً در حاشیه‌­ی فعالیت‌­های معماری زیسته‌­اند. آنها به لطف پروژه‌­های متأخرشان (اینستالیشن­‌ها، ویترن فروشگاه‌­ها و طراحی صحنه) روزبه‌­روز از هم­نسلان­شان فاصله گرفتند، گویی که چندان امیدی به ثبات و دوام معماری نداشتند.
در سال 2002 ساختمان بلِر در کنار دریاچه‌­ی نوشاتل سوئیس، با نصب یک شبکه­‌ی متشکل از نازل‌­های تنظیم­ شده با کامپیوتر که به داربست­ هایی تکیه کرده‌­اند و از آنها بخار متصاعد می‌­شود، توسط این تیم طراحی در اطراف بنا فضایی اثیری ایجاد کرد. تغییرات دقیق ایجاد­شده در بازسازی اخیر مرکز لینکلن (یک لابی، یک پل عابر، یک آسمانه­‌ی بتنی) از ­لحاظ دقت، به عمل جراحی می­‌ماند که تکه‌­پاره‌­های شهریِ موجود را به یکدیگر بخیه می‌­زند.

اگر زنجیره‌­ی تمام پروژه­‌ی آنها با نگرانی و اضطراب در پروژ­ه‌­های قبلی­شان همراه بوده باشد، با قدم زدن به سمت مؤسسه به‌­راحتی می­‌توانید آن احساسات را فراموش کنید. فرم ساختمان، با دو ردیف پارکینگ خالی در دو طرفش، با سربلندی قد برافراشته است. این ساختمان بر اساس مجموعه‌­ای از فضاهای عمومی طراحی شده؛ به همراه یک موزه و تئاتر که روی یک لابی تعبیه شده‌­اند و مجموعه‌­ای از نیمکت‌­های مخصوص فضای آزاد که رو به ساحل دارند. این مناطق یا حوزه‌­ها توسط یک نوار چوبی به هم متصل شده­‌اند که از لب آب شروع شده، از روی نیمکت‌­ها بالا می‌­رود و بعد وارد ساختمان می‌­شود و صحنه­‌ی نمایش را شکل می‌­دهد و سپس دوباره به شکل مورب بالا می‌­رود تا بستری برای نیمکت‌­های سالن تئاتر تشکیل دهد. این نوار چوبی در نهایت، دیوار عقبی سالن را تشکیل داده و به صفه‌­ی گالری‌­های طبقه‌­ی چهارم تبدیل می­‌شود.
در حال حاضر مؤسسه بیشتر از هر چیز نقش یک شی­ء تندیس­گون را بازی می­کند که در انزوایی حیرت­‌انگیز در برابر آسمان و به مثابه بخشی از بافت فشرده‌­ی شهری قرار گرفته است. البته این هم چندان دوام نخواهد داشت: طرح ساخت یک هتل، یک ساختمان اداری و یک برج مسکونی در دو طرف سایت این مؤسسه ریخته شده، اما سرانجام تأثیر کل مجموعه ممکن است از این هم خارق‌­العاده‌­تر شود. اگر به سازه از شبکه‌­ی تودرتوی ساختمان­‌های تازه‌­ساز نگاه کنید، متوجه نیروی شگرف آن در متحیر ساختن بیننده خواهید شد و نیمکت‌­ها هم صمیمی‌­تر و محفوظ‌­تر به چشم می‌­آیند. البته چند نقطه­‌ضعف هم وجود دارد. لی­اؤت ورودی طبقه‌­ی همکف به طرز عجیبی قرار گرفته: ورودی اصلی در گوشه­‌ای تعبیه شده که لابی را به شکل مورب قطع می‌­کند و فضای پِرت ناجور و بی­‌مصرفی را درست در نمای رو به خیابان باقی می‌­گذارد. این فضا نه کارکرد لابی را دارد و نه یک گوشه­‌ی دنج برای آرامش و تأمل است. اما نیمکت‌­ها به چهره­‌ی عمومی ساختمان شکل داده و نیز گواهی بر رسالت پوپولیستی ساختمان هستند. برای رسیدن به آنها می‌­توانید با گذشتن از میان­بُرِ کنار ساختمان و وارد شدن به یک گشودگی که زیر نیمکت‌­ها را قطع می­‌کند، در واقع کل لابی را دور بزنید یا اینکه می‌­توانید از وسط لابی و سپس از میان یک کافی‌­شاپ که به طرف یک عرشه­‌ی مشرف به آب گشوده می‌­شود و درست در کنار نیمکت‌­ها واقع شده، عبور کنید. منظره از اینجا فوق‌­العاده است. فرم سنگین و طره‌­ای مؤسسه­‌ی هنر معاصر بوستن که گویی روی هوا ایستاده، چشمان شما را به سمت بیرون و موج‌­های ملایم سطح آب سوق می‌­دهد؛ نه به سمت بالا. وقتی که از کنار نیمکت‌­ها بالا می‌­روید، به­‌راحتی می­‌توانید وزن طره­ای را حس کنید، گرچه تأثیر آن بیشتر از اینکه خودمانی باشد، اضطراب‌­آور است.

مدارک فنی


منتشر شده در : سه‌شنبه, 20 آگوست, 2024دسته بندی: مقالاتبرچسب‌ها: