کتابخانه­ ی سان­رایز مـاؤنتن
معماری از ریچارد+باؤئر
پیوریا، آریزونا، 2009
ترجمه ­ی علیرضا سید احمدیان

Sunrise Mountain Library
Architecture by: Richärd+Bauer
Peoria, Arizona

در عرصه ­ی سیاست، شهر فینیکس، واقع در ایالت آریزونای آمریکا، در مسیر محافظه ­کاریِ کاملی گام برمی­دارد، اما خوشبختانه وقتی پای معماریِ شهری به میان می­ آید، مردمان این شهر نگاه پیشرویی دارند. در سال 1995 ساکنان شهر افتتاح کتابخانه­ ی مرکزیِ بِرتون بار (Burton Barr)، کاری از ؤیل برودر را جشن گرفتند که خیلی زود در دره ی خورشیدِ آریزونا حالت آیکونیک به خود گرفت و به یک شاخصه‌ی نمادین تبدیل شد. سال بعد، یعنی درست موقعی که فینیکس به طرز حیرت ­انگیزی توسعه می­یافت، از معماران برجسته­ ی ایالات جنوب‌غربی برای احداث یک سری کتابخانه در ایالت، دعوتی به عمل آمد که آثار بسیاری از آنها در مجله­ ی معتبر معماری آرکیتکچرال ریکورد معرفی شده­ اند.
کتابخانه­ ی سان­رایز ماؤنتین، کار شرکت ریچارد+باؤئر، که در سال 2009 به اتمام رسید، نمونه­ ی دیگری از اشتیاق این شهر به معماری ساختمان‌های منفرد و خیره کننده است. ساختمان کتابخانه به مساحت 2050 متر مربع پس از صرف هزینه ­ای بالغ بر 7/7 میلیون دلار از قطعه­ زمینی در پیوریا که شهرستانی در شمال غربی فینیکس است، سر بر آورده است. کتابخانه، که در ردیف خانه ­های دلپذیری به رنگ اُخرایی محصور است، واقعاً همان عنصر ضروری و مورد لزوم این منطقه را که نبودش کاملاً احساس می­شد، به آن بخشیده است.
اینجا قلمرو طبیعی شرکت ریچارد+باؤئر است. علاوه بر پروژه ­ی سان­رایز، این شرکت با 14 کارمند خود کتابخانه­ های دیگری را نیز طراحی کرده که عبارتند از کتابخانه­ ی دیزِرت بروم و کتابخانه­ ی عربی. شرکتِ ریچارد+باؤئر با همکاری شرکت ساختمانی هِیدِن بیلدینگ، در فوریه­ ی سال 2006 مقام اول مسابقه­ ی سان­رایز ماؤنتین را از آن خود کرد. دیوید هیوننبرگ، مدیر کتابخانه­ ی پیوریا می­گوید: «از روز اول از ما حمایت کردند (…) اهالی این منطقه 10 سال بود که فقط یک کتابخانه‌ی دبیرستان را در اختیار داشتند و ما هم فکر کردیم لیاقتشان خیلی بیشتر از اینهاست و تمام تلاش­مان را کردیم».
پروژه را به تیم طراحی محول کردند و سایت را به دست آنها سپردند. سایت پروژه یک زباله­ دانی به وسعت 16200 متر مربع بود که هنوز شکل­ گیری و طراحی آن تکمیل نشده بود. تصمیم گرفتند که برای سایتِ مجاور کتابخانه یک پارک طراحی کنند که با در نظر گرفتن نقاط مرجعی که در سایت موجود بود، زحمت زیادی برای معماران نداشت. جیمز ریچارد، مدیر شرکت، اینطور توضیح می­دهد: «ما با یک تکه بیابان لُخت مواجه شدیم… یک پروژه­ی طراحی و ساخت که هزینه­ بر و برای ساخت، خیلی حساس بود».
دست آخر، شرکت ریچارد+باؤئر یک ساختمان اقتصادی و شاخص طراحی کرد: بنای کوتاهی شامل سه میله­ ی پوشیده از شیشه و بتون. در سمت شمال، اسلب‌های خود ایستا در ابعاد 3/4×7/3 متر و با فاصله ی یکی دو متر از هم، چشم ­انداز کلی را ایجاد می­کنند. برعکس، در سمت جنوب که متوجه جاده و یک منطقه ­ی وسیع زهکشی­ شده است، پانل‌هایی قرار دارند که محکم به یکدیگر چفت شده­اند. همه­ ی اسلب‌ها، سطحِ پرداخت ­خورده دارند؛ یک نوع دستکاریِ هوشمندانه­ در مصالحِ روزمره و عادی. مهم‌ترین مشخصه­ ی کتابخانه، سقف موجدار آن است که اندکی از دیوارهای خارجی بیرون می­زند. این سقف شامل سه بخش است: دو سطح مواج که توسط ستون‌های فولادی و معلقِ بالای میله­ های خارجی حمل می­شود و یک سقف تخت، که با دیوارهای آجری و بتونی حمل می­شود و میله­ ی مرکزی را پوشانده و تجهیزات مکانیکی را هم در خود جای داده است. فرم مواج سقف با الهام از دریاچه­ ای‌که در آن نزدیکی‌هاست، شکل گرفته است. همین مضمون «دریایی» در دیگر نقاط ساختمان هم به چشم می­آید و جلب نظر می­کند؛ از جمله، سوراخ‌هایی مثل پنجره­ های کشتی، هم در سقف و هم در اسلب‌های بتونی به چشم می­آیند. طراحان مجموعه در کل بنا از شیشه­ ی آبی ­رنگ هم استفاده کرده ­اند. ریچارد متذکر می­شود که پالت سرد کتابخانه که به رنگ زغالی و لاجوردی‌ست، با روند معمولی که شرکت ریچارد+باؤئر در پیش می­گیرد، فاصله دارد و می­گوید: «این پالت، خیلی با پالت سنتی جنوب‌غربیِ ما فرق دارد».
لی­آؤتِ ساختمان نسبتاً فاقد پیچیدگی ­ست. یک ورودی اصلیِ عقب ­نشسته دارد که به حجم اصلی کتابخانه منتهی می­شود و بازدیدکنندگان در آنجا با تازه­ های کتاب، بخش کامپیوتر و در نهایت، با یک بخش نوجوانان مواجه می­شوند. بخش جنوبی مربوط به بزرگسالان است و اتاق‌های چندمنظوره دارد، در حالی که بخش کودکان و بخش‌های اداری، شمال ساختمان را به خود اختصاص داده­اند. حیاط ­های مسقف مکان دلپذیری برای استراحت ایجاد کرده اند.
تجهیزات کتابخانه به دلیل وجود صندلی‌های راحتیِ نشیمن و نقاشی‌های گستاخانه‌ی خود، محیط خوشگذرانی دارد. چندین عنصر «سبز» و دوستدار محیط زیست هم در آن به چشم می­آید و گواهینامه­ ی LEED نقره­ایِ آن در دست تهیه است.
هیوننبرگ می­گوید که خانه­ ی جدید کتابخانه با سیلی از مشتریان جدید مواجه شده است. رفت‌ و آمد آن رشد 108 درصدی داشته و هر ماه هزاران مشتری جدید به کتابخانه مراجعه می­کنند. او می­گوید: «تاکنون حتا یک اعتراض و ایراد هم نشنیده ­ام، حتی از آدم‌هایی که معماری معاصر را دوست ندارند». یک نکته­ ی منفی وجود دارد: دوره­ ی تعطیل کتابخانه، گسترش پروژه­ های دیگر را دستخوش رکود ساخته و معلوم نیست که احداث پارک چه موقع شروع خواهد شد. در حال حاضر، کتابخانه در مجاورت سایتی افسرده و برهوت­ قرار گرفته است.
اما به رغم چشم ­انداز بی­ فروغش، کتابخانه ­ی سان‌رایز ماؤنتن، بنای خیره­ کننده­ ای­ست که نقشی حیاتی در یک جامعه­ ی شکوفا بر عهده گرفته است. شرکت ریچارد+باؤئر توانسته جواهر شهری دیگری در دره­ ی رو به رشدِ خورشید خلق کند.

معمار معاصر جهان: فرهنگی

________________________________________

ریچارد + باؤئر ــ جیمز ریچارد،

معمار طراح: کِلی باؤئر،

مدیر پروژه و طراحی داخلی: استیون کندی،

معمار اصلی پروژه: ؤیل کْرِیْگ،

مدیر ساخت: اَندی تیمبرگ، بِن پِرون،

معماران پروژه: پی کِی کْلَند

عمران: شْنایدر

سازه: اُ اِم بی

برق و تأسیسات کونکا
مشاور: هِیْدن بیلدینگ؛ سی اِف شولر

فضای سبزکارفرما: شهر پیوریا
مساحت: 1858 متر مربع
هزینه: 7/7 میلیون دلار
تاریخ تکمیل: ژانویه 2009

مدارک فنی